حمله به قلب معاهده پاریس
گروه جهان|
پس از گذشت دو هفته و در پایان مذاکراتی طولانی، نمایندگان حدود ۲۰۰ کشور جهان در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در مادرید نتوانستند درباره مهم‌ترین موضوع این نشست یعنی «تجارت کربن» به توافق برسند. منتقدان با اشاره به بیانیه پایانی نشست مادرید، برخی مفاد آن را مغایر با روح توافق آبوهوایی پاریس خوانده‌اند. به‌گزارش خبرگزاری آلمان، گفت‌وگوهای مادرید به‌ویژه پس از آن با مشکلاتی جدی روبرو شد که موضوعاتی همچون ضرورت بازنگری در قوانین حاکم بر تجارت بین‌المللی کربن مطرح شد. کارلوس فولر مسوول ارتباط بین‌المللی و منطقه‌ای مرکز تغییر آب‌وهوای جامعه کاراییب، می‌گوید بسیاری از کشورها از جمله ۴۴ کشور حاضر در بلوکی که او نمایندگی آن را برعهده دارد، خواستار ایجاد قوانین سختگیرانهتری در موضوع تجارت کربن بودند اما با تسلط کشورهای بزرگ‌تر بر مذاکرات، آنها به حاشیه رانده شدند.
به اعتقاد ناظران، اجلاس مادرید از شکاف بزرگی پرده برداشت؛ شکافی که یک‌سوی آن تقاضای فزاینده برای اقدام قرار داشت و جنبش جهانی مبارزه با تغییرات آبوهوایی آن را رهبری می‌کرد و سوی دیگر آن، سکون و بی‌تحرکی اقتصادهای بزرگ بود؛ اقتصادهایی که میزان انتشار دی اکسید کربن توسط آنها به رکورد جدیدی رسیده است.
بنا براین گزارش، در نشست مادرید نمایندگان شرکت‌کننده درباره افزایش اقدامات جهانی برای کاهش گازهای زیان‌بخش گلخانه‌ای به توافق رسیدند اما نتوانستند برای نمونه در این باره به نتیجه برسند که چگونه کشورهای شرکت‌کننده ماده ۶ توافق‌نامه آبوهوایی پاریس را به‌طور مشخص به اجرا در خواهند آورد. در این مورد همکاری همه کشورها برای دستیابی به اهداف حفاظت از آب‌وهوا و جلوگیری از بحران تغییرات اقلیمی ضروری است. بنا به این ماده از توافق‌نامه، این امر امکان‌پذیر است که کشورهای صنعتی بتوانند با پشتیبانی مالی از پروژه‌های حفاظت از محیط‌زیست در کشورهای در حال توسعه سهم خود را در خودداری از تولید گاز کربن (CO2) و نیز کاهش آن در جهان تامین کنند. این امر در ترازنامه کشورهای صنعتی نه به عنوان مسوولیت آنان در جلوگیری از تولید بیش از حد گازهای زیان‌بخش، بلکه به عنوان میزان سهم این کشورها در تولید گاز کربن کشورشان محسوب می‌شود.
این سازوکار که با هدفمندی تجاری طراحی شده نشان‌دهنده استفاده کشورهای صنعتی از نقاط ضعف توافق‌نامه و ترفند این کشورها در پنهان کردن میزان تولید گازهای زیان‌بخش است. تجارت گاز کربن به این ترتیب می‌تواند دست دولت‌ها یا شرکت‌های ثروتمند را باز بگذارد که بیش از حد مجاز گاز کربن تولید کنند و به جای آن از کشورهای فقیر و در حال توسعه اعتبار کربن بخرند. برخی از کشورها قوانین سختگیرانهتری در این باره به تصویب رسانده‌اند. در این نشست چگونگی رسیدگی به اجرای ماده ۶ معاهده آبوهوایی در کشورهای گوناگون به کنفرانس سال آینده تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (COP26) در گلاسکو موکول شد. نشست سال آینده ۹ تا ۱۹ نوامبر در گلاسکو برگزار خواهد شد. مذاکرات این نشست که قرار بود جمعه پایان یابد، به‌دلیل به نتیجه نرسیدن تلاش‌های اقتصادهای بزرگ و کوچک برای حل‌وفصل مهم‌ترین اختلافاتشان در چهارچوب توافق پاریس، برای دو روز دیگر تمدید شد. اختلافات به‌ویژه پس از آن برجسته‌تر شد که برخی از آسیب‌پذیرترین کشورهای شرکت‌کننده اعلام کردند که در جریان مذاکرات کنار گذاشته شده‌اند. این کشورها همچنین به پیش‌نویس اولیه اجلاس مادرید انتقاد داشتند و آن را بسیار ضعیف و حتی خیانتی به روح توافق پاریس می‌دانستند. کوین کونراد نماینده پاپوا گینه‌نو، به نمایندگی بسیاری از کشورهای در حال توسعه از اینکه صدایشان شنیده نمی‌شود ابراز نگرانی کرده و گفته ضروری است تا مذاکرات باز و شفاف برگزار شود. او گفته: «در ۲۴ساعت گذشته، ۹۰درصد شرکت‌کنندگان در این نشست، در مذاکرات حضور نداشته‌اند.»
انتقاد شدید سازمان‌های غیردولتی
نتایج کنفرانس مادرید با تاسف و انتقاد شدید سازمان‌های غیردولتی هم مواجه شد. سازمان طرفدار محیط‌زیست «صلح سبز» به‌ویژه ایالات متحده امریکا و برزیل را در پایان ناامیدکننده این کنفرانس مقصر خوانده است. دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، پس از کنفرانس تغییرات اقلیمی پاریس خروج این کشور را از معاهده آبوهوایی جهانی اعلام کرد. ژاییر بولسونارو رییس‌جمهوری برزیل، نیز به جنگل‌های آمازون که در جلوگیری از تغییرات اقلیمی جهان ضروری است، تنها به عنوان منبع اقتصادی این کشور می‌نگرد. در نوامبر سال جاری در مساحتی به وسعت دو برابر ماه مشابه در سال گذشته درختان این جنگل قطع شده‌اند.
کریستوف بالس، مدیر سیاسی سازمان غیردولتی جرمن‌واچ هم می‌گوید: «خروج از مصرف زغال‌سنگ، نفت و گاز وارد مرحله جدی شده است.» او بر این نظر است که به همین دلیل کشورهایی مانند امریکا، برزیل و استرالیا که در ارتباط تنگاتنگ با لابی‌های فروش انرژی فسیلی هستند به نبرد نهایی دست زده‌اند. مارتین کایزر مدیر سازمان گرین‌پیس آلمان، نیز پایان کنفرانس مادرید را حمله به قلب معاهده پاریس خوانده که «علیه کسانی است که در سراسر جهان مدت‌هاست از عواقب بحران تغییرات اقلیمی در رنج به سر می‌برند و خواستار پیشرفت سریع مذاکرات و به دست آوردن راه‌کارهایی برای جلوگیری از رشد این بحران هستند.»
در کنفرانس آبوهوایی پاریس در سال ۲۰۱۵ کشورهای شرکت‌کننده توافق کردند که همه اقدامات ممکن را انجام دهند تا میزان افزایش گرمایش زمین به کمتر از دو درجه سانتیگراد، و در حالت ایده‌آل تا ۱، ۵درجه در مقایسه با شروع انقلاب صنعتی باقی بماند.
