چالش‌های حمل و نقل عمومی در فصل زمستان

اواسط زمستان ۹۶ بارش شدید برف، محورهای مواصلاتی منتهی به فرودگاه امام خمینی(ره) را مسدود کرد، در آن زمان بسیاری از پروازها لغو شد ضمن آنکه تا چند روز دسترسی به فرودگاه امام با چالش جدی مواجه شد، چون سازمان راهداری در تامین تجهیزات راهداری در محورهای تهران ـ قم و تهران ـ ساوه کم‌کاری کرده بود، طی روزهای گذشته هم بارش برف در کشور محورهای مواصلاتی برخی شهرها را بست و برنامه پروازی برخی فرودگاه‌ها از جمله مهرآباد و تبریز را با مشکل مواجه کرد.در این میان، براساس پیش بینی سازمان هواشناسی طی روزهای آینده هم بسیاری از نقاط کشور، شاهد بارش برف خواهند بود و تکرار داستان بارش برف و به همراه آن بسته شدن جاده‌ها و لغو پروازها طی سال‌های گذشته بهانه‌ای شد تا روزنامه تعادل به بررسی میزان آمادگی راه‌ها و فرودگاه‌ها در روزهای برفی بپردازد.

   مشکلات حوزه جاده‌ای

    گستردگی جاده‌های برفگیر، پراکندگی روستاهای کوهستانی، بالا بودن میزان تردد در برخی جاده‌ها به دلیل مسافرپذیری، مشکلاتی را برای راهداران ایجاد کرده است، به عنوان نمونه یکی از استان‌هایی که با معضلات عدیده‌ای در فصل زمستان روبرو می‌شود، استان مازندران است، راهداری زمستانی در مازندران با فرسودگی ماشین آلات مواجه است، این استان رتبه سوم پرترافیک‌ترین استان‌های کشور را پس از البرز و تهران داراست و برخلاف ۲ استان دیگر که فعالیت راهداری آن از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود، این راهداری از سوی اداره کل حمل و نقل راهداری و با کمک حدود ۳۰۰ راهدار نگهداری می‌شود البته عمر ناوگان بخش خصوصی هم به دلیل گرانی قطعات و خودروهای راهسازی، وضعیت چندان خوبی ندارد.

    به گفته فعالان سازمان راهداری، فرسودگی ماشین‌آلات راهداری بالا و قدمت آنها بیش از ۲۵ سال است و همین موضوع موجب شده تا راهداران زمان زیادی را در زمستان صرف تعمیر این خودروها در جاده‌های برفگیر کنند که علاوه بر تحمیل هزینه نگهداری به راهداری، فشار بر راهداران را برای بازگشایی جاده افزایش می‌دهد.

    بررسی‌ها نشان می‌دهد که ماشین‌آلات راهداری به خصوص نمک پاش قدیمی و از رده خارج هستند و نمک و شن‌پاشی به صورت دستی از سوی راهداران انجام می‌شود، این در حالی است که در سایر کشورها این کار از طریق ماشین‌آلات مکانیزه انجام و راهداران صرفا خدمات‌رسانی به خودروهای در راه مانده را ارایه می‌دهند، نمک و شن پاشی روی جاده‌های برفگیر با دستگاه‌های مکانیزه، موجب می‌شود تا نمک و شن با اندازه استاندارد و یکنواخت در سطح جاده‌ها ریخته شود و کارها هم با سرعت بیشتر انجام شود، این در حالی است که انجام این کار از سوی راهداران موجب استفاده بیشتر نمک و شن در سطح جاده می‌شود وکارآیی کمتری هم به دنبال دارد.

    در برخی استان‌های برفگیر، برای هر ۱۰ کیلومتر جاده یک دستگاه ماشین برف روب وجود دارد که سازمان راهداری در صورت بروز سرما و یخبندان غیر پیش‌بینی با کمبود تجهیزات به خصوص برای راه‌های روستایی مواجه می‌شود.

   مشکلات فرودگاهی

    در فرودگاه‌ها هم مثل جاده‌ها در زمان بارش برف با معضلاتی مواجه می‌شویم یکی از مشکلات بزرگ هواپیماها، زمین‎های یخ زده است، وقتی زمین برفی است کار برای هواپیماها بسیار سخت می‌شود و خلبانان باید سعی کنند که فاصله‎شان را با هواپیماهای دیگر حفظ کنند چون در غیر این صورت هواپیماها به یکدیگر برخورد می‌کنند.

    در اغلب روزهای برفی، براساس اطلاعیه‌های منتشر شده از سوی فرودگاه‌ها، عملیات برف روبی از همان دقایق اولیه بارش در باند و سطوح پروازی فرودگاه توسط ماشین آلات برف روبی انجام می‌شود و به نظر می‌رسد مشکل اصلی در یخ زدایی هواپیماها و کاهش دید افقی باشد، به گفته فعالان حوزه فرودگاهی، فرودگاه‌های کشور در زمستان آمادگی لازم برای یخ‌زدایی باندها و هواپیماها را ندارند، موضوعی که در سال 96 موجب حبس چندین ساعته مسافران در هواپیما در فرودگاه مشهد شد.

   تجربه فرودگاه‌های سایر کشورها

    درحالی که ایران مدیریت مناسبی بر فرودگاه‌هایش در روزهای برفی ندارد در سایر کشورها به ویژه فرودگاه‌های کشورهای سردسیر، با وجود اینکه در بسیاری از روزها شاهد بارش برف هستیم اما هیچ پروازی لغو یا باطل نمی‌شود نمونه آن فرودگاه استکهلم آرنا اصلی‎ترین فرودگاه سوئد است، این فرودگاه هرگز به خاطر برف بسته نشده است. این فرودگاه به‌طور مداوم ۴۰ نیروی انسانی آماده ‌باش برای مواجهه با این شرایط دارد. عملیات برف روبی در این فرودگاه عموما بین ۶ تا ۱۰ دقیقه زمان می‌‎برد اگرچه متخصصان معتقدند زمان این عملیات بسته به شلوغی فرودگاه دارد.

    یکی دیگر از فرودگاه‎‌هایی که به خوبی توانسته با مشکل برف کنار بیاید فرودگاه هلسینکی کشور فنلاند است. این فرودگاه برای مبارزه با وضعیت بحرانی در برف ابتدا تعداد باندهای اصلی را به ۳ باند افزایش داد، در شرایط عادی یک باند مخصوص مسافربری و دو باند دیگر مخصوص تجارت است، اما وقتی زمین برفی باشد هر ۳ به خدمت یکدیگر درمی‎آیند. این فرودگاه برای روزهای برفی ۲۵۰ ماشین مجهز و مربوط، وسایل مکانیکی برای پارو کردن برف، کنار زدن آن و پراکنده کردن در اختیار دارد. در این فرودگاه یک تیم متخصص وجود دارد که بلافاصله بعد از برف آمدن دست به کار می‌شود و سرپرست آن تیم تعیین می‌کند که چه مقدار نیرو و ماشین مکانیکی و... لازم است.