نمایندگان به دنبال تعدیل سیاست بنزینی در سال 99
گروه انرژی|فرداد احمدی|
چند روزی است که بحث تک‌نرخی کردن قیمت بنزین برای سال 99 بین نمایندگان مجلس داغ شده است. نمایندگان می‌گویند با تعیین قیمتی بین 1700 تا 2000 تومان برای هر لیتر بنزین می‌توان به گونه‌ای از فشار گرانی سوخت از دوش مردم کاست، بطوری که درآمد دولت از محل فروش بنزین در داخل کشور کاهش نیابد. آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «روزنامه تعادل» ضمن استقبال از چنین طرحی گفت که تک‌نرخی شدن بنزین ثبات را به بازار بازمی‌گرداند و جلو سوءاستفاده‌گران را که قیمت‌های کالاها و خدمات خود را با نرخ بنزین 3000 تومانی هماهنگ می‌کنند، می‌گیرد. به گفته بغزیان، موضوعی به نام «کشش قیمتی» می‌تواند باعث شود که با کاهش قیمت‌ها حتی تا 1700 تومان در هر لیتر، مصرف بنزین افزایش یافته و بدین ترتیب درآمد دولت به همان اندازه‌ای که اکنون از قبل فروش بنزین به دست می‌آورد، تأمین شود.
یکم دی‌ماه، خبرگزاری تابناک گزارش داد که نمایندگان مجلس به دنبال کاهش نرخ بنزین هستند. کاظم دلخوش، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از ارائه پیشنهادهایی برای تک نرخی شدن قیمت بنزین در سال آینده خبر داد و گفت که نمایندگان پیشنهادهای زیادی برای تغییر نرخ بنزین برای سال 99 داده‌اند. به گفته او: «پیشنهاد ما
تک نرخی شدن بنزین است که بر اساس آن بنزین معمولی با قیمت ۱۵۰۰ و یا ۲۰۰۰ تومان و بنزین سوپر به قیمت ۲۰۰۰ و یا ۲۵۰۰ تومان، آن هم بدون کارت سوخت عرضه شود.»
دوم دی‌ماه، سید قاسم جاسمی، عضو کیمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در نطق میان دستور خود خواستار تک‌نرخی شدن قیمت بنزین شد. به گزارش ایسنا، او در نطق خود عنوان کرد: «از رئیس کمیسیون تلفیق و اعضای این کمیسیون می‌خواهم که اگر امکانی وجود دارد بنزین را برای سال آینده با کارشناسی و با نگاه به وضعیت معیشتی و تورم ۳۰۰ درصدی تک نرخی کرده و قیمت آن را بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان تعیین کنند تا این التیامی بر زخم مردم باشد.»
هفتم دی‌ماه، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی هم در گفت و گو با «عصر ایران» از تک‌نرخی شدن قیمت بنزین حمایت کرد و گفت که «با بنزین تک‌نرخی یعنی نرخی ثابت بین هزار و ۷۰۰ تا ۲ هزار تومان هم اصل ۷۵ رعایت می‌شود، هم مردم رضایت دارند و هم درآمد دولت تامین و در عین حال جلوی رانت و فساد هم گرفته می‌شود. قرار است این پیشنهاد در کمیسیون تلفیق و صحن مجلس مطرح شود و عقلانی این است که کمیسیون با آن موافقت کند. دولت نیز دلیلی برای مخالفت با آن را ندارد.» به گفته او، اصل ۷۵ قانون اساسی می‌گوید که مجلس حق ندارد یک ریال درآمد دولت را کم کند و یک ریال هم نمی‌تواند هزینه آن را افزایش دهد. در واقع درآمد را می‌توان افزایش داد و هزینه را نیز می‌توان کاهش داد، ولی عکس آن را نمی‌توان عمل کرد. در همین خصوص بهروز بنیادی، عضو هیات رییسه کمیسیون تلفیق بودجه لایحه سال 99 نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: «مجلس این اختیار را دارد که به هر مساله‌ای ورود پیدا کند. در جریان بررسی بودجه سال آینده نیز نظرات و پیشنهادات نمایندگان در کمیسیون تلفیق و صحن مجلس مطرح خواهد شد.» به گفته او نمایندگان سناریوهای مختلفی درباره‌ی بنزین در سال آینده دارند و به دنبال این هستند که این وضع را به عدالت نزدیک‌تر کنند.
