تخلف سازمان هواپیمایی اوکراین در انتشار اسناد سقوط

گروه راه و شهرسازی|

حدود یک ماه از حادثه هواپیمای اوکراینی به شماره پرواز 752 در نزدیکی تهران می‌گذرد و هر روز ابعاد تازه‌ای از این سانحه روشن می‌شود، به تازگی هم فایلی صوتی از سوی شبکه خبری «یونیان» اوکراین منتشرشده که مکالمه‌ بین خلبان یک پرواز ایرانی و برج مراقبت یا اپروچ مهرآباد است، این مکالمات حین وقوع حادثه برای هواپیمای اوکراینی انجام شده است. آن‌گونه که خبرگزاری فارس به نقل از رسانه اوکراینی گزارش کرده است، در این مکالمه، ‌خلبان می‌گوید که نور موشک و ‌‌سپس انفجار بزرگی را می‌بیند، خلبان هواپیما که ظاهرا پرواز تهران- شیراز آسمان است، به برج مراقبت اعلام می‌کند که نوری بزرگ دیده و به چیزی نزدیک فرودگاه پیام کرج برخورد کرده است، سپس متصدی اپروچ چندین بار پرواز اوکراینی را صدا می‌کند و جوابی نمی‌شنود‌‌. انتشار این فایل صوتی از سوی یک رسانه اوکراینی درحالی انجام می‌شود که یکی، دو روز پیش، رییس‌جمهور اوکراین از غرامت پیشنهادی از سوی ایران برای قربانیان سانحه هواپیمای اوکراینی انتقاد کرد وگفت: ایران برای هر خانواده اوکراینی از قربانیان سقوط هواپیما، مبلغ ۸۰ هزار دلار غرامت پیشنهاد کرده است اما کی‌یف مبلغ بیشتری طلب می‌کند. «ولودیمیر زلنسکی» اعلام کرده بود: کی‌یف که از مبلغ غرامت پیشنهادی ایران به خانواده‌های شهروندان اوکراینی کشته شده در حادثه سقوط هواپیما راضی نیست، چون این غرامت خیلی کم است. به نظر می‌رسد، نارضایتی اوکراینی‌ها از ایران بابت مبلغ پیشنهادی برای غرامت و تحت فشار قرار دادن مسوولان ایرانی برای همکاری بیشتر در زمینه بازخوانی جعبه سیاه، در انتشار فایل صوتی مکالمه خلبان تهران- شیراز با برج مراقبت درباره هواپیمای اوکراینی ساقط شده بی‌تاثیر نبوده است. ناگفته نماند که روز چهارشنبه 18 دی‌ماه یک فروند هواپیمای بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال با شماره پرواز 752 در ساعت 6:12 ‌از فرودگاه امام خمینی(ره) به مقصد کی‌یف پرواز کرده بود که پس از قطع ارتباطات با بخش کنترل ترافیک در ساعت 18: 6 در حوالی شاهد شهر از توابع استان تهران دچار حادثه شد و سقوط کرد؛ هواپیما دارای 167 مسافر و 9 نفر خدمه پروازی بود‌ که همه سرنشینان آن جان باختند؛ اغلب مسافران این پرواز یعنی حدود 140 نفر ایرانی بودند.‌

   دیگر سندی به اوکراین ارایه نمی‌دهیم

اما انتشار فایل صوتی مکالمه خلبان پرواز شیراز-تهران از سوی شبکه خبری یونیان، بی‌پاسخ نماند و با واکنش تند سازمان هواپیمایی کشوری و تهدید به عدم همکاری با اوکراین به دلیل انتشار فایل صوتی محرمانه مواجه شد.  مدیرکل دفتر بررسی سوانح‌ سازمان هواپیمایی کشوری در این باره به فارس‌گفت: ‌از انتشار چنین فایلی مطلع و متعجب شدیم، ‌این فایل از مجموعه اسنادی بوده که در تیم مشترک بررسی سانحه هوایی در اختیار گروه کارشناسان اوکراینی قرار گرفته است. حسن رضایی‌فر ادامه داد: ‌این اقدام اوکراینی‌ها سبب شد دیگر هیچ سندی به آنها ارایه ندهیم؛ در حال حاضر تیم اوکراینی کشور را ترک کرده و فعلاً هیچ گروه کارشناسی از کشورهای ذی‌نفع در این پرونده که بر اساس انکس۱۳ ایکائو (سازمان جهانی هوانوردی) می‌توانند همزمان حین بررسی‌های کارشناسی کشور محل وقوع سانحه حضور داشته باشند، در ایران حاضر نیستند.

