براساس شاید و بایدها یارانه معیشتی نمی‌دهیم

گروه اقتصاد کلان|ریحانه مهدوی|

سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان طرح حمایت معیشتی می‌گوید ملاک شناسایی افراد مشمول دریافت یارانه معیشتی از افراد غیر مشمول شامل سه دسته‌بندی است. دارایی، درآمد و هزینه. به گفته وی همه اقتصادهای دنیا وقتی بخواهند در نظام رفاهی وسع مالی یک خانوار را سنجش کنند این سه فاکتور را ملاک سنجش قرار می‌دهند. مشاور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی می‌گوید برای وزارت رفاه فرقی نمی‌کند که فرزندی درآمد خود را برای خود پس انداز می‌کند یا خیر، اگر تراز مالی یک خانواده هم از لحاظ دارایی و هم از لحاظ واریزی‌ها بالا باشد این خانوار مشمول دریافت یارانه بنزین نمی‌شود.به گزارش «تعادل» دولت مدعی است که به 60 میلیون نفر یارانه معیشتی پرداخت کرده است در صورتی که افرادی نسبت به نحوه توزیع یارانه معیشتی اعتراض دارند که خود را مشمول دریافت آن می‌دانند. حتی بعضا این افراد با مراجعه حضوری به سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوطه یا ثبت چندین باره اعتراض خود در سامانه اعلامی از سوی وزارت رفاه اذعان کردند ما یارانه بنزین دریافت نکردیم. تعداد زیاد افراد ناراضی به شیوه پرداخت یارانه معیشتی ابهاماتی را در پرداخت اعداد و ارقامی که دولت اعلام می‌کند واریز کرده به وجود آورد که «تعادل» در گفت‌وگو با حسین میرزایی سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان طرح حمایت معیشتی وزارت رفاه به این موضوع پرداخت که شناسایی افراد مشمول دریافت یارانه پنهان بنزین از افراد غیر مشمول بر چه اساسی است که تعداد زیادی از مردم نسبت به آن اعتراض دارند؟ که در ادامه به صورت مشروح می‌خوانیم.

     وزارت رفاه اعلام کرده که به 60 میلیون نفر یارانه معیشتی پرداخت شده است در صورتی که اکثر جامعه که مشمول دریافت می‌شدند از واریز یارانه معیشتی محروم ماندند. نظر شما چیست؟

وزارت رفاه تنها متولی شناسایی افراد است به این معنا که ما لیست افرادی که باید شناسایی شوند را تهیه کرده و سپس آن را به سازمان برنامه و بودجه می‌فرستیم، روال پرداخت یارانه‌های معیشتی بر عهده سازمان برنامه و بودجه است. ما در کشور 85 میلیون جمعیت داریم که 76 میلیون نفر در گروه‌های مختلف یارانه بگیر هستند یعنی یا انصراف داده‌اند یا حذف شده‌اند یا به هر دلیلی یارانه نگرفته‌اند، در اینجا 9 میلیون نفر ریزش داریم، از این 76 میلیون نفر که حدودا 18 میلیون خانوار می‌شوند، مشمول هستند. مابه التفاوت 18 میلیون خانوار تا 24 میلیون خانوار حدود 6 میلیون است، یعنی 6 میلیون خانوار یارانه نمی‌گیرند. اگر توزیع آن را در کل کشور بررسی کنیم می‌بینیم که در استانی ماننند سیستان و بلوچستان 82.1 درصد مشمول دریافت یارانه معیشتی شدند، استان‌هایی مانند خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان و گرگان 79 الی 80 درصد مشمول دریافت کمک معیشتی از سوی دولت شدند. انتهای جدول تهران است، 57.2 درصد در استان تهران و 30 درصد از شهر تهران یارانه معیشتی گرفتند. یعنی می‌توان گفت از هر 10 نفر 3 نفر یارانه معیشتی دریافت کردند بنابراین اینکه می‌گویند از هر 10 نفر 8 نفر یارانه معیشتی دریافت نکرده اشتباه است.

