حال خوب این روزهای فرآورده‌های نفتی

استقبال بخش خصوصی از خرید فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی در سال جاری با معاملات چند هزار میلیاردی و خرید چند میلیون لیتر فرآورده نفتی همراه شده است. فرانک فِنون، رییس اداره منابع انرژی امریکا با اشاره به اینکه امریکا قصد دارد علاوه بر نفت خام و میعانات، صادرات سایر منابع انرژی ایران را نیز مورد هدف تحریم‌ها قرار دهد، گفته است: «ما همچنان به‌دنبال اهداف بیشتر برای تشدید کمپین فشار حداکثری خود هستیم. این اهداف شامل حوزه‌های جدیدی از جمله طیف وسیعی از فرآورده‌های پالایشگاهی است. ما به‌دنبال فرآورده‌ای هستیم که برای ایران درآمدزا است و توانایی آنها برای حمایت مالی از تروریسم را افزایش می‌دهد». این صحبت‌های مقامات امریکایی در حالی است که فرآورده‌های نفتی همچون نفت و محصولات پتروشیمی هم‌اکنون در لیست تحریم‌های امریکا قرار دارد. اما با وجود این تحریم‎ها، ایران در صادرات فرآورده‎های نفتی، روند موفقیت‎آمیزی را طی می‌کند و درآمد 500 میلیون دلاری در ماه را دارد. مقدار درآمد ایران از محل فروش فرآورده‌های نفتی با توجه به عرضه‌های موفق این محصول در بورس انرژی رو به افزایش است. سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی درباره وضعیت عرضه فرآورده نفتی در بورس انرژی گفته است: «در صنعت پالایشی وضعیت خوبی داریم، 10 پالایشگاه در کشور داریم که مازاد نیاز کشور فرآورده تولید می‌کنند و این ظرفیت مازادِ قابل صادرات یک موقعیت رقابتی به صنعت پالایشی کشور در منطقه داده و به همین دلیل عرضه فرآورده‌هایی مثل بنزین، گازوئیل، نفت سفید و گاز مایع باثبات و منظم است و استقبال خوبی هم از آن می‌شود».

بر خلاف فرآورده، اما نفت ایران روزهای خوبی را سپری نمی‌کند. طبق آخرین آمار سایت اوپک، تولید نفت ایران تقریبا 2.2 میلیون بشکه در روز بوده است. با توجه به نیاز 1.9 میلیون بشکه‌ای در داخل، صادرات نفت ایران حدود 300 هزار بشکه در هر روز است. ایران همزمان با تحریم‌های نفتی امریکا طرح عرضه نفت در بورس را در دستور کار قرار داد. طرحی که پس از چند عرضه و معامله موفق از سوی مجلس شورای اسلامی مورد حمایت قرار گرفت و در قانون بودجه سال 98، مجلس، وزارت نفت را موظف کرد که ماهیانه 6 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی را در بورس عرضه کند. اما این حمایت مجلس برای عرضه منظم نفت در بورس هرچند بسیار خوب بود و وزارت نفت را موظف کرد تا عرضه نفت در بورس به صورت منظم انجام شود، اما کافی نبود. به گزارش فارس، در این راستا صادق کریمی کارشناس نفت و گاز می‌گوید: «عرضه نفت در بورس طرح بسیار کاربردی است که اگر از سوی دولت و وزارت نفت مورد حمایت قرار بگیرد می‌تواند پای بخش خصوصی را به این بازار پرسود باز کند. بخش خصوصی نشان داده است که اگر ریسک‌های معاملات در شرایط تحریم پوشش داده شود حاضر به خطر کردن و پا گذاشتن به تجارت‌های نفتی است. این موضوع در رابطه با فرآورده‌های نفتی کاملا مشهود است. درحالی که عرضه فرآورده‌های نفتی از جمله گازوئیل، بنزین، ال‌پی‌جی و... در بورس انرژی دارای تخفیف‌های 12 تا 15 دلاری برای هر بشکه هستند؛ شرکت ملی نفت انعطاف‌پذیری لازم را رای فروش نفت در بورس در نظر نمی‌گیرد».

این موضوع باعث شده است که بخش خصوصی از فرآورده‌های نفتی در بورس، بیش از نفت استقبال کند و معاملات چند هزار میلیاردی با خرید چند میلیون لیتر فرآورده نفتی در بورس انرژی همراه شود. اما نفت ایران در طول 6 ماه گذشته حتی یک معامله را در بورس نیز نداشته است. این‌گونه استقبال بخش خصوصی از فرآورده‌های نفتی در بورس نشانگر آن است که گره کار فروش نفت در بورس در اصلاح قیمت پایه آن نهفته است.

عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس طرح بسیار خوبی است که به نظر می‌رسد مجلس شورای اسلامی باید علاوه بر نفت، عرضه فرآورده نفتی را نیز در بودجه سال 99 در نظر بگیرد. وزارت نفت هم باید با ایجاد جذابیت برای مشتریان در زمینه قیمت‌گذاری در شرایط تحریم، به ورود هرچه بیشتر بخش خصوصی اهتمام ویژه بورزد.