دولت باید بازار را به‌طور دایم پایش کند
دکتر محمد ابراهیم یاوری|
استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی|
برخی از دولتمردان می‌گویند تورم ناشی از افزایش نرخ بنزین بر روی کالاها بیش از 4 درصد نیست، در این صورت نباید طبق گفته آنان از این بابت نگرانی وجود داشته باشد، حال مشخص نیست که دولت چگونه این محاسبه را انجام داده که به عدد 4 درصد رسیده است اما بر اساس علم اقتصاد آنچه مشخص است باید گفت، تورم ناشی از این افزایش نرخ بیش از میزانی است که دولت پیش‌بینی کرده است، البته زمزمه‌هایی هم از برخی اصناف به گوش می‌رسد که امکان افزایش قیمت برخی کالاها به خاطر افزایش قیمت بنزین وجود دارد.
در این صورت آن کاری که دولت بهتر است از نظر من انجام دهد پایش بازار است. من معتقدم دولت هر روز باید به پایش بازار بپردازد علی‌الخصوص در ارتباط با کالاهای اساسی.
اگرچه کالاهای غیر‌اساسی هم به پایش از سوی دولت نیازمند است اما توجه ویژه دولت باید پایش کالاهای اساسی و ضروری مردم باشد. برای مثال ممکن است اجاره خانه‌ها، قیمت تلفن‌های همراه و غیره افزایش پیدا کند، واقعیت این است که این کالاها اساسی نیستند اما به صورت نامحسوس و چراغ خاموش افزایش قیمت داشته‌اند، که به هر حال نرخ تورم را تحریک می‌کنند، از این رو دولت باید بر کالاهایی که خود اختیار آنها را دارد نظارت کند تا باقی کالاها از هیجان افزایش قیمت بیفتند.
البته همه کالاها نباید رشد 50 درصدی قیمت بنزین را داشته باشند، اما ممکن است برخی از شرایط به وجود آمده سوءاستفاده کنند و عدم کارایی بخش خود را بر گردن افزایش نرخ بنزین بیندازند و فرصت را فراهم ببینند تا افزایش قیمت‌ها را اعمال کنند .
برای مثال چرا قیمت خودرو 20 درصد افزایش پیدا کرده است؟ این عنوانی جز فرصت‌طلبی به خود نمی‌گیرد، به همین خاطر دولت باید کسانی را که افزایش غیرمنطقی بر کالا را اعمال کرده‌اند را به محکمه بکشاند.
بنابراین اگر دولت زیرکی به خرج ندهد و پایش لازم را انجام ندهد قیمت‌ها چندین برابر افزایش پیدا خواهند کرد، و متاسفانه عده زیادی از مردم هم این افزایش قیمت‌ها را می‌پذیرند و آنطور که باید پیگیری‌های لازم را انجام نمی‌دهند دولت با عدم پایش شاهد افزایش قیمت از گوشه و کنار خواهد بود و در نهایت زمانی که به آخر سال برسیم این افزایش نرخ کالاها با افزایش قیمت‌های آخر سال برخورد خواهد کرد و عملا مردم با افزایش قیمت 30 درصدی ناشی از افزایش قیمت بنزین مواجه خواهند شد.
با آنکه نمایندگان مجلس و کارشناسان دولتی به دولت می‌گویند نباید قیمت‌ها افزایش پیدا کند اما این یک حقیقت است که وقتی ما افزایش قیمت بنزین را پذیرفتیم باید تبعات آن را هم بیاندیشیم . زمانی که دولت بنزین را سهمیه‌بندی می‌کند و بقیه را با قیمت ازاد می‌فروشد باید منافعی را که از این افزایش حاصل می‌شود را در ناوگان حمل و نقل سرمایه‌گذاری کند تا بتواند به تدریج از تبعات ناشی از افزایش نرخ بنزین بکاهد.
بنابراین دولت باید با پایش دایمی بازار را کنترل کند نه اینکه گمان کند بیماری را آورده و در کنار آن با یک پرستار از آن بیمار را مراقبت می‌کند، نه اینگونه نیست باید از بازار به صورت دایم مراقبت کرد، قیمت‌ها را کنترل کرد که بیش از این به مردم به ویژه اقشار پایین درآمد فشار مضاعف وارد نشود. لذا مراقبت و نظارت دایمی بر بازار از آثار تورمی بعد از افزایش نرخ بنزین می‌کاهد.
من معتقدم باید در این شرایط هوای اقشار ضعیف را داشت چرا که دولت مدعی است به نفع پایین درآمدها نرخ بنزین را افزایش داده است در صورتی که ثروتمندان با افزایش نرخ بنزین مشکلی ندارند چون تعداد خودروهای کم‌مصرف و با کیفیت ثروتمندان زیاد است، در ترافیک هم که نمی‌مانند. افزایش قیمت سوخت و نیز تورمی که در کشور وجود دارد اموال اقشار ثروتمند به‌طور خود به خود با ارزش‌تر خواهد شد، زمانی که خودروی یک فرد ثروتمند 10 درصد گران شود، کل هزینه چند سال بنزین خود را به دست آورده است، با افزایش کالاهایی مانند گوجه‌فرنگی، تخم‌مرغ یا مواد شوینده دهک پایین آسیب می‌بیند نه دهک بالا. اگر پایش بازار نباشد افزایش قیمت بنزین لطمات لازم را به خانواده‌های ضعیف و کم‌درآمد وارد خواهد کرد.
