شیوه نوین مسدودسازی فرارهای مالیاتی

رصد تراکنش‌های بالای 5 میلیارد تومان

تعادل | گروه بازرگانی |

رییس سازمان امورمالیاتی در نشست صبحانه کاری فعالان اقتصادی حاضر شد تا دغدغه‌های مالیاتی آنها را از نزدیک بشنود. در این نشست، رییس اتاق ایران، بر لزوم «جاری شدن عدالت مالیاتی و انتخاب روشی از مالیات‌ستانی که حامی فعالیت‌های مولد در کشور باشد»، تأکید و خواستار جلوگیری از فرارهای مالیاتی شد و از وضع غیرعادلانه انواع معافیت‌های مالیاتی برای سازمان‌ها و نهادهای مختلف انتقاد کرد؛ چراکه به گفته غلامحسین شافعی، انواع معافیت‌های مالیاتی برای نهادها و دستگاه‌ها، بخش خصوصی را درگیر رقابتی غیرمنصفانه کرده است. رییس سازمان امور مالیاتی هم در واکنش به صحبت‌های شافعی، عنوان کرد که معافیت‌های مالیاتی باید هدفمند، کاهنده، تضمین شده و مشروط باشند و نمی‌توان به‌طور کامل یک بخش را از پرداخت مالیات معاف کرد. برهمین اساس، امید علی پارسا عنوان کرد که معافیت‌های مالیاتی، ساماندهی می‌شوند و پایه‌های جدید مالیاتی از جمله «مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد» است. او تنها راه برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی را اخذ مالیات هوشمندانه متناسب با ثروت، درآمد و مصرف دانست. به گفته او، جهت‌گیری نظام هم حرکت به سمت مالیات هوشمند ونسل چهارم مالیات ستانی است تا از این طریق، مسیر فرارهای مالیاتی و فساد اداری مسدود شود. «بازنگری دستورالعمل تراکنش‌های بانکی» خبر دیگری بود که به گفته پارسا، طی همین هفته انجام و حساب‌های بالای 5 میلیارد تومان رصد خواهند شد. «اجرایی شدن طرحی به صورت پایلوت برای مقابله با فرارهای مالیاتی در استان اصفهان» خبر مهم دیگری بود که به گفته متولیان امور مالیاتی این طرح قرار است تا سال آینده به صورت کامل در کشور اجرایی خواهد شد. از آنسو، بحث «مشروط شدن اعمال معافیت‌های صادراتی به اجرای تعهد ارزی صادرکنندگان» از دیگر موضوعاتی بود که مورد انتقاد بخش خصوصی قرار گرفت، که معاون سازمان امور مالیاتی در واکنش به آن گفت: این قانون از طرف بانک مرکزی اعمال شده و ما تنها مجری آن هستیم؛ برای حل این مشکل باید با بانک مرکزی مکاتبه کنید.

رییس سازمان امور مالیاتی اتاق ایران به همراه برخی از معاونان خود در نشست صبحانه کاری با نمایندگان تشکل‌ها و اتاق‌های استانی اتاق ایران به بررسی دغدغه‌ها و چالش‌های حوزه مالیاتی تولیدکنندگان و صادرکنندگان پرداختند. در ابتدای این نشست، رییس پارلمان بخش خصوصی از جاری کردن عدالت مالیاتی بر اقتصاد کشور و پیدا کردن راهکار مالیاتی در راستای تقویت بخش مولد، به عنوان دو محور اصلی خواسته‌های بخش خصوصی یاد کرد. غلامحسین شافعی، همچنین خواستار جلوگیری از فرارهای مالیاتی شد و از وضع غیرعادلانه انواع معافیت‌های مالیاتی برای سازمان‌ها و نهادهای مختلف انتقاد کرد. به باور او در حال حاضر به دلیل وجود انواع معافیت‌های مالیاتی برای نهادها و دستگاه‌ها، بخش خصوصی درگیر رقابتی غیرمنصفانه شده‌اند که رهایی از آن به همت سازمان امور مالیاتی بستگی دارد. امیدوارم بتوانیم این محیط رقابتی را در صحنه اقتصادی حاکم کنیم. رییس پارلمان بخش خصوصی از افزایش میزان دریافت‌های مالیاتی در بودجه 99 نیز ابراز نگرانی کرد وگفت: در شرایط اقتصادی حاکم بر کشور و افزایش مشکلات تولیدکنندگان، نگرانیم این افزایش درآمدهای مالیاتی بر دوش افراد سالم و شفافی که تاکنون مالیات‌های خود را به صورت کامل و دقیق پرداخت کرده‌اند، بیفتد. شافعی با توجه به مصادف شدن انتخابات مجلس با روند بررسی بودجه 99 ابراز امیدواری کرد که همه مسوولان و تصمیم‌گیرندگان در راستای منافع ملی حرکت کرده و حامی تولید کشور باشند.