     برخی خود را مشمول دریافت یارانه معیشتی می‌دانند و نسبت به عدم پرداخت آن معترض هستند.

ما به صورت مکرر مواردی را داشتیم که می‌گویند ما مشمول می‌شدیم اما نگرفتیم که من می‌گویم امکان ندارد. چرا؟ چون حدود 11 میلیون و 900 هزار خانواده داریم که خودرو ندارند بنابراین اولویت بالاتری دارند، در بین افراد جامعه حدود 50 درصد صاحب ملک هستند. حدود 7 میلیون و 600 هزار خانواده در کشور خودروهای زیر 50 میلیون تومان مانند پراید، رنو، تیبا و... سوار می‌شوند و 2.2 میلیون خانواده نیز خودروی 50 تا 100 میلیون تومانی دارند، به عبارت دیگر 22 میلیون خانواده داریم که خودروی زیر 100 میلیون تومان سوار می‌شوند، در کل 300 هزار خانواده هستند که مجموع خودروی آنها بیش از 300 میلیون تومان است، ما ممکن است بگوییم در تهران همه لوکس‌سوار هستند اما این‌گونه نیست، از سال 94 تا به امروز حدود 500 هزار خودروی خارجی وارد کشور شده است، خودروهایی که بالای 300 میلیون تومان هستند، آنچه مردم می‌نگرند با چیزی که ما در سیستم می‌بینیم ، فرق می‌کند.

     منظور از شناسنامه اقتصادی اجتماعی و فرد چیست و چگونه بررسی می‌شود؟

مشخصات هویتی فرد و اجزای زیر مجموعه سرپرست خانوار، آدرس‌هایی که فرد دارد، ملک‌هایی که به نام او است، 50 درصد یک ملک، خودروهایی که دارد، کشورهایی که سفر کرده است، درآمد خود فرد و فرزندان او در صورت منفک نشدن و گردش مالی فرد که جمع آنها مشخص می‌کند که فردی مشمول دریافت یارانه معیشتی می‌شود یا نه. فردی را می‌شناسم که قسم جلاله خورد من اگر یارانه بنزین نگیرم پس چه کسی بگیرد؟ گفت من اصلا حقوق و اموالی ندارم و مستاجرم، ما اطلاعات این فرد را بررسی کردیم و مشخص شد این فرد درآمد 1 میلیون و 100 هزار تومانی دارد اما گردش مالی او 500 تا 700 میلیون تومان است و در سال گذشته حدود 12 میلیون تومان سود بانکی دریافت کرده بنابراین آنچه دیگران می‌بینند با آنچه وزارت رفاه بررسی می‌کند و اعلام می‌کند دو چیز متفاوت است پس بهتر است به اجتهاد و تصمیم وزارت رفاه احترام گذاشته شود چون مبتنی بر اطلاعاتی است که در سیستم وجود دارد، اطلاعاتی که در سیستم وجود دارد خطا بردار نیست که یک کارشناس بررسی کند و تصمیم بگیرد و اعلام کند و بگوید به نظر می‌رسد این فرد باید یارانه بنزین دریافت کند یا نکند، مردم جامعه آماری درستی ندارند، ما تعداد قابل توجهی خانوار داریم که زیر 100 هزار تومان تراکنش ماهیانه بانکی دارند، یعنی تنها یارانه را به عنوان درآمد خود دارند و این برای عده‌ای قابل درک نیست.

