اینترنت چقدر برای اقتصاد مهم است

جمیل مفاخری|

در سال‌‌های اخیر با رشد استفاده از اینترنت و شبکه‌های موبایل و دیتا تحول اساسی در ارایه خدمات، کسب و کار و فضای اقتصادی جهان ایجاد شده است. شبکه‌های نت و وب توانسته‌اند، انقلاب اطلاعاتی را در حوزه‌‌های مختلف ایجاد کنند و نوعی انقلاب صنعتی را در عرصه دیجیتال و اطلاعات رقم بزنند. درواقع، در دنیای امروز اقتصاد دیجیتال یا به تعبیر «کلاس آشوب» انقلاب صنعتی چهارم این شبکه اقتصادی پیشرفته را ایجاد نموده که فرد می‌‌تواند با بهره‌مندی از فناوری اطلاعاتی مدرن به تمام کالاها و خدمات دسترسی داشته باشد.

انقلاب صنعتی چهارم، پیشرفت در رباتیک و اتوماسیون، هوش مصنوعی، فناوری نانو و زیست فناوری، اینترنت اشیاء، وسایل خودکار، فناوری‌‌های عصبی، ویرایش ژنی و... ایجاد نموده و سوخت‌‌رسان این انقلاب است. این انقلاب عملکرد اقتصاد مدرن را به صورت ریشه‌‌ای متحول نموده و بر شکل مشاغل، ماهیت کار، مدل‌‌های عملیاتی کسب و کار و اهمیت مصرف‌کننده و حتی نیاز به تغییر در نحوه محاسبه تولید ناخالص داخلی را سبب شده است. انقلاب دیجیتال تمام متغیرهای کلان اقتصادی را که می‌‌توان فکر کرد مانند سرمایه‌‌گذاری، مصرف، اشتغال، تجارت، رکود و غیره تحت تاثیر قرار داده است. اقتصاد دیجیتال را می‌‌توان «انجام فعالیت‌‌های اقتصادی و اجتماعی بر بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات» تعریف کرد که در این اقتصاد نوین، شبکه‌‌سازی دیجیتالی و توسعه زیرساخت‌‌های ارتباطی، بستری جهانی فراهم می‌‌آورد که در آن افراد و سازمان‌‌ها با تجهیزات به راهبردها به تعامل با یکدیگر، برقراری ارتباط، انجام فعالیت‌‌های اقتصادی، همکاری و جست‌وجوی اطلاعات بپردازند.

در اقتصاد دیجیتال ارتباطات و تعاملات در حوزه اینترنت و فناوری‌‌های دیجیتال بسیار مهم است و این سیستم‌‌های ارتباطی تاثیر بسیار زیادی بر ساخت، تولید و ارایه خدمات می‌‌گذارند. در این اقتصاد، فضای کسب و کار تغییر می‌کند و فناوری جایگزین حضور فیزیکی می‌شود، ارایه خدمات به مشتریان غیرحضوری بوده و تخصص در کاربرد آن حرف اول را می‌‌زند. اقتصاد دیجیتال و فعالیت در این حوزه یکی از مهم‌ترین بخش‌‌های سوددهی و سرمایه‌‌گذاری است، فقط با نگاهی به آمار پنج شرکت برتر در لیست فورچون در سال ۲۰۱۸ اهمیت این بعد از اقتصاد بسیار بیشتر نمایان می‌‌شود. رتبه یک تا پنج لیست به شرکت‌‌های اختصاص دارد که در حوزه دیجیتال و اطلاعات فعالیت دارند: ۱- شرکت اپل با ارزش ۹۲۱ میلیارد دلار؛ ۲- آمازون با ارزش ۷۶۵ میلیارد دلار؛ ۳-گوگل با ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار؛ ۴- مایکروسافت با ارزش ۷۴۶ میلیارد دلار؛

