مشکل عربستان در جلب حمایت از چشم‌انداز 2030
میدل ایست نیوز|
برنامه «داووس در صحرا»ی عربستان سعودی برگزار شد و به امضای یک سری توافق‌ها با ارزش حدودی 20 میلیارد دلار انجامید. و اگرچه این «ابتکارعمل سرمایه‌گذاری آتی» (نام رسمی این برنامه) تهدید تحریم عربستان به اتهام نقض حقوق بشر توسط امریکا را کاهش داده، اما سرمایه‌گذاران همچنان در حال بررسی سود و زیان جاری کردن پول به پادشاهی سعودی بدون تضمین بازگشت سرمایه را می‌سنجند.
سرمایه‌گذاران همچنان نگران مخاطرات ژئوپولیتیکال مانند تنش با ایران یا یک مورد دیگر نقض حقوق بشر که می‌تواند به تلاش‌های مجدد بین‌المللی برای طرد عربستان بینجامد، و همچنین مسائل داخلی عربستان از جمله ادامه سیاست‌های عربستان به رغم کاهش قیمت نفت و سیاست‌گذاری‌های شخصی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، هستند. این عوامل در نهایت موجب افت استراتژی جذب سرمایه عربستان خواهد شد و دستیابی به چشم‌انداز 2030 در 10 سال آتی را دشوار خواهد کرد.
عامل خاشقجی
سرمایه‌گذاران و کسب و کارها سال گذشته نمی‌‌دانستند که امریکا در پی قتل جمال خاشقجی عربستان را تحریم خواهد کرد یا خیر. با توجه به اینکه ریاض در کانون محکومیت‌‌های بین‌المللی قرار گرفته بود، عده کمی از حضور در مراسم ابتکار سرمایه‌گذاری آتی سال 2018 که درست سه هفته پس از قتل روزنامه‌نگار مخالف برگزار شد، استقبال کردند؛ و با فرا رسیدن سال 2019، برخی شرکتها حتی تا بازگرداندن پشتوانه‌های مالی عربستان نیز پیش رفتند و دیگران هم منتظر ماندند تا ببینند که آیا غضب سیاسی در امریکا منجر به مجازات قانونی نیز خواهد شد یا خیر. اما کاخ سفید از ترس از دست دادن نفوذ خود در عربستان سعودی و همچنین باختن قراردادهای پرمنفعت تسلیحاتی به روسیه و چین در برابر اعمال چنین تحریم‌ها و مجازات‌هایی مقاومت کرد. موضع‌گیری دولت ترامپ سرمایه‌گذاران را آزاد گذاشت تا خودشان مخاطرات اعتبار زیر سوال رفته عربستان سعودی را تفسیر کنند. برخی مانند آژانس استعدادیابی هالیوود تصمیم گرفتند سرمایه‌های خود را بازگردانند. برخی دیگر مانند آمازون (که قرار بود مراکز داده در عربستان تاسیس کند) از ادامه پایبندی به توافق‌ها سر باز زدند. این شرکتها عمدتا از حضور در کنفرانس سال جاری ابتکار سرمایه‌گذاری آتی خودداری خواهند کرد.
شرط‌بندی نامطمئن
اما اگرچه سرمایه‌گذاران اکنون توانایی مدیریت مخاطرات اعتباری احتمالی را دارند، اما بسیاری از آنها همچنان حاضر به پذیرفتن استراتژی سرمایه‌گذاری چشم‌انداز 2030 نیستند. اولا، تنش‌‌ها با ایران به بالاترین حد خود در تمام دوران‌‌ها رسیده است. اما در رابطه با ایران کنترل کامل امور را در دست ندارد.
دوم، عربستان برای پیاده‌سازی سیاست‌ها و اهداف چشم‌انداز 2030 به خصوص پیشنهادهای تندتر در پروژه، به دلیل کاهش قیمت نفت و افزایش خواسته‌های روزمره مردم عادی، با چالش‌هایی روبروست. از آن جایی که عربستان به ثبات اجتماعی ملت اولویت می‌دهد، این احتمال وجود دارد که پروژه‌های بلندمدت را برای رضایت جمعیت داخلی کنار بگذارد و به افزایش هزینه‌های عمومی روی آورد. با این حال، همین مشخص نبودن اولویت‌های پادشاهی سعودی در حال حاضر، مخاطراتی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند و آنها را به سمت
شرط بندی‌های مطمئن‌تر سوق می‌دهد.
سوم، مشخص نیست که همه پروژه‌های پیشنهادی سعودی‌ها طبق ادعای آنها بازگشت سرمایه خواهد داشت یا خیر. لازم به ذکر است که کاهش قیمت نفت تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی را تحت تاثیر قرار داده، نرخ بیکاری را به‌شدت بالا برده و مسیر پیشروی به سمت تحول اقتصادی عربستان هم نامشخص است.
قیمت پایین نفت و تنش با ایران همین حالا هم بر ارزش سهام شرکت نفت عربستان سعودی (آرامکو) تاثیر گذاشته است. ریاض امیدوار بود با عرضه اولیه سهام این شرکت سرمایه‌ای 1 تا 2 هزار میلیارد دلاری برای خود فراهم کند که این خود نشانه‌ای ازجاه طلبی بالای این کشور و در عین حال، واقعیت‌های دشوار درباره استراتژی سرمایه‌گذاری آن است. در آخر، هیچ تضمینی نیست که عربستان به عنوان یک دولت استبدادی، دست به اقداماتی که مانند قتل خاشقچی موجب رسوایی بین‌المللی می‌شوند، نزند. در صورت وقوع چنین رخدادی، ریاض به سرعت با تحریم‌های امریکا و حتی اروپا مواجه خواهد شد. این موضوع مجددا سرمایه‌گذاران را در کانون توجهات قرار خواهد داد و این سوال را پیش می‌آورد که آیا قراردادهای امروزی فردا، دچار تحریم خواهند شد یا خیر.
در همین حال، انتخابات سال 2020 ایالات متحده نیز می‌تواند با برکناری دولتی همراه باشد که از همه توان خود برای محافظت از عربستان استفاده کرده است. در حال حاضر، عربستان به لطف استراتژی‌‌های سرمایه‌گذاری خود موفق شده خطر تحریم‌های امریکا را پشت سر بگذارد؛ اما سایر چالش‌‌ها به خصوص تنش با ایران و مشخص نبودن اولویت‌های سعودی همچنان باقیست.
با شروع سال 2020، عربستان همچنان با سوالات سرمایه‌گذاران در رابطه با چشم‌انداز 2030 مواجه خواهد شد، اما این‌بار پاسخ‌های آماده و راحتی برای آنها نخواهد داشت.
