سهم حداقلی آموزش عالی از بودجه

لایحه بودجه سال ۹۹ کل کشور با ۴۸۴ هزار میلیارد تومان بودجه عمومی از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد تا سهم دخل و خرج سازمان‌های مختلف در سال آینده مشخص باشد اما نگاهی به این لایحه حکایت از آن دارد که امسال هم مانند دو سال گذشته بودجه وزارت علوم و دانشگاه‌های تابع آن تغییر چندانی نداشته است. بودجه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور ۲۰۹ هزار و ۱۳ میلیارد و ۴۷۶ میلیون ریال اعلام شد در حالی که این رقم برای سال 98، معادل ۱۳۴ هزار و ۲۸۷ میلیارد و ۱۱۱ میلیون ریال تصویب شده بود. به این ترتیب افزایش 10 درصدی بودجه وزارت علوم برای سال آینده با واکنش مسوولان این حوزه همراه بود، آنها معتقدند این میزان افزایش کفاف پرداخت حقوق و دستمزد را هم نمی‌دهد. از طرف دیگر بودجه دانشگاه‌های بزرگ کشور هم تغییر چندانی نسبت به سال گذشته نداشته است با این وجود آنطور که کارشناسان می‌گویند، آنچه در بحث بودجه وزراتخانه علوم، ‌تحقیقات و فناوری مهم است، بیشتر از تصویب بودجه، تخصیص آن است که به چالش بدنه علمی کشور تبدیل شده است. با این حال در لایحه بودجه 99 تبصره‌های تازه‌ای هم در مقایسه با سال‌های گذشته دیده می‌شود، برای سال آینده علاوه بر امکان استفاده از تسهیلات بانکی برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی، اعتبارات کمکی برای صندوق‌های رفاه دانشجویان و وام شهریه درنظر گرفته شده است. همچنین قرار است از بخش مصارف هدفمندی یارانه‌ها به مبلغ ۴ هزار میلیارد ریال به موضوع «تغذیه و امور رفاهی دانشجویان» اختصاص داده شود. از سوی دیگر یکی از نکات تازه در لایحه بودجه سال آینده این است که وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف هستند ظرفیت پذیرش دانشجوی جدید در مراکز و موسسات پژوهشی وابسته به خود از جمله پژوهشکده و پژوهشگاه را ۲۰ درصد کاهش دهند.

   جزییات بودجه رفاهی دانشگاه‌ها و تسهیلات دانشجویی

وزارت علوم در سال ۹۹ در بخش برنامه‌های خدمات فرهنگی، رفاهی و ورزشی برای دانشجویان ۲۳ میلیون و ۱۴۷ هزار و ۷۵۶ میلیون ریال اعتبار خواهد داشت.در بخش برنامه آموزش زبان فارسی به دانشجویان خارجی ۳۸ هزار و ۸۳۷ میلیون ریال بودجه می‌گیرد. این وزارتخانه در بخش ارایه خدمات رفاهی به دانشجویان یک میلیون و ۸۱۵ هزار میلیون ریال و در بخش اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان خارجی و ایرانی یک میلیون و ۲۹۱ هزار میلیون ریال بودجه خواهد داشت.

بر اساس تبصره ۹ بند ب: «۱۰۰ درصد وجوه اداره شده پرداختی از محل بازپرداخت وام‌های شهریه دانشجویی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۸ تا سقف هشتصد میلیارد ریال به خزانه داری کل کشور واریز می‌شود. وجوه مذکور به صندوق‌های رفاه دانشجویی به عنوان کمک جهت افزایش منابع مالی صندوق‌های مزبور اختصاص می‌یابد تا براساس اساسنامه مصوب، صرف پرداخت وام شهریه به دانشجویان و سایر پرداختهای رفاهی دانشجویی شود.»

همچنین بر اساس تبصره ۹ بند ج: «مازاد هزینه تحصیلی دانشجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور نسبت به اعتبارات مندرج در این قانون در قالب وام از طریق صندوق رفاه دانشجویان در اختیار این افراد قرار می‌گیرد. اقساط وام‌های مذکور پس از فراغت از تحصیل و اشتغال به کار افراد، پرداخت می‌شود. دانشجویان تحت پوشش نهادهای حمایتی مزبور در اولویت دریافت وام هستند.»

