بلای سرکوب قیمت‌ها

تعادل|

پس از افزایش قیمت بنزین دولت برای کنترل بازار وارد عمل شد و با تشکیل ستاد تنظیم بازار تلاش کرد تا از هر نوع افزایش قیمتی تا جای ممکن جلوگیری کند اما این اتفاق آثار ناخوشایندی برای تولیدکنندگان داشت چراکه به اعتقاد آنها بدترین اتفاق‌ها در اقتصادها زمانی رخ داده که قیمت سرکوب یا مدیریت شده بدون اینکه به تحولات عرضه و تقاضا توجه کنیم. در اقتصادها بارها با استفاده از ظرفیت‌های حاکمیتی قیمت‌ها سرکوب و مدیریت شده اما یک مشکل به ده مشکل تبدیل شده است. آنها معتقدند که جلوگیری مطلق از افزایش قیمت برای همه کالاها و خدمات به یک شکل کار منطقی نیست. همچنین بازار مکانیسم خودتنظیمی دارد و با افزایش شدید قیمت‌ها شاهد کاهش تقاضا خواهیم بود از همین رو امکان جهش‌های شدید قیمتی کم است. اما چیزی که بیشتر از گرانی بنزین مردم را اذیت کرد بلاتکلیفی و پالس‌های متعدد و متناقضی بود که از سوی مسوولان ارسال می‌شد. در شرایطی که برخی مسوولان اعلام می‌کردند هیچ افزایش قیمتی نخواهیم داشت، آنچه در بازار می‌دیدیم سیر صعودی قیمت‌ها بود.

    عملکرد بی‌منطق کنترل بازار

در این راستا، کیوان کاشفی، عضو هیات رییسه اتاق ایران معتقد است: بعد از افزایش قیمت بنزین، بالا رفتن قیمت برخی کالاها و خدمات اجتناب‌ناپذیر است و اینکه بخواهیم جلوی هرگونه افزایش قیمت را بگیریم، منطقی نیست. او با اشاره به اصلاح قیمت بنزین، گفت: افزایش قیمت بنزین اجتناب‌ناپذیر بود و واقعا با این قیمت و اختلاف حدود شش برابری که با برخی کشورهای همسایه داشتیم، ادامه مسیر ممکن نبود. کاشفی اظهار کرد: روند قبلی قیمت بنزین هم سرمایه‌های ملی را هدر می‌داد و هم کشور را دچار زیان می‌کرد و به‌هرحال باید اصلاحی در قیمت بنزین صورت می‌گرفت. رییس اتاق کرمانشاه با بیان اینکه بنزین نسبت به سایر حامل‌های انرژی مانند گازوئیل که مستقیم به حوزه حمل‌ونقل مرتبط است تأثیر کمتری در افزایش قیمت کالاها دارد، افزود: با این ‌وجود افزایش قیمت بنزین هم تأثیرات خود را در بازار خواهد داشت. کاشفی عنوان کرد: آنچه تجربه سال‌های قبل و همچنین تجربه دیگر کشورها در اصلاح قیمت حامل‌های انرژی نشان می‌دهد این است که تاثیر گرانی بنزین در بازار دو نوع خواهد بود، یک نوع تاثیر ناشی از مسائل روانی و نوع دیگر تاثیر واقعی است که بر برخی کالاها و خدمات خواهد داشت. او با اشاره به اینکه اکنون این دو تاثیر تا حدودی با هم خلط شده است، افزود: باید این دو بخش را از هم جدا کنیم و تأثیر هر بخش به‌صورت مجزا مشخص شود. به گفته کاشفی، با افزایش قیمت بنزین افزایش قیمت در برخی کالاها و خدمات اجتناب‌ناپذیر است و طبیعتا ناوگان حمل‌ونقلی که تا دو هفته قبل قیمت دیگری داشت، اکنون نمی‌تواند با افزایش سه برابری قیمت بنزین خدمات خود را با قیمت قبل ارایه دهد. رییس اتاق کرمانشاه اظهار کرد: در این بخش لازم است با انجمن‌ها و تشکل‌هایی که وجود دارد نشست‌هایی به‌منظور تعیین قیمت منطقی بر اساس کار کارشناسی و آنالیز دقیق، برگزار شود. او با بیان اینکه در بخش‌هایی که واقعا متاثر از گرانی بنزین است باید اجازه افزایش قیمت داده شود، تاکید کرد: البته این افزایش باید به میزان منطقی و متناسب با افزایش قیمت بنزین باشد و نظارت‌هایی نیز در کنار آن اعمال شود. کاشفی معتقد است، در بخش افزایش قیمت‌های ناشی از جو روانی، باید نظارت‌ها تشدید و جلوی تخلفات گرفته شود. او با بیان اینکه تفکیک این دو حوزه کار دشواری نیست و می‌توان از ظرفیت تشکل‌ها و انجمن‌هایی که داریم استفاده کرد، افزود: می‌توان در مدت ۱۰ تا ۱۵ روز توافقات را برای افزایش واقع‌بینانه قیمت برخی کالاها و خدمات صورت داد. رییس اتاق کرمانشاه جلوگیری مطلق از افزایش قیمت برای همه کالاها و خدمات به یک شکل را کار منطقی ندانست و عنوان کرد: البته به نظر نمی‌رسد افزایش قیمت‌ها و تکان‌های قیمتی عجیب‌وغریبی داشته باشیم. او با بیان اینکه خود بازار مکانیسم خودتنظیمی دارد و با افزایش شدید قیمت‌ها شاهد کاهش تقاضا خواهیم بود، افزود: از همین رو امکان جهش‌های شدید قیمتی کم است. عضو هیات رییسه اتاق ایران با بیان اینکه در جریان افزایش قیمت بنزین آن چیزی که بیشتر از گرانی بنزین مردم را اذیت کرد بلاتکلیفی و پالس‌های متعدد و متناقضی بود که از سوی مسوولان ارسال می‌شد، افزود: در شرایطی که برخی مسوولان اعلام می‌کردند هیچ افزایش قیمتی نخواهیم داشت، اما آنچه در عمل در بازار می‌بینیم سیر صعودی قیمت‌ها است. او معتقد است، باید به شیوه واقع‌بینانه درباره بخش‌هایی که نیاز است افزایش قیمت داشته باشند، با مردم صحبت کنیم و حتما جامعه نیز خواهد پذیرفت. به گفته کاشفی، در موضوع اصلاح قیمت بنزین آنچه زمینه نارضایتی مردم را هم فراهم کرد این بود که از قبل با مردم درباره افزایش قیمت بنزین صحبت نشد.

