شرط حضور شرکت‌های سهامی عام در بورس
بنا بر گفته‌های یک عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، بعد از اجرای مقررات جدید بازار پایه فرابورس ۳ شرکت این بازار درخواست ارتقا به بازارهای بالاتر داده و درخواست آنها در هیات پذیرش پذیرفته شده است. مقررات جدید بازارپایه که ۱۷۶ شرکت حاضر در بازار پایه فرابورس را در سه تابلوی رنگی زرد، نارنجی و قرمز طبقه‌بندی می‌کرد، باعث شد که شرکت‌ها برای افزایش شفافیت و پاسخگویی خود تلاش کنند. مجموع ارزش دارایی شرکت‌های بازار پایه فرابورس به ۴۲۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد. برخی از این شرکت‌ها درخواست ارتقا به تابلوهای بالاتر یا رنگ‌های بهتر داده‌اند، در این زمینه بعد از اینکه مقررات جدید بازار پایه از شهریور امسال اجرا شد، برای آخرین وضعیت این شرکت‌ها فارس با حسن امیری عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در مورد نتیجه اجرای مقررات جدید بازار پایه مصاحبه‌ای انجام شده است که تقدیم می‌شود.
از زمانی که مقررات جدید بازارپایه در فرابورس اجرا شده چه اتفاقی برای شرکت‌ها افتاده است؟
امیری: در حال حاضر از زمان اجرای مقررات زمان زیادی نگذشته است، دستورالعمل جدید بازارپایه اگر بخواهد منجر به نتیجه شود، حداقل 5-4ماه برای زمان اجرا نیاز دارد تا بازخوردها را پیدا کنیم و در چند مرحله طبقه‌بندی شرکت‌ها انجام شود. اما نکته دیگر این است که شرکت‌ها باید بدانند، ممکن است بین یک تابلو تا تابلوی دیگر نوسان پیدا کنند، زیرا در آن صورت تشویق می‌شوند که برای بازارهای بالاتر و بهتر درخواست بدهند و ارتقا پیدا کنند و با وجود همه این نکات در همین مدت کوتاه که مقررات بازارپایه اجرا شد، برخی شرکت‌ها که حساس‌تر و دقیق‌تر بودند و از قبل درخواست داده بودند، تقاضای آنان در هیات پذیرش بررسی شد و تاکنون سه شرکت برای ارتقا به هیات پذیرش آمدند. یعنی با فراهم کردن شرایط خودشان را به مرحله هیات پذیرش رسانده‌اند. البته درخواست‌های زیادی بوده، اما سه شرکت توانسته‌اند به مرحله هیات پذیرش برسند. باید شرکت‌ها یکسری سوالات اولیه را جواب بدهند، مدارک و مستندات فراهم کنند و یک فرایند طولانی است با این حال تاکنون سه شرکت از بازارپایه خودشان را به مرحله هیات پذیرش رسانده و پذیرش شده‌اند.
اینکه شرکت‌ها بخواهند درخواست بدهند آیا نکته مثبتی است؟
امیری: بالاخره وضعیت شرکت‌ها شفاف‌تر شده و یکی از اهدافی که برای طبقه‌بندی در تابلوهای رنگی داشتیم این بود که شرکت‌ها شفاف شوند و یک پالس و علامتی به شرکت‌ها بدهیم که اگر شرکتی در تابلوی نارنجی است تلاش کند به تابلوی بالاتر یعنی رنگ زرد برود و اگر در تابلوی زرد قرار دارد تلاش کند به تابلوی بالاتر مثل بازار اصلی برود و نیز گفته‌ایم شرکت‌های بازارپایه دوبار در طول سال ارزیابی می‌شوند، بنابراین برای این شرکت‌ها وضعیت بهتری به وجود آمده است که توانسته‌اند به مرحله هیات پذیرش برسند.
تعداد زیادی از شرکت‌های سهامی عام وجود دارند که هنوز به بازار سرمایه و بورس نیامده‌اند، دلیل این کار چیست؟
امیری: طبق قانون شرکت‌های سهامی عام موظفند در بورس حاضر شوند، حال اگر شرکتی نیامده، خلاف قانون عمل کرده است. البته برخی از شرکت‌ها می‌آیند و نزد سازمان بورس ثبت می‌شوند، اما این درخواست آنها منجر به درج آنها در تابلوی بورس و مراحل بعدی در بازار پایه نمی‌شود. برخی از شرکت‌ها چنین مشکلاتی دارند یعنی شرکت‌های سهامی عام هستند، اما با استانداردهایی که هیات‌مدیره سازمان بورس تعریف کرده است، مشمول ثبت در نزد سازمان بورس نمی‌شوند. یعنی به‌رغم اینکه شرکت‌هایی سهامی عام هستند، اما به دلیل اینکه حقوق صاحبان سهام آنها از یک عددی کمتر است یا تعداد سهامداران‌شان زیر ۳۵ نفر است. بنابر این ضرورتی ندارد که این شرکت‌ها نزد سازمان بورس ثبت شوند و این شرکت‌ها تحت عنوان معاف از ثبت از سازمان بورس نامه‌ای می‌گیرند و کارهای ثبت‌شان نزد شرکت ثبت انجام می‌شود.