   شیوه جدید مالیات ستانی در دستور کار

در ادامه صحبت‌های رییس اتاق ایران، رییس سازمان امور مالیاتی کشور دریافت مالیات با هدف رسیدن به توسعه و پیشرفت کشور را اولویت اصلی سازمان عنوان کرد و گفت: حضرت علی(ع) در نامه‌ای به مالک اشتر، چهار رکن دریافت «مالیات، اصلاح و عمران، رسیدگی به امور مردم و جهاد» را در کنار هم قرار داده و ما هم با استناد به این اصل مهم، معتقدیم که باید این چهار موضوع را در کنار هم ببینیم.

امیدعلی پارسا با بیان این مطلب که در هر کشوری با هر شیوه اداره‌ای به‌طور متوسط باید بین 20 تا 25 درصد کل درآمدها صرف هزینه‌های حاکمیتی مانند حفظ امنیت، نظم، اجرای قوانین، عدالت و کمک به محرومین می‌شود، گفت: در کشورهای پیشرو این رقم بالای 30 درصد است اما در ایران بین 7 الی 8 درصد بوده که بسیار اندک است. به‌طور حتم با این رقم نمی‌توان انتظار داشت که حاکمیت و دولت بتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد.

به گفته او، حاکمیت نظام مالیاتی مدرن بر اساس تکمیل اظهارنامه مالیاتی صادقانه توسط 95 درصد مردم و تعیین نرخ‌های مالیاتی متناسب با درآمد، ثروت و مصرف افراد را از ویژگی‌های اصلی این کشورها دانست و گفت: اگر مردم این کشورها اظهارنامه مالیاتی را صادقانه تکمیل می‌کنند به دلیل اجرای دقیق قوانین بازدارنده در این کشورهاست.

براساس اظهارات پارسا، دریافت مالیات در کشور الکترونیکی است؛ اگرچه باید توجه داشت که دریافت الکترونیکی مالیات با شیوه هوشمند مالیات متفاوت است؛ چراکه در سیستم مالیاتی هوشمند، سازمان امور مالیاتی به تمامی اطلاعات، دسترسی دارد و راهی برای فرار مالیاتی باقی نمی‌ماند. او افزود: در قانون پیش بینی شده که هیچ دستگاه دولتی و غیردولتی عذر وبهانه‌ای برای عدم ارایه اطلاعات به سازمان امور مالیاتی ندارد؛ این در حالی است که پیش‌نویس جدیدی برای قانون مالیات‌های مستقیم در سازمان امور مالیاتی تهیه شده که در آن، ساماندهی معافیت‌ها، طراحی پایه‌های جدید مالیاتی از جمله مالیات بر عایدی بر سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد نیز در نظر گرفته شده است. پارسا با بیان اینکه ما در دنیا شاهد معافیت کامل بخش‌های اقتصادی نیستیم، افزود: معافیت‌های مالیاتی باید هدفمند، کاهنده، تضمین شده و مشروط باشند و نمی‌توان به‌طور کامل یک بخش را از پرداخت مالیات معاف کرد. از طرفی در همه دنیا بین 85 تا 90 درصد درآمدهای دولت از طریق مالیات تأمین می‌شود. راه‌های دیگری مانند استقراض، چاپ پول و فروش املاک، دارایی‌ها و منابع طبیعی وجود دارد که هیچ یک عقلانی نیستند. بر اساس اظهارات او جهت‌گیری نظام آن است که ایران به سمت مالیات هوشمند و نسل چهارم مالیات ستانی برود و امیدواریم فرارهای مالیاتی و فساد اداری با این اقدام از بین بروند. او همچنین در مورد اخذ مالیات از سلبریتی‌ها عنوان کرد: براساس قانون کل فعالیت‌های هنری و فرهنگی معاف از مالیات است، اما در مورد اینکه در اصلاحیه بعدی چه تصمیمی اتخاذ شود دارای سلسله مراتبی است که در اختیار من نیست و توضیح بیشتری هم‌اکنون در این مورد ندارم. پارسا در مورد اخذ مالیات از وکلا نیز گفت: اگر در این مدت تکلیف خود را انجام ندهد، در بررسی اظهارنامه‌ها با آنها برخورد می‌شود. وکلا هم اگر تکالیف قانونی خود را انجام نداده باشند، با آنها همچون سایر بخش‌ها برخورد می‌شود و جرایم سنگینی در انتظار آنها است.

