ترامپیسم؛ مدل جدید پوپولیسم امریکایی

مریم فتاحی منش| باشگاه اندیشه|

 ایده‌ها، رفتارها و اظهارنظرهای دونالد خاص و متفاوت از اسلاف خود و همچنین هم نوعانش در جهان است. بسیاری از تحلیلگران این رفتار و طرز فکرِ وی را تحت عنوان واژه جدید «ترامپیسم» یا همان ترامپ‌گرایی نام‌گذاری کرده‌اند. اقدامات ترامپ در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با آنکه بسیار به محافظه‌کاری نزدیک است اما تفاوت‌هایی با آن دارد؛ زیرا در بسیاری از موارد او ترکیبی از سیاست‌ها را به نمایش گذاشته و بر همین مبنا این باور به وجود آمده که ترامپ نماد پوپولیسم، ملی‌گرایی و مخالفت با تجارت آزاد و نهادهای بین‌المللی است. ترامپیسم اگرچه ریشه در دیدگاه‌ها و نظرات ترامپ دارد ولی در واقع آمیزه‌ای از لیبرالیسم امریکای قرن بیست و یکم و فاشیسم اروپای قرن بیستم است. ترامپیسم چند مولفه و ویژگی اصلی دارد که در این مطلب قصد داریم به بررسی آنها بپردازیم. یکی از مولفه‌‌های ترامپیسم، رفتارهای سلبریتی‌گونه است. دونالد ترامپ در واقع به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی نقش ریاست‌جمهوری را بر اساس یک فیلم نامه بازی می‌کند. او رفتارهایی از خود بروز می‌دهد که ستارگان سینما از خود نشان می‌دهند. ترامپ همانند سلبریتی‌ها علاقه دارد که همیشه در رسانه‌ها خبر ساز باشد. این اقدام ترامپ باعث می‌شود که شهروندان امریکایی او را فردی بدانند که از قید سیاست رها شده و به دنبال آمال و آرزوهای خود است. بسیاری از تحلیلگران این مساله را یکی از عوامل پیروزی او در انتخابات 2016 عنوان کرده‌اند زیرا ترامپ با اینگونه از رفتار توانست از طریق تغییرِ فرهنگِ رفتار سیاسی به فرهنگ رفتار سلبریتی، آرای کسانی که از سیاست‌ها و رفتارهای متعارف دل زده شده بودند را به دست بیاورد. دونالد ترامپ جزو افرادی محسوب می‌شود که برای مهاجران امریکا ارزشی قائل نیست. او در واقع یک بومی‌گراست. بومی‌گرا به این معنی که از نظر او کسانی که نژاد و ریشه شان به بومیان اولیه امریکا که از اروپا به آنجا مهاجرت کرده‌اند، برمی‌گردد صاحبان اصلی امریکا هستند. طی نظر سنجی‌های مختلف نیز ثابت شده است بیش از 60 درصد از حامیان ترامپ از همین افراد هستند. ترامپ معتقد است مهاجرات به امریکا باید محدود باشد تا بتوان بار دیگر قدرت امریکا را احیا کرد. ساخت دیوار مرزی با مکزیک برای جلوگیری از ورود مهاجرین و سیاست‌های سختگیرانه در قالب مسلمانان در همین مقوله می‌گنجد. دونالد ترامپ از همان ابتدا که به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری حزب جمهوری‌خواه مطرح شد در برنامه تبلیغاتی و مناظره‌هایش سیاست‌های عوام گرایانه را دنبال کرد. ترامپ سعی کرد از طریق هیجان و حرارت بخشیدن به سخنانش خود را در مقابلِ طرف مقابل «حق» جلوه دهد. او نیز همانند اکثر پوپولیست‌ها تلاش کرد خود را نماینده عامه مردم معرفی نماید. اگرچه نوع عوام گرایی ترامپ با پوپولیسم قرن 20 متفاوت است اما در واقع رفتارهای او نشانگر رفتارهای یک رهبر پوپولیست است. در این راستا او آشکارا به بسیاری از گروه‌های سیاسی و افراد حمله و آنها را توطئه‌گر معرفی کرد، ترامپ به حامیان نامزدهای انتخاباتی احزاب سوم امریکا نیز مثل راس پروت و جوزف مک کارتی حمله کرد و برای آنها ابراز تاسف کرد. لفاظی‌ها و سخنان ناشایستی که او در مقابل رقبا و مخالفانش به زبان می‌آورد نمونه‌ای از عوام‌گرایی‌های اوست. گذشته از این موارد ترامپ در مقابل شعار جنبش سیاهان که شعار «زندگی سیاهان مهم است» شعار «زندگی همه مردم امریکا مهم است» را مطرح کرد تا بتواند حامیان بیشتری را جلب نماید. این اقدام نمونه آشکار تلاش ترامپ برای گرایش عوام به او بوده است. در مجموع می‌توان گفت پوپولیسمِ جدید ترامپ آمیزه‌ای از وطن پرستی افراطی، ملی گرایی اقتصادی، تعهدی سست به طبقه متوسط و سیاست خارجی تهاجمی ‌ولی محدودِ او است. رییس‌جمهور امریکا فردی است که تار و پود وجودش عمیقا ساختاری هرج و مرج گونه دارند. این هرج‌ومرج‌طلبی در وجود ترامپ، به وضوح خود را در کنش‌ها و رفتارهای سیاسی وی نشان می‌دهد. به عنوان مثال، وی پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در سال 2016 و هنگامی که با نخست وزیر استرالیا در حال گفت‌وگوی تلفنی بود، گوشی تلفن را بدون انجام آداب سیاسی و احترام دیپلماتیک قطع کرد. وی در جریان نشست گروه کشورهای صنعتی نیز توافقی را امضا کرد اما در هواپیما و زمانی که به امریکا باز می‌گشت امضای خود را پس گرفت. از زمان قدرت‌گیری ترامپ در امریکا، وی ایالات متحده را از پیمان‌ها و عضویت در سازمان‌های مختلفی بیرون کشیده است که از آن جمله می‌توان به یونسکو، معاهده تغییرات آب و هوایی پاریس و برجام اشاره کرد. او همچنین بارها و بارها تهدید کرده که از پیمان‌هایی مثل نفتا و معاهده موشک‌های میان برد و کوتاه برد هسته‌ای با روسیه نیز خارج خواهد شد. ترامپ جنگ تجاری گسترده‌ای را با چین، روسیه، و اتحادیه اروپا به راه انداخته است و موجب نوعی آشفتگی و هرج و مرج در سازوکار مالی و اقتصادی جهان شده است. ترامپیسم مجموعه این دیدگاه‌ها و عملکردهای رییس‌جمهور امریکاست و کارشناسان معتقدند این رویه‌ها و دیدگاه‌ها پس از او ادامه پیدا خواهد کرد؛ زیرا احزاب سنتی و نماینده‌های آنان طی سال‌های اخیر نتوانسته‌اند به نیازهای بخش‌های بزرگی از مردم پاسخ مناسب دهند. البته تردیدی نیز وجود ندارد که سیاست‌های ترامپ تبعات بسیار منفی برای اقتصاد امریکا و جهان خواهد داشت. به نظر می‌رسد بسیاری از اقداماتی که ترامپ انجام می‌دهد بر خلاف آن چه که بسیاری از تحلیلگران و مردم فکر می‌کنند کاملا آگاهانه و با برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده است. ترامپیسم باعث شده است که پیش بینی رفتار سیاسی مردم امریکا برای انتخابات‌های آینده بسیار سخت و دشوار باشد.