در جدول شماره ۹ برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ نیز اعتبار ۴۷۵ هزار میلیون ریال برای اعتبار وام شهریه درنظر گرفته شده است. بر این اساس اعتبار موضوع وجوه اداره شده برای اعطای وام قرض الحسنه با حداقل کارمزد و ارایه حمایت‌های مالی به دانشجویان از طریق صندوق‌های رفاه وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی به نسبت تعداد دانشجویان و باز پرداخت پس از فراغت از تحصیل دانشجویان و مبلغ شهریه و بازپرداخت مبلغ شهریه اختصاص می‌یابد.

همچنین بر اساس لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ از بخش مصارف هدفمندی یارانه‌ها به مبلغ ۴ هزار میلیارد ریال به موضوع «تغذیه و امور رفاهی دانشجویان» اختصاص می‌یابد.

   تبصره اختصاصی آموزش‌عالی در لایحه بودجه

در تبصره ۹ لایحه بودجه سال ۹۹ آمده است به دانشگاه‌ها، موسسات آموزشی و پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری اجازه داده می‌شود با تصویب هیات‌های امنای خود تا سقف عملکرد درآمد اختصاصی سال ۱۳۹۸ نسبت به دریافت تسهیلات از بانک‌ها از محل توثیق اموال در اختیار خود اقدام کنند و در جهت تکمیل طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای خود و با اولویت احداث خوابگاه‌های متاهلی قانون برنامه ششم توسعه استفاده و نسبت به بازپرداخت اقساط از محل درآمد اختصاصی خود اقدام کنند. صندوق رفاه دانشجویان مکلف هستند نسبت به پیش بینی اعتبار لازم در فعالیت‌های خود به منظور پرداخت یارانه سود و کارمزد یا اولویت احداث خوابگاه‌های متاهلین اقدام کنند.

از طرف دیگر طبق بند «ن» این تبصره، در سال ۹۹ صدور مجوز برای تاسیس مراکز و موسسات پژوهشی دولتی جدید برای دستگاه‌های اجرایی ممنوع است.

   جزییات بودجه شورای عالی انقلاب فرهنگی

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در لایحه پیشنهادی بودجه ۹۹ در مجموع با کاهش ۱۸ درصدی مواجه شده است. بر این اساس، مجموع اعتبارات پیشنهاد شده دولت به مجلس در سال ۹۹ برای این شورا ۴۱۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال است. بودجه مصوب سال ۹۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی مبلغ ۵۰۵ هزار میلیون ریال بود که در مقایسه با بودجه سال آینده، این شورا با کاهش ۱۸ درصدی اعتبارات مواجه خواهد بود.

همچنین نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برای سال آینده مبلغ هزار و ۳۵۶ میلیارد و ۵۰۶ میلیون ریال اعتباری پیشنهادی دولت دارد؛ این نهاد در سال ۹۸ مبلغ هزار و ۴۶۷ میلیارد و ۲۸۴ میلیون ریال اعتبار مصوب داشت. اعتبارات پیشنهاد شده برای این نهاد برای سال ۹۹ در مقایسه با امسال، هفت درصد کاهش دارد.

   بودجه دانشگاه‌ها تغییر چندانی نکرد

یکی از مهم‌ترین بخش‌های این لایحه بودجه دانشگاه‌های کشور است، مساله‌ای که همواره یکی از چالش برانگیزترین بخش‌های این لایحه بوده و روسای دانشگاه‌ها همواره از میزان و مدل اختصاص آن گله داشتند. بررسی بودجه دانشگاه‌ها نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد که میزان آن با افزایش نزدیک ده درصدی روبرو شده است به‌طوری که دانشگاه تهران با بودجه 600 میلیاردی در سال گذشته امسال بودجه 680 میلیادی خواهد داشت اما مسوولان وزارت علوم معتقدند افزایش 10 درصدی در واقع نشان‌دهنده تغییر آنچنانی در منابع دانشگاه نبوده و می‌توان گفت اعتبار دانشگاه با سال گذشته تفاوت زیادی ندارد. محمدتقی نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم درباره این موضوع گفت: ما معتقدیم این میزان نیاز دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ما را برطرف نمی‌کند چرا که نیازهای این مراکز صرفا بخش پرداخت حقوق نیست بلکه فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقی را نیز شامل می‌شود. بودجه پیشنهادی فوق یک مبلغ متوسط است. در نهایت بودجه ۹۹ دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری در لایحه پیشنهادی تغییر چندانی نسبت به سال گذشته ندارد.

