توسعه روابط با کشورهای حوزه اوراسیا به چه زیرساخت‌هایی نیاز دارد؟
عبدالناصر همتی، رییس‌کل بانک مرکزی، به تازگی در پستی اینستاگرامی از برگزاری جلسه‌ای با حضور رییس اتاق بازرگانی ایران و روسای اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای اوراسیا خبر داد و اعلام کرد که مقرر شده، بانک مرکزی برخی نیازهای مربوط به نقل و انتقال ارز و تسویه حساب بین صادرکنندگان و واردکنندگان را تامین و تسهیلات لازم را برای آنها فراهم کند.
با این حال جزییات بیشتری از این نشست منتشر نشده است و هرویک یاریجانیان، رییس اتاق مشترک ایران- ارمنستان که در این نشست حضور داشت، در گفت‌وگو با روابط عمومی اتاق تهران، به بیان این نکته بسنده کرد که بانک مرکزی با دعوت از روسای اتاق‌های مشترک حوزه اوراسیا درصدد یافتن راه‌حل‌هایی برای توسعه مراودات مالی با کشورهای این منطقه است.
یاریجانیان افزود: برگزاری این جلسه برای ایجاد فضای همفکری با بخش خصوصی، نشان‌دهنده اهمیت توسعه روابط تجاری با پنج کشور اوراسیا نزد حاکمیت، دولت و بانک مرکزی است. بانک مرکزی ظاهرا به دنبال آن است تا از طریق مشورت با روسای اتاق‌های مشترک، زمینه‌ای را فراهم کند که ایران سهم بیشتری از بازار این کشورها را تصاحب کند.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در خصوص دستاوردهای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اوراسیا با عضویت کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان که از آبان سال جاری وارد مرحله اجرا شده است، گفت: از چهار دهه گذشته تاکنون، موافقنامه اوراسیا نخستین پیمان منطقه‌ای محسوب می‌شود که ایران به طور رسمی به آن پیوسته است. در عین حال این پیمان منطقه‌ای، بسیار جوان است و هنوز زیرساخت و امکانات کشور برای بهره‌برداری حداکثری از این توافقنامه کافی نیست. در این توافقنامه از اتحادیه اوراسیا حدود 500 قلم کالا و از سوی ایران حدود 300 قلم کالا برای برخورداری از تعرفه ترجیحی معرفی شده و به نظر می‌رسد، تاکنون، دستاوردهای تعرفه ترجیحی بیشتر به نفع طرف مقابل بوده است. با این حال این انتظار وجود دارد که به مرور زمان تجار و صادرکنندگان ما بتوانند بیش از گذشته از تعرفه‌های ترجیحی این موافقت‌نامه بهره‌مند شوند.
او یکی از دلایل تحقق نیافتن دستاوردهای بیشتر را نبود سازوکارهای مالی مناسب دانست و گفت: تا زمانی که تجار دو طرف نتوانند به راحتی با بانک‌های طرف مقابل ارتباط برقرار کنند، ابزارهای اندکی برای دسترسی به بازارها در اختیار آنهاست. بنابراین راه‌اندازی یک مکانیزم مالی مشترک با کشورهای اوراسیا که پول قابل مبادله در آن غیر از یورو و دلار باشد، احتمالاً دستاوردهای بهتری را برای کشور ما به همراه خواهد داشت؛ چنانچه، پول ملی یکی از این کشورها (روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان) مبنای معامله قرار گیرد، صادرات و واردات میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، رشد چشمگیری را تجربه خواهد کرد.
رییس اتاق مشترک ایران و ارمنستان ادامه داد: طی این مدت، واردات کالاهای استراتژیک از کشورهای حوزه اوراسیا چشمگیر بوده اما در مقابل، کالاهایی با ارزش افزوده پایین از ایران به این کشورها صادر شده است. بنابراین به نظر می‌رسد، آن طور که شایسته است، ما تاکنون از این پیمان به نفع خود استفاده نکرده‌ایم. هرویک یاریجانیان در ادامه با اشاره به ضعف زیرساخت‌ها برای افزایش مبادلات تجاری میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، گفت: از میان کشورهای حوزه اوراسیا، ایران تنها با ارمنستان دارای مرز خاکی است و به همین سبب این کشور به عنوان کریدور جنوب به شمال، ایران را به کشورهای حوزه اوراسیا متصل می‌کند. اما جاده ترانزیتی ایران و ارمنستان با مشکلات عدیده‌ای رو به رواست.
از این رو لازم است با سرمایه‌گذاری مشترک یا جذب سرمایه‌گذار، زیرساخت‌های جاده‌ای را توسعه ببخشیم. در واقع، اکنون تنها راه اتصال ما به این کشورها جاده است و به نظر می‌رسد توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای، نخستین گام برای افزایش داد و ستد‌ها باشد. او ادامه داد: در عین حال ایران از نظر برخورداری از پرواز مستقیم به این کشورها نیز در مضیقه است. به طوری که جز پرواز مستقیم به روسیه و یک پرواز مستقیم نصفه و نیمه به ارمنستان به هیچ یک از این کشورها از جمله قزاقستان و بلاروس که یک کشور صنعتی است، پرواز مستقیم نداریم و چنانچه بازرگانان بخواهند به پایتخت این کشورها دسترسی داشته باشند، با مشکل مواجه می‌شوند که ضرورت دارد این مساله نیز حل شود.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، گام دوم تقویت روابط تجاری با این کشورها را تسهیل مراودات مالی دانست و گفت: در حال حاضر، نقل و انتقالات به صورت چمدانی یا از طریق صرافی‌ها انجام می‌گیرد که اگر مکانیزم جدیدی از سوی بانک مرکزی بازتعریف شده و نقل و انتقال وجوه روان شود، روی حجم صادرات و واردات تاثیر بسزایی خواهد داشت.