    تبعات تعیین دستوری قیمت‌

همچنین حسن فروزان‌فرد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز از بدترین اتفاق‌ها در اقتصاد کشور بر اساس سرکوب قیمت‌ها یا قیمت‌های مدیریت شده بدون توجه به تحولات عرضه و تقاضا می‌گوید.او معتقد است که در اقتصادها بارها با استفاده از ظرفیت‌های حاکمیتی قیمت‌ها سرکوب و مدیریت شده اما یک مشکل به ده مشکل تبدیل شده است. فروزان فرد ادامه داد: سرکوب قیمت زمینه تعطیلی بیشتر واحدهای تولیدی را فراهم می‌کند. تعیین قیمت برای کالایی که توسط تولیدکنندگان فراوان با کیفیت متفاوت تولید می‌شود، زمینه‌ساز فساد و ایجاد رانت برای شرکت‌هایی است که محصول بی‌کیفیت تولید می‌کنند. زمینه رقابت حرفه‌ای درباره کیفیت با تعیین قیمت از بین می‌رود. بنابراین حرکت دولت‌ها با فرمان تعیین قیمت در تضاد با توسعه حرفه‌ای و رقابتی تولیدکنندگان است. او توضیح داد: دولت پس از اصلاح قیمت بنزین از عدم افزایش قیمت از سوی تولیدکنندگان می‌گوید آن هم در شرایطی که استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی برای شرکت‌های داخلی و دسترسی به منابع داخل کشور محدود شده و گرفتاری جاری شرکت‌ها بسیار زیاد است. در شرایطی که گرفتاری جاری تولیدکنندگان به اوج رسیده، تغییر قیمت آسیب زاست اما با این وجود، تولیدکنندگان مشکلات دولت را درک کرده و مطالبه آنها از دولت این است که به اصلاح قیمت انرژی اکتفا نکند. این فعال اقتصادی تاکید کرد: اصلاحات ساختاری مهم دیگری هم باید در دولت انجام شود که از جمله آن، مدیریت هزینه‌های دولت، ریخت و پاش‌های اشتباهی و اضافی و جلوگیری از زمینه‌های بروز فساد و مبارزه با آن است. او افزود: یک فعال بخش خصوصی به‌طور عمومی با اصلاح قیمت‌ها موافق است اما با فشارهای دولتی و حاکمیتی برای پایین نگاه داشتن قیمت در هر حوزه‌ای مخالفیم، چه در انرژی و چه در مورد دیگر کالاها حتی رب گوجه‌فرنگی. فروزان فرد گفت: در اقتصاد، قیمت شفاف‌ترین و دقیق‌ترین پیام بازار به فضای کسب وکار است و نتیجه دستکاری آن، گرفتاری فضای کسب وکار و کندی آن، دامن زدن به کمبود کالا و صف‌های تقاضاست. او با بیان اینکه دستکاری این شاخص بسیار خطرناک است، افزود: قیمت مثل درجه دمای انسان عمل می‌کند که بالا یا پایین رفتن آن نشانگر تحولاتی در بدن است. اگر دمای بدن به 40 درجه برسد، این نشان‌دهنده گرفتاری مهمی در بدن انسان است اما با گذاشتن این انسان در یخچال، این گرفتاری رفع نمی‌شود. تصور کنید دمای بدن یک نفر به دلیل ضعف اُفت می‌کند. اگر برای افزایش دمای بدن او را در یک محیط گرم قرار بدهید، مرحله به مرحله، به مرگ نزدیک می‌شود. دمای بدن ناشی از تحولاتی در بدن است، همانطور که قیمت نشانه تحولاتی در عرضه و تقاضاست. بدترین اتفاق‌ها در اقتصادها زمانی رخ داده که قیمت سرکوب یا مدیریت شده بدون اینکه به تحولات عرضه و تقاضا توجه کنیم. در اقتصادها بارها با استفاده از ظرفیت‌های حاکمیتی قیمت‌ها سرکوب و مدیریت شده اما یک مشکل به ده مشکل تبدیل شده است.