بنابراین اگر همه شرکت‌های سهامی عام بخواهند کار ثبتی انجام دهند موظف هستند، تأییدیه‌ای از سازمان بورس بگیرند و اگر شرکت‌هایی این مراحل را طی نکنند تخلف کردهاند و اگر برخلاف قانون ثبت شود، کار ثبت آن نیز تخلف است. شرکت‌ها مجبورند از این مسیر عبور کنند و یک‌بار باید برای ثبت شرکت‌ها مراجعه کنند و مجمع عمومی شرکت‌ها ثبت افزایش سرمایه‌شان انجام شود.
آیا برای شرکت سهامی عام تعداد سهامداران باید از ۳۵ سهامدار بیشتر باشد و حقوق صاحبان سهام به چه میزبان باشد؟
امیری: شرط یک شرکت سهامی عام که باید در بورس پذیرفته شود، این است که حداقل تعداد سهامداران از ۳۵ سهامدار بیشتر باشد و حقوق صاحبان سهام آنان نیز از ۷ میلیارد تومان بالاتر باشد و اگر این دو شرط را داشته باشند، آنگاه مشمول ثبت نزد سازمان بورس می‌شوند و در غیر این صورت معاف از ثبت خواهند شد.
بعضی از شرکت‌های سهامی عام هستند که پنج سهامدار دارند که اعضای یک خانواده هستند یا پنج عضو حقوقی دارند که آنها اصلاً با منافع عامه مردم سروکار ندارند. بنابراین لازم نیست که بگوییم تحت نظارت سازمان بورس قرار گیرند، بلکه شرکت‌های خانوادگی هستند که به عنوان سهامی عام ثبت کردهاند. ما می‌گوییم آنجایی یک شرکت سهامی عام مهم است که با منافع عامه مردم سروکار داشته باشد و حدی که هیات‌مدیره سازمان بورس تعریف کرده حداقل ۳۵ نفر سهامدار به بالا داشته باشد و حقوق صاحبان سهام بالای ۷ میلیارد تومان باشد.
برخی شرکـت‌ها با وجود اینکه سهامی عام نبوده مانند پدیده شاندیز خارج از بورس برای خودشان سهام تعریف کرده و سهام خود را بین مردم فروخته‌اند آیا می‌توان سازوکاری برای پذیرش این شرکت‌ها در بورس داشت و تکلیف آنها چیست؟
امیری: طبق قانون شرکت سهامی خاص نمی‌تواند عرضه عمومی سهام انجام دهد و اگر عرضه عمومی داشته باشد، تخلف کرده است. شرکت پدیده همچنین وضعیتی داشت که یک شرکت سهامی خاص بود اما مردم را درگیر کرد. در حقیقت آن شرکت مجوز عرضه عمومی سهام نداشت، چون قانون به صراحت گفته شرکت سهامی خاص نمی‌تواند عرضه عمومی داشته باشد. لذا اگر شرکت‌هایی تبلیغ کنند و عرضه عمومی داشته باشند، ما به عنوان سازمان بورس با آنها برخورد و به دادگاه معرفی می‌کنیم. کما اینکه در یک سال قبل به شرکتی برخورد کردیم که چنین کاری انجام داده بود، برایش پرونده تشکیل دادیم و به دادگاه فرستادیم و آن شرکت از اقدامات غیرقانونی‌اش دست برداشت. به مردم نیز می‌گوییم، اگر در جایی از کشور به مواردی برخورد کردند که یک شرکت سهامی خاص به صورت عمومی به عرضه سهام اقدام می‌کند حتماً به سازمان بورس منعکس کنند و موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
الان سرانجام پدیده شاندیز چه می‌شود و مردمی که سهامدار هستند باید چه کار کنند؟
امیری: موضوع پدیده شاندیز ملی شده است و دادگاه برای آن تصمیم می‌گیرد یعنی پرونده به دادگاه رفته و تصمیم گرفته‌اند که برای سهامداران باید چه کنند و قوه قضاییه برای کسانی که مرتکب خطا شده‌اند حکم صادر کرده است و کسانی که به صورت غیرقانونی سهام یک شرکت سهامی خاص را به صورت عمومی عرضه کردهاند مجازات می‌شوند.
اگر روش قانونی در مورد شرکـت‌هایی مانند پدیده شاندیز بخواهد اجرا شود باید چه شرایطی داشته باشند که به بورس راه پیدا کنند؟
امیری: هر شرکتی که سهامی خاص باشد، می‌تواند درخواست پذیرش در بورس را به هیات پذیرش ارایه کند اگر شرایط پذیرش داشته باشد ما بررسی می‌کنیم و شرکت را پذیرش خواهیم کرد حال اسم شرکت می‌خواهد پدیده یا هر چیز دیگری باشد اگر شرایط را احراز کند ما پذیرش را انجام می‌دهیم.
