ساماندهی بازار ارز از طریق عملیات بازار باز

گروه بانک و بیمه|

روز یکشنبه 4 اسفند ماه 98 در بازارهای جهانی نرخ اونس طلا با قیمت 1644 دلار ثابت ماند و در بازار آزاد و معاملات نقدی نیز قیمت دلار که تا مرز 16 هزار تومان و قیمت‌های مختلف با میانگین 15500 تومان در روز شنبه بالا رفته بود به 15320 تومان کاهش یافت و هر یورو نیز 16700 و درهم 4220 تومان معامله شد که نشان می‌دهد احتمالا با افزایش عرضه ارز همراه شده است یا به دنبال رشد شاخص بورس و جذب نقدینگی در بازار سرمایه، جذابیت کمتری برای صاحبان سرمایه داشته است.

برخی کارشناسان و فعالان بازار، دلیل رشد همزمان نرخ اونس جهانی طلا و دلار در بازار ایران را به دو موضوع شیوع ویروس کورنا، و همچنین اضافه شدن ایران به لیست گروه اقدام مالی و نزدیک شدن به ایام تعطیلات نوروز و سال جدید خورشیدی ارزیابی کرده‌اند. اما برخی صاحب‌نظران معتقدند که به تدریج اثر روانی تصمیم گروه اقدام مالی از بین خواهد رفت و نرخ دلار دوباره کاهش می‌یابد و دلیل کاهش نرخ دلار در روز یکشنبه را نشانه کاهش تدریجی اثر روانی نشست گروه اقدام مالی روی بازار ارز و طلا و سکه ارزیابی می‌کنند.

به گزارش «تعادل»، روز یکشنبه، بهای خرید هر دلار در تابلوی صرافی‌های بانکی 14 هزار و 650 تومان و فروش 14 هزار و 750 تومان درج شد و نرخ خرید هر یورو نیز 15 هزار و 700 تومان و نرخ فروش آن 15 هزار و 800تومان معامله شد، این نکته نشان می‌دهد که بازار ساز تلاش دارد تا در نزدیکی نرخ آزاد معاملات نقدی، به گونه‌ای نرخ صرافی‌ها اعلام شود که سفته بازی رونق کمتری داشته باشد.

از سوی دیگر، جو بازار ارز و طلا نسبت به روزهای قبل تغییر داشته است.  روز یکشنبه به دنبال افزایش قیمت جهانی اونس طلا و قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF بازار ارز و سکه با نوسانات قابل توجهی مواجه شد. در سامانه سنا نیز نرخ لحظه‌ای قیمت دلار 14 هزار و 650 تومان و فروش آن 14 هزار و 750 تومان درج شد و نرخ خرید هر یورو نیز 15 هزار و 700 تومان و نرخ فروش آن 15 هزار و 800تومان معامله شد، از سوی دیگر، سامانه سنا نیز نرخ میانگین معامله شده ارز برای روز شنبه 3 اسفند را برای دلار 14 هزار و 521 تومان، یورو 15 هزار و 655 تومان، پوند انگلیس 18 هزار و 997 تومان، درهم امارات 4 هزار و 37 تومان و لیر ترکیه را 2 هزار و 513 تومان اعلام کرد.

در بازار طلا و سکه نیز، با اعلام اونس طلای جهانی به قیمت 1644 دلار و دلار به نرخ 15 هزار و 320تومان در بازار آزاد، نرخ طلا و سکه به روند افزایش قیمت خود ادامه دادند. مظنه یک مثقال طلای آب شده 17 عیار 2 میلیون و 623 هزار تومان، هر گرم طلا 18 عیار 602 هزار، سکه طرح جدید 5 میلیون و 880 هزار تومان، طرح قدیم 5 میلیون و 870 هزار تومان، نیم سکه 3 میلیون و 50 هزار تومان، ربع سکه یک میلیون و 870 هزار تومان و سکه گرمی نیز 950 هزار تومان معامله شد.