۵- فیس بوک با ارزش ۵۳۱ میلیارد دلار می‌‌باشد و این در حالی است که گردش مالی این پنج غول در حدود ۲/۲ تریلیون دلار برآورد شده است. واقعیت این است که تجارت الکترونیک امروزه یکی از مهم‌ترین حوزه‌‌های برنامه‌‌ریزی کشورها می‌باشد و موفقیت در استفاده از آن می‌‌تواند میزان تولید ناخالص ملی را افزایش داده و سبب ایجاد رونق کارآفرینی، اشتغال و درآمدزایی گردد. ۱۳/۵ درصد از تولید ناخالص داخلی مالزی سهم فعالیت در حوزه اقتصاد دیجیتال است و این کشور در سند چشم‌انداز توسعه خود قصد دارد این مقدار را به ۱۸ درصد برساند. این مقدار برای کشور کره جنوبی در سال ۲۰۱۶، ۱۰/۷۰ درصد از تولید ناخالص داخلی است. برای کشور ایرلند ۶/۹۹ است و سوئد ۶/۸۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در حوزه ICT به دست می‌‌آورد. برای کشور امریکا مقدار ICT در تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۶، ۵/۸۹ بوده است. همچنین، در سال ۲۰۱۶ سهم ICT در تولید ناخالص داخلی ایران ۴/۴۰ بود. اهمیت اقتصاد دیجیتال به قدری است که بر اساس گزارش سازمان جهانی اطلاعات و تکنولوژی امریکا ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان از طریق تکنولوژی، فناوری و ICT تامین می‌‌شود و مقدار آن ۵/۴ تریلیون دلار است. سهم اقتصاد اینترنتی در تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو جی ۲۰، ۵.۳ است. این آمارها نشان‌دهنده اهمیت اقتصاد دیجیتال در اقتصاد امروز و در حوزه کلان اقتصادی است. از مهم‌ترین نکات در رونق اقتصاد دیجیتال اینترنت، دسترسی به پهنای باند و برخورداری از پارک‌‌های علم و فناوری است. کشور مالزی برای توسعه اقتصاد دیجیتال خود و افزایش سهم آن در تولید ناخالص داخلی یک‌سوم از سهم یارانه‌‌ها را به مخابرات این کشور اختصاص داده، مالزی ۳/۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در حوزه پهنای باند استفاده نموده، اندونزی ۲/۲و ویتنام ۲/۳ از تولید ناخالص داخلی را به گسترش پهنای باند اختصاص داده‌‌اند. آلمان که بیشترین رشد اقتصادی را در سال‌‌های اخیر در میان کشورهای اتحادیه اروپا دارد؛ برای بهبود تجارت دیجیتال خود و افزایش پهنای باند تشکلی با نام «اتحاد شبکه برای آلمان دیجیتال» تشکیل داده است و اولین کار این تشکل رساندن پهنای باند به ۵۰ مگابایت بر ثانیه تا ۲۰۱۸ بوده است. همچنین، کشور آلمان و مالزی و عربستان به دنبال احداث و ایجاد پارک‌های علم و فناوری هستند و دسترسی به پهنای باند، آموزش و ارایه کمک‌‌ها و معافیت‌‌های مالیاتی برای شرکت‌‌های کوچک از اهداف این کشورها است. عربستان سعودی در سند «برنامه تحول ملی ۲۰۲۰» خود بر استفاده از حوزه دیجیتال در ارتقای اثربخشی و کارایی آموزش، گردشگری، سلامت، حمل و نقل و... تاکید دارد و به دنبال تاسیس شرکت‌‌های دارای تکنولوژی‌های نوظهور است.  به‌طور کل می‌توان گفت که اقتصاد دیجیتال با ساخت یک اقتصاد جهانی فرصت یکپارچه کردن نیازهای برآورد نشده چند میلیارد نفر را در اقتصاد جهانی فراهم می‌سازد و نیازهای اضافه‌‌تری را برای محصولات و خدمات موجود، از طریق توانمندسازی و اتصال افراد و جوامع در سراسر جهان به یکدیگر، به پیش می‌راند. منبع: ایرنا