مصائب مالی معلولان

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت 13 درصد هر جامعه‌ای را معلولین تشکیل می‌دهند و این آمار در ایران حکایت از آن دارد که حدود دو میلیون نفر از افراد جامعه معلول هستند اما این گروه نه جایگاهی در اشتغال دایم داشته و نه سهمی از بودجه دارند که به دنبال خود سبب شده تا تمام قوانین و برنامه‌های حمایت از این قشر آسیب‌پذیر بی‌سرانجام باقی بماند، از قانون حمایت از معلولان تا مناسب‌سازی معابر شهری برای تردد آنها. به این ترتیب داشتن شغل، رفت و آمد بدون دردسر و اجرای یک قانون حمایتی که از حداقل‌های زندگی یک شهروند است برای معلولان تبدیل به یک رویای دست‌نیافتنی شده است. قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، به عنوان مهم‌ترین سند حمایتی از افراد معلول کشور، چند سالی است که تصویب شده اما بی‌توجهی به اعتبار و منابع مالی مورد نیاز برای اجرای این طرح سبب شده قانونی که چندین سال در مجلس شورای اسلامی خاک خورد و با تلاش معلولان سرانجام به نتیجه رسید، کارآمدی خود را از دست داده و به دسته قوانین فاقد اجرا اضافه شود از سوی دیگر گره اشتغال که از مهم‌ترین مشکلات حال حاضر افراد معلول در کشور، شناخته می‌شود هم به‌رغم قانون ابلاغی به دستگاه‌های دولتی برای اختصاص یافتن سه درصد از سهم استخدام‌ها به افراد معلول، هنوز باز نشده و سازمان‌ها زیر بار استخدام معلولان نمی‌روند. از همین رو دولت تلاش کرد از طریق سازمان بهزیستی که متولی اصلی پاسخگویی به مسائل و مشکلات معلولان است، بخش خصوصی را در این حوزه فعال کند که در این راستا مراکز خصوصی ارایه خدمات به معلولان راه‌اندازی شد. اما تامین نشدن اعتبار مورد نیاز سرانجام این مراکز را به تعطیلی کشاند و همین مساله، مشکلات افراد معلول را تشدید کرده است. با این حال با گذشت ۲۴۶ روز از سال ۹۸ هنوز حتی یک ریال اعتبار برای اجرای قانون و برنامه‌های حمایت از معلولان تخصیص نیافته است.

     معضلات معلولان از زبان خودشان

بر اساس قوانین چهارم، پنجم و ششم توسعه تخصیص بودجه معلولان و نهادهای حمایتی باید در کمترین زمان و بدون کوچک‌ترین انقباضی اختصاص پیدا کند اما این اتفاق در عمل رخ نداده و نمونه واضح آن هم تخصیص نیافتن بودجه قانون حمایت از حقوق معلولان بوده و سازمان برنامه و بودجه هم دلیلی برای این تأخیر عنوان نکرده است. علی همت محمودنژاد، مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان درباره این موضوع گفت: مجلس ۱۱۰۰ میلیارد تومان برای اجرا مصوب کرده بود اما این در حالی است که در شرایط بد تحریم و تحولات اقتصادی از جمله گران شدن بنزین و سایر عوامل موثر، جامعه معلولان دچار مشکلات زیادی شدند به‌طوری که قیمت یک دستگاه ویلچر تا ۴ برابر افزایش پیدا کرده است.

او افزود: در حال حاضر یک ویلچر بین یک میلیون و ۶۰۰ تا ۷ میلیون تومان برای یک معلول هزینه دارد که بسته به نوع آن قیمت متفاوت خواهد بود اما ویلچرهای برقی و مکانیکی بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون تومان هستند که به هیچ عنوان خرید این نوع ویلچر در توان افراد دارای معلولیت نیست.

محمودنژاد بیان کرد: یکی دیگر از مشکلات معلولان در مورد مسکن آنهاست و گران شدن قیمت مسکن در کشور بسیاری از افراد دارای معلولیت را که گمان می‌رفت با همکاری بهزیستی صاحب مسکن شوند، ناامید کرده است. کمک و مساعدت بهزیستی در امر مسکن برای یک فرد معلول ۱۰ میلیون تومان معادل یک متر مربع زمین در تهران است و با این مساعدت به هیچ‌وجه معلولان نمی‌توانند صاحب خانه شوند. بر اساس قانون جامع حمایت از معلولان ساخت مسکن ارزان قیمت باید برای این افراد فراهم شود و بر اساس قوانین بالادستی نیز ساخت مسکن ارزان برای افراد محروم جامعه و معلولان از وظایف دولت است، در حالی که هم‌اکنون بسیاری از معلولان با مشکل مسکن مواجه هستند.

مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان به امر مناسب‌سازی نیز اشاره کرد و اظهارداشت: وضعیت مناسب‌سازی نسبت به گذشته بهتر نشده و همچنان نیز وضعیت خوبی نداریم، به‌طوری که افراد دارای معلولیت امکان حضور راحت در سطح شهر و استفاده از اماکن تفریحی-ورزشی را ندارند و فقط در برخی از ساختمان‌های دولتی جدید تا حدودی مناسب‌سازی رعایت شده است.

محمودنژاد افزود: استفاده از اماکن تفریحی و ورزشی برای معلولان بر اساس قانون باید رایگان باشد، این در حالی است که حتی در مراکزی که مربوط به سازمان بهزیستی است، معلولان باید مبلغی را پرداخت کنند.