در بازار ارز رسمی نیز بانک مرکزی نرخ ۴۷ ارز را اعلام کرد هر دلار امریکا برای روز «یکشنبه چهارم اسفند ماه ۹۸» بدون تغییر ۴۲ هزار ریال قیمت خورد. همچنین هر پوند انگلیس بدون تغییر به قیمت ۵۴ هزار و ۴۲۸ ریال و هر یورو نیز بدون تغییر به نرخ ۴۵ هزار و ۵۴۸ ریال ارزش‌گذاری شد

آخرین اخبار از نرخ ارز حاکی از آن است که دلار در بانک‌ها ۲۰ و یورو ۱۰ تومان گران شده است. صرافی‌های مجاز بانک مرکزی هر دلار امریکا را ۱۴ هزار و ۶۵۰ می‌خرند و ۱۴ هزار و ۷۵۰ می‌فروشند. این درحالی است که قیمت خرید و فروش این ارز در صرافی‌ها در روز شنبه به ترتیب ۱۴ هزار و ۴۳۰ و ۱۴ هزار و ۵۳۰ تومان بود. خرید و فروش یورو نیز در این صرافی‌ها به ترتیب ۱۵ هزار و ۷۰۰ و ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان قیمت داشت در حالی که قیمت خرید یورو ۱۵ هزار و ۴۸۰ و ۱۵ هزار و ۵۸۰ تومان بود. همچنین بانک‌ها هر دلار امریکا را ۱۴ هزار و ۳۲۰ و هر یورو را ۱۵ هزار و ۵۳۰ تومان می‌خرند که دلار در بانک‌ها ۲۰ و یورو ۱۰ تومان گران شده است.

    واکنش به نشست گروه اقدام مالی

 از سوی دیگر، روز جمعه کارگروه ویژه اقدام مالی در جلسه خود در پاریس، ایران را در لیست سیاه FATF قرار داد که این موضوع می‌تواند عامل رشد روانی قیمت‌ها در بازار ارز و طلا باشد. اما برخی کارشناسان و مسوولان بانکی معتقدند که این اقدام  FATF اثری بر بازار ارز و سکه ندارد و چیز جدیدی نیست زیرا قبل از این روابط بانکی محدود شده بود و کانال‌های ارتباطی بانک‌ها قطع شده بود و لذا اثر جدیدی بر روابط بانکی نمی‌گذارد. روابط بانکی پیش از این تصمیم تغییر کرده و برخی ارتباط‌ها قطع شده بود و لذا این تصمیم، اثر جدیدی بر روابط بانکی و فعالیت بانک‌ها نخواهد داشت و همان‌گونه که راهکارهای دور زدن تحریم‌ها در دو سال اخیر در دستور کار بوده همچنان همان اقدامات انجام خواهد شد و لذا تصمیم گروه اقدام مالی، چیز جدیدی نیست.

رییس کل بانک مرکزی نیز در واکنشی اظهار داشت چنین وقایعی، مشکلی برای تجارت خارجی ایران و ثبات نرخ ارز ایجاد نخواهد کرد. اما در عین حال فعالان بخش خصوصی و بازرگانان معتقدند که این تصمیم حداقل روی بخش خصوصی و تجارت و بازرگانان ایران اثر منفی خواهد داشت زیرا قبل از این، بازرگانان در کشورها و شرکت‌های مختلف، حساب بانکی داشته‌اند و قادر به نقل و انتقال و روابط بانکی و ارزی به شکل خصوصی بوده‌اند و حساب‌های بانکی آنها فعال بوده است . اما با این تحولات جدید، محدودیت‌هایی در کانال‌های ارتباطی بخش خصوصی و بازرگانان واتاق‌های بازرگانی و... ایجاد خواهد شد. لذا اگرچه روی روابط بانک‌ها و ساختار دولتی تجارت ایران ممکن است اثر کمی داشته باشد اما تصمیمات گروه اقدام مالی، روی بخش خصوصی اثرات بیشتری خواهد داشت.

