چین، امریکا و جنگ‌وصلح تجاری

توافق اولیه تجاری میان چین و امریکا درحالی به امضا رسید که با خواسته‌های پیشین «دونالد ترامپ» فاصله‌دارد. تحلیلگران اعتقاد دارند ناتوانی کاخ‌سفید برای تحمیل خواسته‌هایش بر پکن در کنار استفاده انتخاباتی از توافق، ترامپ را مجبور به امضای توافق کرد. به گزارش ایرنا، پس از حدود یک سال و نیم تنش و جنگ تعرفه‌ای، سرانجام پکن و واشنگتن بر سر تدوین روابط تجاری تازه با یکدیگر به توافق‌های اولیه‌ای دست پیدا کردند. «دونالد ترامپ» ۲ روز پیش در توییتر از نزدیک‌شدن به یک توافق بزرگ خبر داد. البته رییس‌جمهوری امریکا به گونه‌ای رفتار کرد که گویا از سر لطف به چنین توافقی رضایت داده است؛ وی عنوان داشت که پکن مایل به امضای یک توافق بود و «به همین دلیل ما آن را انجام دادیم». یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در اقتصاد ایالات متحده وجود تراز منفی تجاری با کشورهای جهان است. ترامپ از ابتدای ورود به کاخ سفید تلاش کرد تا با اتخاذ سیاست‌های تهاجمی و وضع تعرفه بر واردات، کسری تجاری ایالات متحده در مقابل دیگر کشورها را جبران کند. چین کشوری است که بیشترین مازاد تراز تجاری را با امریکا دارد. سال گذشته کسری تجاری واشنگتن در برابر پکن بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار بود. آمارهای تازه نیز حکایت از آن دارد که در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۱۹ کسر تجاری واشنگتن نسبت به پکن به حدود ۳۰۰ میلیارد دلار رسیده است. به دلیل همین تراز تجاری منفی رو به افزایش که گریبان اقتصاد امریکا را گرفته، ترامپ از حدود ۱۷ ماه قبل روی صدها میلیارد دلار کالای وارداتی از چین تعرفه‌هایی را وضع کرد. در همین راستا قرار بود که از روز یکشنبه (۱۵ دسامبر) بر ۲۵۰ میلیارد دلار کالای چینی تعرفه اضافی را وضع کند. تاکنون نمایندگان دو طرف جلسات پرشماری را برای دستیابی به توافق برگزار کردند که هر بار به دلیلی این امر محقق نشد. موضوع‌هایی همچون رعایت حق مالکیت معنوی و وضع قوانین تازه در زمینه تسهیل حضور و تجارت شرکت‌های امریکایی در بازارهای چین از جمله چالش‌هایی بود که تاکنون مانع توافق بودند. ترامپ اما اکنون اعلام کرده که چین حتی قول داده است حجم خرید محصولات کشاورزی از امریکا را به میزان۵۰ میلیارد دلار افزایش دهد. هنوز متن کاملی از این توافق منتشر نشده است اما دو طرف تایید کرده‌اند که در مورد برخی کالاها تعرفه‌ها به قبل باز می‌گردد؛ همچنین قرار است چین در دوسال آینده حدود ۲۰۰ میلیارد دلار کالای اضافی از امریکا وارد کند. اگرچه چینی‌ها هنوز با خرید این مقدار محصولات کشاورزی از امریکا موافق نیستند اما گفته‌اند خرید خود را به‌شدت افزایش می‌دهند.

هنوز جزییات توافق فاش نشده است اما بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند کلیات آن با خواسته‌هایی که ترامپ پیش از این اعلام می‌کرد، اختلاف دارد. اگرچه خبر علاقه‌مندی به امضای توافق، باعث جهش ارزش سهام شد اما بسیاری از تجار و فعالان اقتصادی هنوز به این توافق با دیده تردید می‌نگرند.روزنامه «واشنگتن‌پست» اما این توافق را حیرت‌آور و تاریخی توصیف و عنوان کرد مقام‌های ارشد چینی که نسبت به برگزاری نشست خبری علاقه‌ای ندارند، این‌بار اعلام کردند توافق برای آنها پیروزی به شمار می‌رود زیرا می‌تواند نیازهای روزافزون مردم این کشور را مرتفع کند. این توافق محدود البته از نظر سیاسی راه چاره پایانی برای ترامپ هم ارزیابی می‌شود زیرا همه اهداف وی را برآورده نمی‌کند. رییس‌جمهوری امریکا اکنون با این توافق می‌تواند در کارزار انتخاباتی خود حداقل ادعا کند که در حوزه اقتصادی چین را متوقف کرده است. وی می‌تواند به کشاورزان امریکایی هم نوید پیروزی بر چین را بدهد زیرا تاکنون آنها به علت جنگ تعرفه‌ای صدمات زیادی را متحمل شدند. در یک سال گذشته ورشکستگی کشاورزان ۲۴ درصد افزایش یافت. کارشناسان همچنین توافق را عاملی برای رشد دو درصدی اقتصاد ایالات متحده می‌دانند ضمن اینکه احتمال وقوع رکود در سال آینده را کم می‌کند. کشاورزان امریکایی اکنون از برندگان توافق خواهند بود. در کنار آنها شرکت‌های بزرگی همچون اپل و دیگر شرکت‌های تولیدکننده تلفن همراه نیز سود سرشاری را کسب می‌کنند. خرده فروشان و مالکان فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سهامداران و سرمایه‌گذاران در وال استریت، تجار و شرکت‌های بزرگ در کنار دولت چین مهم‌ترین برندگان شرایط کنونی ارزیابی می‌شوند. واشنگتن‌پست، بازندگان توافق ترامپ را هم اینگونه برشمرد؛ کشاورزانی که در یکی،دو سال اخیر ورشکسته شدند از بزرگ‌ترین بازندگان شرایط تازه هستند. در مرحله بعد دموکرات‌های امریکا هم از جمله گروه‌هایی هستند که در حوزه سیاسی، از گام نخست توافق ضرر می‌کنند زیرا شرایط و افکار عمومی به نحو محسوسی به نفع ترامپ چرخش خواهد داشت. در عمل، این یک موفقیت بزرگ اقتصادی دیگر برای رییس‌جمهوری ایالات متحده هم به شمار خواهد رفت. ترامپ از این به بعد با تمرکز بیشتری انرژی خود را بر موضوع انتخابات متمرکز خواهد کرد. ترامپ هنوز بر ۳۷۰ میلیارد دلار کالای چینی تعرفه می‌گیرد و در مقابل چین هم تعرفه‌های خود بر کالای امریکایی را حفظ کرده است. شرکت‌های امریکایی که مجبور به پرداخت تعرفه هستند هم از بازندگان توافق کنونی خواهند بود. اقتصاد چین و شرکت هواوی از دیگر بازندگانی است که احتمالا کاهش رشد را تجربه خواهند کرد. در آینده تحلیل‌های گسترده‌ای درباره تأثیر جنگ تعرفه‌ای و توافق فعلی ترامپ بر اقتصاد ایالات متحده ارایه خواهد شد. با این همه، نکته‌ای که کارشناسان و تحلیلگران بر آن هم نظر خواهند بود این است ترامپ مسیری را که در مقابل چین ریل‌گذاری شده بود، دگرگون کرد. تاکنون هر دو حزب از «جورج بوش» تا «باراک اوباما» رویه‌های نسبتاً مشابهی در زمینه تجارت با چین دنبال می‌کردند اما ترامپ مسیری را برگزید که با پیشینیان متفاوت است.