او افزود: 80 درصد اعتبارات دریافتی دانشگاه‌ها صرف پرداخت حقوق و دستمزد می‌شود و20 درصد باقیمانده در امور دیگر صرف می‌شود که وزارت علوم در تلاش برای دریافت این 20 درصد است.95 درصد اعتبارات سایر دستگاه‌های اجرایی صرف حقوق و دستمزد می‌شود اما دانشگاه‌ها فقط دغدغه حقوق ندارند.

در لایحه بودجه ۹۹ دارای سهم ۷ هزار و ۱۸۵ میلیارد و ۱۰۴ میلیون ریالی است که این عدد در مقایسه با بودجه سال قبل نشان از افزایش حدود دو برابری سهم این دانشگاه از بودجه سال جدید دارد. بودجه مصوب این دانشگاه برای سال ۹۸، ۳ هزار و ۶۳۴ میلیارد و ۷۹۵ میلیون ریال بود.

در لایحه بودجه ۹۹، دانشگاه شهید بهشتی سهم ۴ هزار و ۴۶۱ میلیارد ۶۹۵ میلیون ریالی را به خود اختصاص داده است. رقم مصوب بودجه‌ای برای این دانشگاه در بودجه ۹۸، ۲ هزار و ۶۷۴ میلیارد و ۸۳۷ میلیون ریال بود.

بودجه دانشگاه صنعتی شریف در لایحه سال ۹۹، ۴ هزار و ۲۴۱ میلیارد و ۶۱۰ میلیون ریال تعیین شده است. رقم مصوب بودجه برای این دانشگاه در سال ۹۸، ۲ هزار ۲۵۴ میلیارد و ۹۷۶ میلیون ریال بوده است.

۲ هزار و ۹۱۹ میلیارد و ۹۵۶ میلیون ریال نیز سهم دانشگاه علم و صنعت ایران در لایحه جدید بودجه است که این رقم در بودجه مصوب ۹۸ معادل یک هزار و ۸۴۳ میلیارد . ۳۵۱ میلیون ریال بود.

بودجه دانشگاه خوارزمی در لایحه تقدیمی دولت به مجلس شورای اسلامی برای سال ۹۹، ۲ هزار و ۵۶۴ میلیارد و ۶۷۷ میلیون ریال بودجه در نظر گرفته شده است در حالی که این رقم در بودجه مصوب ۹۸، یک هزار و ۷۵۶ میلیارد و ۲۷۱ میلیون دلار تعیین شده بود که نشان از افزایش بودجه این دانشگاه دارد.

برای دانشگاه تربیت مدرس نیز در لایحه بودجه ۹۹، ۳ هزار و ۸۹۲ میلیارد و ۹۹۳ میلیون ریال اعتبار بودجه‌ای درنظر گرفته شده است که این میزان در مقایسه با رقم سال قبل نشان از افزایش دارد.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر در لایحه بودجه ۹۹، سهم ۳ هزار و ۴۹۸ میلیارد و ۴۳۹ میلیون ریالی را به خود اختصاص داده است در حالی که این رقم در بودجه ۹۸، ۲ هزار و ۱۱۷ میلیارد و ۱۹۶ میلیون ریال تعیین شده بود.

۱۲ هزار و ۴۹۹ میلیارد و ۱۰ میلیون ریال بودجه اختصاص یافته به دانشگاه پیام نور در لایحه بودجه ۹۹ است که این میزان در مقایسه با مصوب سال ۹۸ (۴ هزار و ۵۷۶ میلیارد و ۳۴۹ میلیون ریال) نشان از افزایش چند برابری دارد.

دانشگاه فرهنگیان به عنوان بازوی رشد و پرورش قشر فرهنگیان در لایحه بودجه ۹۹، دارای سهم ۹ هزار و ۶۸۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریالی است. سهم این دانشگاه در مصوب بودجه ۹۸، ۴ هزار و ۴۹۳ میلیارد و ۶۷۱ میلیون ریال بود.