به دنبال تصمیم گروه اقدام مالی و قرار گرفتن ایران در لیست fatf رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که بانک مرکزی، با هیجانات بازار، هیجانی برخورد نمی‌نماید، بلکه با رویکرد اصولی و استفاده از امکانات و روش‌های تجربه شده خود در طول ماه‌های گذشته و با رهیافت صبر و تدبیر، تلاش‌ها برای سفته‌بازی از طریق تحمیل شوک به بازار ارز را با تقویت اقدامات در دست اجرا، خنثی و ثبات لازم را به بازار اعاده خواهد کرد. در خصوص آنچه موجب تصمیم FATF برای اعلام اقدامات تقابلی علیه ایران شد و مطابق انتظار موجب خرسندی دولت امریکا و موجه نشان دادن تحریم‌های ظالمانه آنها شد، صحبتی نمی‌کنم. به‌دنبال این اقدام، همان‌گونه که قبلاً تأکید کردم، گروهی در تلاش بوده و هستند، تا با ایجاد فضای روانی بی‌ثباتی و نیز اعلام نرخ‌های بی‌پایه و غیر معاملاتی در فضای مجازی، در چارچوب فشار حداکثری امریکا، این تصمیمات را تکمیل کرده و ثبات بازارها، از جمله بازار ارز را مجدداً به هم بزنند. هموطنان از ورود به دام روانی سفته بازان و سودجویان پرهیز نمایند.

    ساماندهی بازار ارز از طریق عملیات بازار باز

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس عنوان کرد: عملیات بازار باز می‌تواند ساماندهی مطلوبی در وضعیت بازار ارز ایجاد کند.

شهاب نادری در گفت‌وگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به نوسان نرخ ارز در ماه‌های اخیر، گفت: حبابی شدن نرخ ارز جنبه روانی داشته و تقاضای کاذب شکل گرفته برای شب عید در آن موثر است. نماینده مردم پاوه در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه عرضه و تقاضای محصولات در بازار تناسب نداشته و همیشه در برخی از مناسبت‌ها این موضوع رخ می‌دهد، افزود: در خصوص گرانی نرخ ارز نیز این مهم صدق می‌کند و باید بدانیم که جای نگرانی نیست، چرا که بانک مرکزی جلوی تقاضاهای غیرضرور را گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه افزایش قیمت دلار در شب عید بیشتر جنبه روانی دارد، از اینرو می‌توان شروع روند نزولی آن را پیش بینی کرد، تصریح کرد: یکی از مکانیزم‌های مورد تایید برای ساماندهی بازار ارز اجرای عملیات بازار باز بوده که می‌تواند ساماندهی مطلوبی در وضعیت بازار ایجاد کند.

این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه ایجاد بازار متشکل ارزی نیز دیگر اهرم مورد استفاده بانک مرکزی در ساماندهی ارزی است، گفت: خوشبختانه بانک مرکزی تاکنون ثابت کرده که تمرکز مناسبی بر عملکرد بازار داشته، از اینرو جای نگرانی برای تداوم یا ماندگاری قیمت‌های بالا در حوزه ارز وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه استفاده از تجربیات پیشین می‌تواند ساماندهی وضعیت بازار شب عید را نیز تسریع کند، افزود: اقداماتی که تنش‌های قیمتی در بازار را تشدید کرده نباید دیگر تکرار شود. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: منتظر اعلام برنامه بانک مرکزی برای ساماندهی بازار منتهی به نوروز هستیم و در این رابطه نیز آماده هر نوع همکاری با دولت هستیم.

    کاهش شکاف نرخ دلار «نیما» و «سنا»

از سوی دیگر، اختلاف نرخ خرید هر دلار امریکا در سامانه نیما و بازار سنا در فاصله یکماهه بین ۲۸ دی تا ۲۷ بهمن ماه به ۵۳۳ تومان کاهش یافته است.در حالی که میانگین فاصله یک ماهه نرخ خرید دلار در سامانه نیما (بازار ثانویه) و بازار سنا (خرید و فروش اسکناس ارز) در یک ماهه منتهی به ۲۸ دی‌ماه، یک هزار و ۶۵ تومان بوده، این فاصله در یک ماهه منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه به ۵۳۳ تومان کاهش یافته است.

میانگین خرید هر دلار امریکا در سامانه نیما در یک ماهه منتهی به ۲۸ دی‌ماه ۱۱هزار و ۹۴۰ تومان که این رقم برای یک ماهه منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه به ۱۳ هزار و ۲۰۸ تومان افزایش یافته است. از سوی دیگر در مدت زمان مشابه، نرخ خرید هر دلار امریکا در بازار سنا از ۱۳هزار و ۶ تومان به ۱۳هزار و ۷۴۲ تومان افزایش یافته است.

