عملیات بازار باز بانک مرکزی، پایانی بر نرخ‌های دستوری

بانک مرکزی با اجرای عملیات بازار باز و ورود مستقیم به بازار بدهی امکان می‌یابد که نقش خود را به عنوان یک بازار گردان بزرگ تثبیت کند. به گزارش سنا، مدیرعامل فرابورس ایران با بیان این مطلب اظهار کرد: این مساله که بانک مرکزی راساً به بازار ورود می‌کند، یک شروع خوب و گام مثبت است تا خود تعیین‌کننده نرخ باشد و از نرخ‌های دستوری پرهیز شود. امیر هامونی، هماهنگی بانک مرکزی و سازمان بورس را در اجرای عملیات بازار باز بسیار خوب توصیف کرد و گفت: بی‌شک بازار سرمایه و دیگر بازارها از این هماهنگی فرادستگاهی منتفع خواهند شد .

وی با بیان اینکه عملیات بازار باز اولین‌بار است در تاریخ بازار سرمایه اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: هماهنگی بسیار خوبی بین بانک مرکزی و سازمان بورس و ارکان آن در جریان است که واقعا این همکاری فرادستگاهی جای تبریک و تحسین دارد و بازار هم قطعا از این اتفاق سود خواهد برد.

هامونی افزود: ما عملیات بازار باز را از چند ماه قبل به صورت آزمایشی به کمک سازمان بورس اوراق بهادار و بانک مرکزی شروع کردیم؛ همزمان محیط مقرراتی و دستورالعمل‌ها در بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار قراردادگذاری می‌شد تا اینکه هفته پیش در مجمع بانک مرکزی که با حضور رییس‌جمهور برگزار شد، از این طرح رونمایی شد.

مدیرعامل فرابورس ادامه داد، از شنبه این هفته نیز عملا بازار باز در بازار صکوک فرابورس و در بازارهای ابزارهای نوین مالی فرابورس راه‌اندازی شده است. هامونی درخصوص مکانیسم عملیات بازار باز نیز گفت: در این طرح، بانک مرکزی برای تنظیم نرخ در بازار صکوک و اسناد خزانه دولتی یا اوراق دولت ورود می‌کند و هرگاه نرخ بخواهد از هدف سیاستی که بانک مرکزی دارد عدول کند، بانک مرکزی با عملیات بازار باز اقدام به ورود در بازار صکوک می‌کند.

مدیرعامل فرابورس توضیح داد: ساز و کار این فرآیند به این صورت است که اگر نرخ سود بخواهد از یک حد معین بالاتر برود بانک مرکزی شروع به خرید اوراق می‌کند؛ این خرید باعث می‌شود قیمت اوراق در بازار صکوک بالا برود و در نتیجه نرخ سود پایین بیاید. وی در این زمینه ادامه داد: اگر هم نرخ بخواهد از یک حد معین پایین‌تر برود و از هدف سیاستی بانک مرکزی عدول کند، این بانک اقدام به فروش اوراق دولتی در بازار می‌کند؛ با این فروش، قیمت اوراق پایین می‌آید و در نتیجه نرخ سود در دارایی‌هایی که ریسک پایینی دارند و به قولی (free risk) هستند، افزایش پیدا می‌کند. به گفته هامونی، علاوه بر اینکه بازار صکوک می‌تواند در تنظیم‌گری نرخ به بانک مرکزی کمک کند به صورت غیرمستقیم در بازار سهام نیز تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه عمده بازیگران بازار صکوک ما صندوق‌های با درآمد ثابت (fixed income) و بانک‌ها هستند، خاطرنشان کرد: مخصوصا در اوراق خزانه اسلامی، حضور ۲۰ درصد مردم را داریم؛ در سایر اوراق نیز ما حضور ۹۵ درصد بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را داریم که بازیگران اصلی در اینجا نیز بانک‌ها و صندوق‌ها هستند. بنابراین بانک مرکزی در بازاری ورود می‌کند که بازیگران اصلی، خود بانک‌ها هستند و عموما در سفارش‌هایی که در سامانه ثبت می‌شود، طرف مقابل می‌تواند بانک باشد و این بانک‌ها هستند که می‌توانند با بانک مرکزی معامله کنند. هامونی در ادامه با اشاره به اینکه عملیات بازار باز، تنها ابزار بانک مرکزی نیست که می‌تواند به تنظیم‌گری بازار کمک کند، افزود: بازار بین بانکی نیز -به عنوان بازاری غیر رسمی - محیط جدیدی است که بانک مرکزی می‌تواند در آنجا ورود کند، منتها در این بازار باید دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و بانک مرکزی اوراق بهادارسازی شوند؛ ضمن اینکه بانک‌ها قاعدتا باید برای افزایش نقدینگی در کشور حتما وثیقه لازم را داشته باشند.