     ملاک شناسایی وزارت رفاه برای تفکیک افراد مشمول از غیرمشمول چیست؟ آیا درست است که درآمد فرزند در خانوار ملاک شناسایی قرار گیرد؟

ملاک شناسایی شامل سه دسته‌بندی است. دارایی، درآمد و هزینه. دارایی مانند ملک، زمین، خودرو و مجوز صنفی ملک تجاری که فرد دارد. درآمد فرد این است که شخصی جایی مشغول به کار است و یک حکم حقوقی دارد. هزینه فرد هم هرآن چیزی است که هزینه می‌کند. موضوع مهم این است که فرزند فعالیت اقتصادی ندارد و مصرف‌کننده است یعنی هرچه وسع مالی پدر و مادر باشد فرزند هم در همان سطح رفاهی قرار دارد بنابراین در همه اقتصادهای دنیا وقتی بخواهند در نظام رفاهی وسع مالی یک خانوار را سنجش کنند این سه فاکتور یعنی دارایی، درآمد و هزینه را ملاک سنجش قرار می‌دهند. درآمد فرزندان هم جزو ملاک بررسی وسع مالی خانوار قرار می‌گیرد. بسیاری از افراد هستند که با خانواده تعامل مالی دارند و به آنها به صورت ماهیانه کمک می‌دهند وزارت رفاه به این مباحث ورود نمی‌کند، مثل این است که ما در نظام مالیاتی کشور بگوییم فرد به فرد نیروهای یک شرکت را بررسی می‌کنیم، سازمان مالیاتی می‌گوید ما به این مباحث کاری نداریم تنها به ما بگویید چه میزان درآمد و هزینه داشتید؟ سود خالص عملیاتی خود را به ما بگویید و اظهارنامه مالیاتی را پر کنید و ما شرکت را بررسی می‌کنیم و به عنوان یک نهاد حقوقی تصمیم می‌گیریم. ما هم در اینجا یک نهاد حقیقی و یک بنگاه اقتصادی خرد به نام خانواده داریم و وسع کل اعضای خانوار را بررسی می‌کنیم.

    شاید فرزندی برای خودش کار کند و پس‌انداز کند؟

شاید و باید ندارد. ما یک ساختار حقوقی ثبت احوالی داریم، سرپرست خانوار در صدر است. امکان دارد فردی مالی را به نام همسر یا فرزندش کند. فردی را می‌شناسم همه اموال خود را به نام فرزند کوچک خود کرده است و هیچ اموالی به نام خود ندارد چون قیم فرزند است اختیار تام در هزینه کرد و جابه‌جایی اموال خود دارد. روی دیگر سکه را هم باید دید، این موارد را چگونه وصول کنیم؟ چه امکانی وجود دارد که ما بدانیم چه چیزی برای چه کسی است؟ در بررسی ساختار خانواده مجموع اطلاعات خانوار را بررسی می‌کنیم.

     آیا شیوه شناسایی وزارت رفاه عادلانه است؟

عین عدالت است. ما سازوکاری را برای خانم‌های مجرد بالای 35 سال و خانم‌های متاهل قرار داده‌ایم که اگر فکر می‌کنند درآمدی خرج نمی‌کنند منفک شوند. بسیاری از افراد را می‌شناسم که هنوز ساختار خود را منفک نکرده‌اند، در این مدت تعداد مراجعین برای به روزرسانی ساختار خانواده بسیار افزایش یافته است.

     تکلیف فرزندانی که درآمد دارند اما با خانواده زندگی می‌کنند و درآمد خود را برای خود پس‌انداز می‌کنند چه می‌شود؟

ما بر اساس سه فاکتور دارایی درآمد و هزینه‌ای که ذکر کردم تراز مالی خانوار را بررسی می‌کنیم اگر در مجموع از نظر دارایی‌ها، واریزی‌ها و غیره بالا هستند علی‌القاعده تراز مالی خانوار بالا می‌رود. مانند یک شرکت. یک نیرو 15 میلیون تومان دریافت می‌کند و یک نیرو 1 میلیون تومان در ماه دریافت می‌کند در مجموع این دریافتی‌ها جمع بسته می‌شود و هزینه‌های شرکت را تشکیل می‌دهد یعنی شرکت درامدی دارد که هزینه می‌کند، مالیات هم به همین موارد استناد می‌کند ضمن اینکه ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی برای امروز و دیروز نیست حدودا برای 15 سال قبل است. در قوانین جزو قوانین جوان است.