با این حال کاهش فاصله ۱۰۶۵ تومانی هر دلار در سامانه نیما و بازار سنا، در یک ماهه منتهی به ۲۷ بهمن‌ماه تقریبا ۵۰ درصد کاهش یافته است که خبری خوب برای صادرکنندگان است زیرا آنها ارز حاصل از صادرات خود را در این سامانه عرضه می‌کنند.

طی این مدت میانگین نرخ خرید دلار در بازار ۱۲هزار و ۵۱۶ تومان و نرخ خرید هر یورو نیز ۱۳هزار و ۷۷۰ تومان بوده است. این گزارش می‌افزاید در یک ماهه منتهی به ۲۸ بهمن‌ماه بیش از ۱.۱۳ میلیارد یورو ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما عرضه شده است که با افزایش این رقم، مجموع ارز عرضه شده از این محل از ابتدای سال پایان روز ۲۸ بهمن ماه به ۱۴ میلیارد و ۵۸۰ میلیون یورو رسیده است.

همچنین طی این مدت ۱.۱۱ میلیارد یورو ارز برای واردات از این سامانه تامین شده است. از ابتدای امسال تا پایان روز بهمن ماه نیز ۱۲ میلیارد و ۲۸۰ میلیون یورو از این سامانه برای واردات خرید ارز انجام شده است. تا پایان روز ۲۸ بهمن‌ماه، شکاف بین فروش و خرید ارز در سامانه نیما به ۲.۳ میلیارد یورو افزایش یافته است.

    انتقاد ژاپن از نیرومندی بیش از حد دلار

رییس بانک مرکزی ژاپن نیرومندی بیش از حد دلار را باعث ریزش ین دانست.

به گزارش رویترز، هاروهیکو کورودا که برای شرکت در اجلاس گروه ۲۰ به ریاض سفر کرده است، با انتقاد از نیرومندی بیش از حد دلار گفت که کاهش ارزش ین در روزهای اخیر به دلیل همین مساله بوده است و شیوع ویروس کرونا نقش کمتری در این اتفاق داشته است. کورودا با بیان اینکه نظرش نسبت به بهبود تدریجی وضعیت اقتصادی ژاپن عوض نشده است افزود: نیازی به ورود فوری بانک مرکزی و اجرای سیاست محرک بیشتر وجود ندارد. رییس بانک مرکزی ژاپن وضعیت فعلی را نامطمئن دانست و گفت اگر لازم باشد به زودی وارد بازار خواهیم شد.

پیش‌تر بانک مرکزی چین برای اطمینان بخشیدن به فعالان مالی و جلوگیری از ریزش ارزش یوان اقدام به تزریق بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار نقدینگی به بازار کرده و از تخصیص بسته ۳۰ میلیارد دلاری وام ارزان برای کسب و کارهای کوچک و متوسط خبر داده بود. برخی در ژاپن از بانک مرکزی خواسته‌اند با اتخاذ اقدامات مشابه رشد اقتصادی این کشور را تقویت کند.

در روزهای اخیر ارزش ین در برابر دلار کاهش محسوسی یافته است و نرخ برابری آن در مقابل ین به یکی از پایین‌ترین سطوح سه سال اخیر خود رسیده است. با توجه به ارتباط گسترده ژاپن با چین از نظر تجاری این نگرانی وجود دارد که با اخلال در زنجیره تامین، اقتصاد صادرات محور ژاپن تحت تاثیر قرار گیرد.

رییس بانک مرکزی ژاپن با بیان اینکه نگرانی‌ها از وضعیت بازار ارز را درک می‌کند گفت: فکر نمی‌کنم یک تغییر بنیادین در بازار ارز به وجود آمده باشد و نرخ‌ها به زودی تعدیل خواهند شد.

بانک مرکزی ژاپن رسیدن به تورم دو درصدی را هدف‌گذاری کرده است که نرخ فعلی با این نرخ فاصله زیادی دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند بانک مرکزی به زودی دست به اتخاذ سیاست‌های محرک بیشتری خواهد زد.