انتشار این فایل صوتی در حالی از سوی رسانه اوکراینی انجام شده که طبق مقررات ‌بین‌المللی، مکالمات خلبانان با برج مراقبت جزو اسناد محرمانه هر کشور است و هیچ فرد یا کشور دیگری نمی‌تواند این مکالمات را بدون هماهنگی با کشور مالک این خدمات، منتشر کند، اما از این نکته هم نباید غافل ماند که رسانه‌ای شدن این فایل به خوبی نشان می‌دهد که برج مراقبت و سازمان هواپیمایی کشوری از وقوع سانحه شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی خبر داشتند اما تا سه روز پس از سانحه (21 دی‌ماه سال جاری) که فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از مسوولیت پدافند هوایی در وقوع این سانحه و شلیک اشتباه دو موشک به این هواپیما خبر داد، مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری اصرار بر این داشتند که دلیل سقوط بویینگ 737، نقص فنی بوده است.

اگرچه رسانه‌ای شدن فایل صوتی مکالمه خلبان با برج مراقبت از سوی یک رسانه اوکراینی، نشان از عدم پایبندی متولیان سازمان هواپیمایی کشوری اوکراین به قوانین بین‌المللی در انتشار اسنادی است که برای تسهیل بررسی سانحه بویینگ 737 شرکت هواپیمایی اوکراین به آنها ارایه شده است، اما نمی‌توان از اقدام سازمان هواپیمایی کشوری در پافشاری بر نقص فنی گذشت، ضمن اینکه این سازمان حتی در صورت فشار از سوی سازمان‌های امنیتی و برای حفظ منافع ملی هم می‌توانست درباره علت سانحه اظهارنظر نکند و بر دلیل نقص فنی اصرار نداشته باشد.

   اولویت با بازخوانی جعبه سیاه در کشور است

از همان ساعات اولیه وقوع سانحه برای هواپیمای اوکراینی، کشمکش برای بازخوانی جعبه سیاه بین ایران با کانادا و اوکراین بالا گرفت، ایران طی این مدت همواره خواهان بازخوانی جعبه سیاه در کشور است و مسوولان سازمان هواپیمایی استدلال می‌کنند که مسوولیت بررسی سانحه بر عهده ایران است و تصمیم‌گیری درباره این موضوع که جعبه سیاه در ایران، اوکراین یا فرانسه بازخوانی شود باز هم بر دوش ایران است و ایران هم برنامه‌ای برای فرستادن جعبه سیاه به اوکراین یا فرانسه ندارد، این درحالی است که پیش از این اعلام شده بود که درصورت عدم تأمین تجهیزات لازم برای بازخوانی جعبه سیاه از سوی کشورهای غربی، احتمال ارسال جعبه سیاه به اوکراین یا فرانسه وجود دارد و حتی گفت‌وگوهایی هم بین رییس‌جمهور ایران و اوکراین در این باره انجام شد. در این شرایط، یک مقام مسوول در سازمان هواپیمایی از جواب رد برخی کشورهای غربی با درخواست ایران برای خرید تجهیزات بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی خبر داد و گفت: هیچ تیم کارشناس خارجی در ایران نیست. به گزارش تسنیم، حسن رضایی‌فر درباره آخرین وضعیت بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی اظهار کرد: بر اساس استانداردهای بین‌المللی ضمیمه شماره 13 پیمان شیکاگو، همه کشورها می‌توانند برای بررسی سانحه - سقوط هواپیمای اوکراینی - به ایران بیایند. او ادامه داد: این حضور در دو سطح می‌تواند باشد؛ یکی به عنوان شاهد و دیگری می‌توانند در بررسی مشارکت کنند. رضایی‌فر بیان کرد: تیم کارشناسی برخی کشورها مانند اوکراین برای مشارکت به ایران آمدند. این تیم قوی هم بود. کشوری هم مانند کانادا به عنوان شاهد آنها را دعوت کرده‌بودیم به ایران آمدند و رضایت خود را نسبت به رویه‌های استاندارد ایران اعلام کردند.

مدیرکل دفتر بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری گفت: تیم فرانسوی هم در اوکراین به ما ملحق شد. جلسات خوبی در این رابطه برگزار شد فقط به ما فرصت بدهید تا نتایج را اعلام کنیم. در حال حاضر هیچ تیم خارجی در ایران نیست.

 رضایی‌فر در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تجهیزات مورد نیاز برای بررسی و بازخوانی جعبه سیاه را از چه کشور تأمین خواهید کرد، افزود: برای خرید تجهیزات اقدام کرده‌ایم، اولویت وزیر راه و شهرسازی این است که بررسی و بازخوانی جعبه سیاه در کشور انجام شود. در این رابطه دو بار درخواست داده‌ایم و منتظر پاسخ کشورها هستیم. او اظهار کرد: از کشور کانادا، فرانسه و امریکا درخواست خرید تجهیزات را داشته‌ایم. برخی از این کشورها اعلام کرده‌اند که در حال بررسی این درخواست هستیم و برخی هم اعلام کرده‌اند که امکان انتقال این تجهیزات به ایران وجود ندارد.