کالاهای غیرقابل واردات در لیست اوراسیا

زمانی که خبر پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا منتشر شد، برخی گفتند این منطقه بهشت صادرات کالابه‌خصوص برای محصولات کشاورزی است. دولت به عنوان یک دستاورد مهم از تفاهم‌نامه پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا نام برد. با این وجود دقت چندانی در خصوص جزییات صورت نگرفت. لیست کالاها آن طور که باید مورد بررسی قرار نگرفته بود به‌طوری که واردات بخش قابل توجهی از کالاهای ذکر شده ممنوع بود. اما در طرف مقابل توجه زیادی به مساله صورت گرفت و کاملا بر اساس ضعف‌ها و قوت‌های اقتصاد ایران تفاهم نامه را کشورهای اوراسیا تنظیم کردند. نمونه‌های زیادی را می‌توان یافت که صادرات کالایی که در ایران دارای مزیت است با تعرفه‌های درصدی یا ثابت روبرو است و در مقابل واردات بسیاری از کالاهایی که کشور تاکنون سعی در محدودیت واردات آنها داشته آزاد شده است. هرچند این تفاهم نامه‌های تجارت ترجیحی به نوعی ایران را به سمت اقتصاد باز سوق می‌دهد و برای ایران مفید خواهد بود اما همان اشتباه عدم کارشناسی صحیح که در تفاهم‌نامه با ترکیه دیده می‌شد امروز بار دیگر در تفاهم‌نامه الحاق به اوراسیا تکرار شده است.

  ۳۰ درصد از کالاهای تجاری با اوراسیا جزو اولویت‌های گروه چهار است

محمدرضا فاروقی درباره رشد تجارت با اوراسیا و زیرساخت‌های لازم برای آن اظهار داشت: با وجودی که الحاق ایران به اتحادیه اوراسیا از آبان‌ماه آغاز شده اما همچنان برخی از زیرساخت‌های لازم از جمله در زمینه ترانزیت، مسائل بانکی و اسنادی آماده نیست.

وی با بیان اینکه هیچ یک از اعضای اوراسیا نمی‌توانند موانع تعرفه‌ای خارج از موافقت‌نامه را برای واردات یا صادرات تعیین کنند، افزود: موانع غیر تعرفه‌ای متوجه اعمال ممنوعیت در بحث مبادلات تجاری است و موانع تعرفه‌ای نیز مواردی مانند اعمال افزایش سود بازرگانی چه از طرف ایران چه از سوی هریک از دیگر اعضای این اتحادیه را در بر می‌گیرد.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: همچنان شاهد هستیم که بین 20 تا 30 درصد از فهرست 380 قلم کالایی که ایران تعرفه آنها را برای کشورهای اوراسیا برداشته، جزو کالاهای اولویت چهارم هستند و در حال رایزنی برای خروج آنها از این فهرست هستیم.

نایب‌رییس کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات اتاق بازرگانی توضیح داد: در صورتی که نتوانیم این موضوع را حل کنیم، با توجه به اینکه موضوع پذیرش گواهی مبدا آماده شده، در تجارت با اوراسیا ضربه خواهیم خورد و باید هرچه سریع‌تر کالاهای موجود در فهرست گروه چهارم اصلاح شوند.

  نیاز به استراتژی مناسبی داریم

احمد صادقیان، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می‌گوید: رقابت با رقیب در بازارهای اوراسیا برای ما دشوار است؛ چراکه آنها سال‌هاست که توانسته‌اند مشکلات خود را در حوزه بسته‌بندی و برندینگ حل کنند. البته ما هم در حوزه محصولات غذایی تا حدودی وضعیت مناسبی داریم ولی بخش کشاورزی ما آمادگی ورود به بازارهای جهانی را ندارد.  صادقیان می‌گوید: ما این فرصت تاریخی را یک‌بار دیگر هم به دست آورده بودیم و خیلی زود هم آن را از دست دادیم. زمانی که روابط میان ترکیه و روسیه به مشکل برخورده بود، برخی فکر می‌کردند کالای ایرانی می‌تواند جای محصولات ترکیه‌ای را در بازار روسیه بگیرد، اما درنهایت چنین نشد و ما آن فرصت تاریخی را خیلی راحت از دست دادیم.

چرا ایران نتوانست از آن فرصت بهره مناسب اقتصادی ببرد؟ صادقیان در پاسخ به پرسش می‌گوید: کشاورزی ایران عمدتاً معیشتی و سنتی است، هزینه تولید آن بالا و صادرات آن مشکلات زیادی دارد و بیشتر محصولات تولیدشده توسط کشاورزان سنتی صادر می‌شود. درحالی که صادرکننده باید بازار مقصد را به‌خوبی بشناسد، نیازها و علایق آن را بداند و متناسب با نیاز و سلیقه بازار محصول خود را بسته‌بندی و ارایه کند.

او تأکید می‌کند: مهم‌ترین مشکل ما در حوزه صادرات کالاهای کشاورزی کیفیت کالا و نحوه بسته‌بندی است. کشاورزی ما خرده مالکی، معیشتی و سنتی است. اراضی بیش از 2 هزار هکتاری نداریم و برای مدیریت این اراضی قطعه‌قطعه شده باید شرکت‌های بزرگی تشکیل شود تا آنها را مدیریت کند، مسائل حمل‌ونقل را حل کند و کشاورزان سنتی محصول را مطابق نیاز بازار تولید، بسته‌بندی و صادر کنند.

او تصریح می‌کند: اما اینکه چقدر در چنین شرایطی بتوانیم محصولات کشاورزی رقابتی تولید کنیم، مساله‌ای جدی است که من هم پاسخ مناسبی برای آن ندارم و جای سوال جدی است.

عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ادامه می‌دهد: اگرچه من به‌طور دقیق از محتویات تفاهم‌نامه اوراسیا اطلاعی ندارم ولی کلیات این تفاهم در بهبود شرایط بازار کشاورزی ایران است؛ به شرطی که ما بتوانیم موانع و مشکلات داخلی اقتصاد ایران را برطرف کنیم و مهم‌تر از همه به مساله استاندارد، بسته‌بندی، برندینگ و لجستیک جدی‌تر فکر کنیم. به گفته صادقیان رقابت با رقیب در بازارهای اوراسیا برای ما دشوار است، رقبای ما سال‌هاست که توانسته‌اند مشکلات خود را در حوزه بسته‌بندی و برندینگ حل کنند.

البته ما هم در حوزه محصولات غذایی تا حدودی وضعیت مناسبی داریم ولی بخش کشاورزی ما آمادگی ورود به بازارهای جهانی را ندارد. باید استراتژی مناسبی برای ورود به این بازار داشته باشیم. او می‌افزاید: من زمانی بازدیدی از بازار روسیه داشتم، من خودم آنجا شاهد بودم که محصولات کشاورزی ایران با بسته‌بندی نامناسب، با کیفیت متعدد و گاها به‌صورت فله‌ای ارسال‌شده بود، درحالی که باید با برندسازی محصولات خود را صادر کنیم. اما ازکشاورز سنتی نباید انتظار داشت بازار جهانی را بشناسد. ما نیاز به شرکت‌هایی داریم که بتوانند با بالا بردن بهره‌وری لازم و هزینه کم محصولات را از کشاورزان خریداری کنند و آنها را با بسته‌بندی مناسب و با برند خاص به بازارهای اوراسیا صادر کنند؛ وگرنه ما بازهم بازار اوراسیا را از دست خواهیم داد.