بدین ترتیب، بحث تک‌نرخی شدن قیمت بنزین در سال 99 روز به روز حامیانی بیشتری در میان مجلسیان پیدا می‌کند. اما چگونه می‌توان بدون کم کردن درآمد دولت قیمت بنزین را کاهش داد؟
نرخ 1700 تا 2000 تومانی از کجا آمد؟
فرمول محاسبه ساده است. چنانچه میزان مصرف بنزین را ثابت در نظر بگیریم، و همچنین با در نظر گرفتن نسبت میزان مصرف بنزین سهمیه‌ای با بنزین آزاد، می‌توان قیمت بنزین در صورت تک‌نرخی شدن آن را محاسبه کرد. گفته شده که اکنون 70 درصد مصرف را بنزین 1500 تومانی و 30 درصد مابقی را بنزین 3 هزار تومانی تشکیل می‌دهد. بنابراین اگر بخواهیم آن را تک‌نرخی کنیم، میانگین قیمت 1950 تومان برای هر لیتر بنزین به دست می‌آید و این پرسش مطرح می‌شود که با توجه به اصل 75 قانون اساسی که مجلس را از کاهش درآمد دولت منع می‌کند، بازه قیمتی 1700 الی 2000 تومانی پیشنهادی نمایندگان چگونه محاسبه شده است؟ مساله اینجاست که سطح مصرف بنزین نیز متغیر است و قیمت بنزین با میزان مصرف آن رابطه معکوس دارد. از این رو است که آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران مساله «کشش‌های قیمتی» را پیش می‌کشد. بغزیان به «تعادل» می‌گوید که پیچیدگی‌های قیمت‌گذاری و دست و پنجه نرم کردن با متغیرهای فراوان باعث می‌شود که در مقام عمل کسی نتواند به طور قطعی اعلام کند که کشش قیمتی می‌تواند درآمد فعلی دولت از فروش داخلی بنزین را با قیمت 1700 تومان برای هر لیتر محقق کند یا 2000 تومان برای هر لیتر. عواملی مثل سلیقه مردم، درآمد ملی، آلودگی هوا و... بر میزان مصرف سوخت تأثیر می‌گذارند.
البته او این را هم اضافه کرد که بازه تغییر درآمدی محدود است و می‌تواند با در نظر گرفتن ضریب خطا گفت که دولت می‌تواند درآمد خود از فروش بنزین را حفظ کند.بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که نمایندگان مجلس با پیشنهاد قیمت 1700 تومانی برای بنزین، پیش‌بینی کرده‌اند که این قیمت باعث افزایش مصرف این نوع سوخت به نسبت حال حاضر که بنزین دو نرخی است، می‌شود. بغزیان توضیح می‌دهد که بازه 1700 الی 2000 تومان برای هر لیتر بنزین با در نظر گرفتن کشش قیمت بنزین محاسبه شده است و در واقع، آنهایی که اکنون مجبورند بنزین 3000 تومانی را خریداری کنند، با کاهش قیمت بنزین مصرفشان افزایش می‌یابد و مصرف آنهایی که به سهمیه خودرو خود بسنده کرده‌اند کمی کاهش خواهد یافت.بغزیان ضمن تاکید بر اینکه تک‌نرخی کردن قیمت بنزین برای اقتصاد مفید است، گفت که با تک‌نرخی کردن، بهانه از سوءاستفاده‌گران گرفته می‌شود. اکنون شاهدیم که همه قیمت‌ها با بنزین 3000 تومانی در حال هماهنگ شدن است، حال آنکه سهم مصرف بنزین آزاد حدود 30 درصد کل مصرف بنزین است. بنابراین تک‌نرخی شدن بنزین باعث می‌شود که جلوی افزایش قیمت کالاها و خدمات گرفته شود. مسئله مهم‌تر آنکه تک‌نرخی شدن قیمت بنزین، ثبات را به بازار باز می‌گرداند.می‌توان انتظار داشت که تک‌نرخی شدن قیمت بنزین سبب یکنواخت شدن توزیع مصرف بنزین در طول ماه شود. پیش‌تر ولی‌الله محمودی، رئیس هیات امنای اتحادیه جایگاه‌داران به خبرگزاری ایرنا گفته بود که بنزین دو نرخی باعث بی‌ثباتی در توزیع مصرف بنزین در طول ماه می‌شود. به گفته او، شارژ شدن کارت سوخت همه مشترکان در ابتدای ماه باعث شلوغ شدن جایگاه‌ها می‌شود که در پایان ماه نیز بازار دلالان سوخت سکه می‌شود. بنابراین بنزین دو نرخی باعث می‌شود که در هشت تا ۱۰ روز پایان هر ماه شاهد هجوم مردم برای استفاده از بنزین دلالی و در یک هفته ابتدای هر ماه شاهد هجوم مردم برای استفاده از کارت‌های یارانه باشیم.حالا باید منتظر ماند و دید آیا در جریان تصویب نهایی لایحه بودجه سال 99، پیشنهادات برای کاهش قیمت بنزین که حالا حامیانی در بهارستان دارد، راه به جایی خواهد برد یا اینکه بنزین در سال آینده نیز با همان نرخ‌های مصوب آبان‌ماه سال جاری و به صورت دو نرخی تعیین خواهد شد.