   دغدغه‌های مالیاتی فعالان اقتصادی

پس از صحبت‌های رییس سازمان امور مالیاتی، فعالان اقتصادی به بیان دغدغه‌های مالیاتی خود پرداختند. در همین راستا، محمود تولایی، رییس کمیسیون مالیات، کار و تأمین اجتماعی اتاق ایران از رییس سازمان امور مالیاتی خواست تا منشور شهروندی و کارمندی را در سازمان خود ترویج کند تا همه با حق و حقوق خود آشنا شوند. او همچنین با اشاره به افزایش سال به سال تعداد شکایت‌های مالیاتی و صف طویل افراد در برابر هیات‌های حل اختلاف مالیاتی از این سازمان خواست نسبت به تجمیع بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های خود فعال شود. به اعتقاد او وجود انواع قوانین قدیمی و جدید در این حوزه موجب شده، روند رسیدگی به پرونده‌های هیات‌های حل اختلاف بسیار طولانی و پیچیده شود. حسین معروف عضو کمیسیون مالیات، کار و تأمین اجتماعی اتاق ایران نیز «گستردگی تشکیلات اداری سازمان امور مالیاتی، عدم معرفی مراجع محق در صدور بخشنامه‌های سازمان امور مالیاتی، مشروط کردن اعمال نرخ صفر یا معافیت مالیاتی صادرکنندگان به برگشت ارز، تضاد بین فرآیند دادرسی و روح قانون و عدالت مالیاتی، ورود سازمان در بررسی تراکنش‌های بانکی با مبالغی کمتر از 5 میلیارد تومان، عمل نکردن سازمان مالیاتی به آرای صادره توسط هیات عمومی دیوان عدالت اداری، عدم ابلاغ قرارهای مالیاتی صادرشده توسط کارشناسان سازمان به مودیان مالیاتی، نبود شورای سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری مالیاتی، عدم تکمیل زنجیره پرداخت مالیات بر ارزش افزوده» را از مشکلات و دغدغه‌های تشکل‌ها و فعالان اقتصادی در حوزه مالیات عنوان کرد.  احمد آتش هوش، رییس کمیسیون حقوقی و حمایت قضایی و اداری اتاق ایران، هم وضعیت حاکم بر هیات‌های حل اختلاف مالیاتی را با روح حاکم بر آنها در تضاد دانست و خواستار رسیدگی به این مساله شد. بر اساس اظهارات او قاضی این هیات‌ها باید افرادی مستقل باشند که بتوانند در ارایه حکم به بهترین روش عمل کنند اما این قضات توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شوند که در این هیات‌ها طرف دعواست. علی شریعتی مقدم، رییس کمیسیون کشاورزی و صنایع وابسته اتاق ایران، نیز مشروط شدن اعمال معافیت‌های صادراتی به اجرای تعهد ارزی صادرکنندگان را اقدامی نادرست دانست و خواستار پایان دادن به آنها شد. اکبر افشار، دبیر انجمن شرکت‌های مهندسی و ساخت از نادیده گرفته شدن تولیدکنندگان خدمات را توسط ممیزهای مالیاتی اقدامی نادرست خواند و خواستار توجه جدی سازمان امور مالیاتی به این مساله شد که باید تولیدکنندگان کالا و خدمات را در یک ردیف ببینند. از سوی دیگر، محمدرضا طلایی، رییس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران نیز مدل دریافت مالیات از فعالان حوزه کسب‌وکارهای نو را متفاوت از دیگر فعالیت‌های اقتصادی برشمرد و خواستار به‌روز شدن این بخش از فعالیت‌های سازمان شد. به گفته او، بر اساس سیاست‌های وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ناشران دیجیتال مانند ناشران کتاب از مزیت‌های معافیت مالیاتی برخوردارند اما سازمان امور مالیاتی از موضوع را نمی‌پذیرد. از طرفی صادرات محصولات نرم‌افزار یا به زبان دیگر صادرات دانش، نیاز به گمرک و صدور پروانه صادرات ندارد، اما ممیزهای مالیاتی برای پذیرفتن فعل صادرات، فقط پروانه صادرات را قبول دارند.

   سوالات رییس اتاق ایران

در ادامه این نشست، رییس اتاق ایران، در واکنش به اظهارات رییس سازمان امور مالیاتی، در مورد اظهار صادقانه درآمد، ثروت و میزان مصرف توسط مردم در کشور پیشرو، به چند نکته اشاره کرد. اول اینکه میزان اعتماد ملت به دولت در این کشورها با میزان اعتماد حاکم در ایران قابل مقایسه نیست. از طرفی باید به این سوال پاسخ داد که آیا مردم ایران هم مانند مردم کشورهای پیشرو میزان اثربخشی مالیات‌های پرداختی خود را در زندگی اجتماعی خود می‌بینند یا نه؟ وی سوال دیگری را هم مطرح کرد مبنی بر اینکه آیا مانند کشورهای توسعه‌یافته که وزیر یا نخست‌وزیر به دلیل یک تخلف کوچک مالی استعفا می‌دهد، در ایران نیز همین منوال حاکم است یا خیر؟ نگرانی ما این است که در ایران اینگونه باشد که نابرده رنج، گنج میسر شود و یک‌شبه افرادی بیچاره و عده‌ای ثروت‌های بادآورده به دست آورند.