     وضعیت یارانه مراکز غیردولتی معلولان

اگرچه معلولان معتقدند تخصیص نیافتن بودجه به قانون جامع حمایت از معلولان کشور آسیب زده و به تبع آن برنامه‌های حمایت از این قشر هم روی زمین باقی مانده است، اما مسوولان معتقدند چنین دیدگاهی صحت ندارد.محمد نفریه معاون توانبخشی سازمان بهزیستی درباره این موضوع بیان کرد: در شرایط فعلی ۲۶ هزار و ۲۴۸ معلول ضایعه نخاعی نیز ماهیانه حق پرستاری می‌گیرند. ۲۴۰۰ نفر نیز معلول ضایعه نخاعی برای دریافت حق پرستاری طی یک ماهه اخیر به افراد تحت پوشش اضافه شدند. از سوی دیگر در طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه روستایی، با پوشش ۹۹ درصدی روستاها ۴۸۳ هزار و ۸۴۲ معلول شناسایی شدند که تحت پوشش سازمان قرار دارند.

او با اشاره به اینکه ۱۳۷۲ مرکز روزانه توانبخشی غیردولتی که شامل حرفه آموزی، اوتیسم، کارگاه‌های تولیدی، مراکز نگهداری سالمندان، نابینایان و معلولان جسمی و حرکتی می‌شوند، گفت: ۵۲ هزار و ۹۱۲ نفر در این مراکز خدمات دریافت می‌کنند که ۴۵ هزار و ۵۴۳ نفر یارانه بگیر هستند. از سوی دیگر ۱۳۴۹ مرکز شبانه روزی و مراقبت در منزل نیز به ۷۷ هزار معلول خدمات ارایه می‌دهند که ۶۵ هزار و ۶۴۳ نفر از این افراد یارانه دریافت می‌کنند.

نفریه در مورد افزایش ۲۰ درصدی یارانه مراکز غیردولتی هم بیان کرد: سال گذشته از بهمن ماه یارانه مراکز اضافه شده و بر اساس آن هر ماه پرداخت می‌شود. افزایش ۲۰ درصدی یارانه این مراکز در سال جاری ماه گذشته به تصویب هیات دولت رسیده اما هنوز برای اجرا به سازمان بهزیستی ابلاغ نشده و هر زمانی که از سوی دولت به ما ابلاغ شود نسبت به اجرای آن اقدام خواهیم کرد.

     پیش‌بینی بودجه ۳۳ هزار میلیارد تومانی

برای سال 99

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان نیز اشاره کرد و گفت: پیشنهادی که برای اجرای این قانون داشتیم ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که مجلس در لایحه بودجه ۹۸ با هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان آن موافقت کرد اما از ابتدای سال که تاکنون در آذر ماه قرار داریم حتی یک ریال هم به سازمان داده نشده البته قول داده‌اند این اعتبار را از محل هدفمندی یارانه‌ها تامین کنند. برای سال آینده و اجرای قانون جامع معلولان پیش بینی اعتبار ۳۳ هزار میلیارد تومان را کرده‌ایم که پیشنهاد آن نیز داده شده است.

نفریه گفت: هر میزان اعتبار بیشتری که به ما بدهند به تعداد بیشتری از تحت پوششی‌ها می‌توانیم خدمات ارایه دهیم و دامنه خدمات مان گسترده می‌شود.

 به گفته وی، هر زمان که بودجه امسال اجرای قانون پرداخت شود طی ۴۸ ساعت می‌توان آن را در مواردی که نیاز است و از قبل مشخص شده است هزینه کنیم.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی گفت: در حال حاضر ۲۰۰ هزار تومان حق پرستاری می‌دهیم که با پرداخت اعتبار قانون جامع این حق پرستاری به ۴۰۰ هزار تومان در ماه می‌رسد و همچنین ما به التفاوت ۲۰ درصد افزایش یارانه مراکز غیردولتی، خرید وسایل توانبخشی، یارانه معیشت و ... نیز در مدت زمان کوتاهی در نهایت طی ۱۰ روز انجام می‌شود.

وی در خصوص معلولان پشت نوبت دریافت مستمری نیز گفت: در حال حاضر برای پوشش معلولان در سازمان بهزیستی پشت نوبت نداریم و تمام پشت نوبتی‌های مستمری را تا آذر ماه پارسال صفر کرده‌ایم اما با توجه به شرایط اقتصادی جدید و طی سال گذشته ۱۶۰ هزار معلول پشت نوبت دریافت مستمری ما قرار دارند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در مورد تغییر قیمت بنزین نیز گفت: با تغییر قیمت بنزین معلولینی که به مراکز روزانه ما و همچنین مراقبت در منزل نگهداری می‌شوند برای سرویس رفت و آمد به مشکل برخورده‌اند و هزینه‌های آنها زیاد شده است بر همین اساس مکاتبات لازم با مسوولان ذیربط انجام شده و از آنها خواسته‌ایم برای این معلولین نیز سهمیه بنزین جداگانه‌ای در نظر بگیرند و پیگیر این موضوع هستیم.

به گفته وی، امسال با توجه به تصویب هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان حق معیشت برای تمامی معلولان شدید و خیلی شدید و سه دهک پایین درآمدی اجرایی می‌شود و پوشش حق معیشت سایر گروه‌های معلولان و اجرای موارد دیگر از قانون جامع نیاز است که اعتبار بیشتری اختصاص پیدا کند.