   با بانک مرکزی مکاتبه کنید

در ادامه محمد مسیحی، معاون سازمان امور مالیاتی در مورد انتقاد بخش خصوصی از قید اعمال مشوق‌های صادراتی به برگشت ارز، گفت: این قانون از طرف بانک مرکزی گذشته شده و ما تنها مجری آن هستیم برای حل این مشکل باید با بانک مرکزی مکاتبه کنید. البته سازمان هم از این قید راضی نبوده و بارها نظرات خود را با بانک مرکزی در میان گذاشته است. وی در مورد استرداد مالیات بر ارزش افزوده نیز تأکید کرد: استرداد این مالیات به جد از سوی سازمان دنبال می‌شود و جزو اولویت‌های اصلی سازمان است. مسیحی همچنین استرداد تنها 230 میلیارد تومان طی 9 ماهه سال جاری که به تازگی مطرح شده را رقمی نادرست خواند. معاون سازمان امور مالیاتی از بازنگری دستورالعمل تراکنش‌های بانکی طی همین هفته خبر داد و یادآور شد: تراکنش‌های بانکی تنها یک منبع اطلاعاتی برای رسیدن به میزان مالیات عادلانه بوده و قرار نیست از آن مالیاتی دریافت شود. این مقام مسوول همچنین اعمال مکانیزم حرفه‌ای و عادلانه روی هیات‌های مالیاتی را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: ماموریت داریم برای شفافیت دادرسی‌های مالیاتی، روح بی‌طرفی را در نظر بگیریم. او همچنین به اجرای ماده 97 قانون مالیاتی‌ها در مورد حسابرسی مبتنی بر ریسک اشاره و تشریح کرد: بر اساس این ماده قانونی اگر اظهارنامه‌ای پرریسک تشخیص داده شود، سازمان تلاش می‌کند بر اساس منابع اطلاعاتی که در اختیار دارد و مبتنی بر شاخص‌های حاکم بر صنعت موردنظر، یک اظهارنامه برآوردی تهیه کند. مسیحی، برای رسیدگی به مشکلات حوزه ارزش افزوده از اتاق ایران خواست طی نشستی با نمایندگان اتاق اصناف و سازمان امور مالیاتی این مساله و اختلاف نظرهای موجود را یک‌بار برای همیشه حل کند. او همچنین از اقدامات اتاق ایران در مورد کارت‌های بازرگانی تشکر کرد وافزود: اتاق ایران برای مقابله با روش‌های سوءاستفاده از کارت بازرگانی، اقدامات بسیار ارزنده‌ای انجام داده و جای تشکر دارد. افرادی که از کارت‌های بازرگانی سوءاستفاده کردند از بین اعضای اتاق‌ها نیستند؛ افشای نام آنها هم به عهده دستگاه قضا بوده و سازمان اختیاری در این رابطه ندارد. در این راستا آمادگی داریم برای شفافیت بیشتر با اتاق ایران همکاری بیشتری داشته باشیم. در ادامه رییس سازمان امور مالیاتی، مجموعه مالیات بر ارزش افزوده را یک مجموعه دانست و استرداد مالیات بر ارزش افزوده، به سریع‌ترین زمان ممکن و راحت‌ترین مسیر را سیاست سازمان امور مالیاتی عنوان کرد. وی افزود: سازمان امور مالیاتی بر این باور است که باید استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرات به سرعت بازگشت داده شود، اما تنها بخشی از کار در حیطه اختیارات سازمان امور مالیاتی است؛ سازمان برای وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی، مقررات بگذارد. پارسا به معاون خود دستور داد تا اولویت اول را در خرج کردن مالیات ستانده شده، به استرداد مالیات بر ارزش افزوده قرار دهد. این در حالی است که اول استرداد مالیات بر ارزش افزوده را صورت خواهیم داد و سپس درآمد وصولی خود را به خزانه واریز خواهیم کرد. او همچنین از اجرایی شدن طرحی به صورت پایلوت برای مقابله با فرارهای مالیاتی در استان اصفهان خبر داد و گفت: قرار است این طرح تا سال آینده به صورت کامل در کشور اجرایی شود.