کسب و کارهای خرد را باید دریابیم

محمود خاقانی | کارشناس بین‌المللی انرژی|

معلوم نیست چرا در کشور ما مسوولان محترم تصور می‌کنند هرگز اشتباه نمی‌کنند و هرگز نباید به قصور خودشان اعتراف و از امت اسلامی عذرخواهی کنند. حالا هم می‌فرمایند اصراری ندارند آمار اعلام شده مرتبط با تعداد مبتلایان یا فوت‌شدگان کرونایی که توسط آنها اعلام می‌شود را کسی باور کند. رسانه‌های دشمن هم مرتبا  با اعلام آمار‌های بالاتر از آمار رسمی سعی دارند تا اعتماد عمومی به مسوولان نظام جمهوری اسلامی را هرچه بیشتر کم کنند.

    باید از تجربه چین آموخت

آقای دکتر Bruce Aylward معاون مدیرکل سازمان بهداشت جهانی اخیرا  درمصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت چین وقتی دید با ویروسی سروکار دارد که قبلا  تجربه نکرده و راه درمان و مقابله را با آن را هم نمی‌داند، بهترین کار را کرد و با شفافیت و صداقت با سازمان‌های جهانی، رسانه‌ها و از همه مهم‌تر مردم چین مشکل را درمیان گذاشت و گفت با بحرانی سروکار پیدا کرده که هرگز پیش بینی آن را نکرده بود. درنتیجه همه درچین مهیا شدند. درواقع فقط این دولت و ارتش و نظام بهداشت و درمان چین نبود که وارد مقابله با ویروس کرونا شد، بلکه همه مردم چین با آموزشی که درکوناه مدت دیدند و همکاری که با مقامات کردند با ویروس مقابله کردند، که حالا نتیجه آن خوشبختانه کاهش تعداد مبتلایان، کاهش تعداد تلفات وافزایش آمار درمان‌شدگان است.

    کم‌توجهی درایران

باید اذعان کنیم که درایران مسوولان ذیربط به جای اینکه افکار عمومی و مردم را باتوجه به تجربه چین و احتمال ورود ویروس کرونا به ایران آماده کنند، مرتبا  اطمینان دادند که ما آماده‌ایم و احتمال ورود ویروس هم کم می‌باشد. پس از اینکه با ورود ویروس در شهر قم شوکه شدند شعار اینکه ما کرونا را شکست می‌دهیم  را مطرح کردند. یعنی همه مسوولیت مبارزه با کرونا را خودشان پذیرفتند و حالا کار از دستشان در رفته است. اما، ماهی را هروقت از آب بگیریم تازه است. باید مسوولان محترم با شفافیت و صادقانه با مردم سخن بگویند و رسانه ملی طوری عمل کند که مردم برای دریافت اخبار و تحولات مرتبط با کرونا به رسانه‌های برون مرزی روی نیاورند. آقای دکتر Bruce Aylward معتقد است که این ویروس با توجه به تجربه چین قابل کنترل است مشروط به اینکه درهرکشوری همه مردم بدانند که دشمن جدی و مشترکی دارند که باید با هم و درکنار هم و باهمکاری یکدیگر با آن مقابله کنند و مسوولان ذیربط هم به مردم به‌طور شفاف و صادقانه بگویند با چه مشکلاتی برای خدمات رسانی و درمان دست به گریبان می‌باشند. البته به‌نظر میرسد که در چند روز اخیر مسوولان محترم ذیربط همین روش را درپیش گرفته‌اند.

    کرونا درجهان

واقعیت این است که کرونا تمامی دولت‌ها و مسوولان حکومتی دربیش از صد کشور حتی امریکا را غافلگیر کرده است. اقتصاد کشورهای عضو گروه هفت و کشورهای عضو گروه بیست تاکنون کاهش ارزش سهام در بازار‌های سرمایه یا بازار‌های بین‌المللی نفت خام با این شدت و نرخ سقوط که درروزهای اخیر شاهد بودیم را کمتر یا اصلا تجربه نکرده بودند.

   تحریم اقتصادی و تحریم نفتی ایران

اززمانی که تحریم‌های اقتصادی و نفتی امریکا علیه مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران شروع شد، در دولت نهم و دهم گفته شد که تحریم‌ها کاغذ پاره‌ای بیش نیستند. دردولت یازدهم و دوازدهم گفته شد که ما از این دوران عبور خواهیم کرد و مردم نگران نباشند. درهمین حال برای مقابله با تحریم‌ها که موجب کاهش امکانات بهداشت و درمان، آموزش وپرورش، حمل و نقل عمومی و به‌طور کلی اقتصادی کشور شد و هنوز هم ادامه دارد برنامه خاصی ارایه نشد. دراین شرایط کرونایی باید با مردم شفاف و باصداقت سخن گفت. دولت باید بگوید که پرداخت نقدی یارانه‌ها و بعد از افزایش قیمت بنزین پیش پرداخت نقدی و واریز پول به حساب مردم چه برسر توان بودجه دولت واقتصاد کشور آورده است. دولت باید از مردم کمک بخواهد و تلاش کند که موافقت مردم را جلب کند و به جای چاپ پول و افزایش نقدینگی بدون پشتوانه که موجب تورم بیشتر خواهد شد بخشی از یارانه‌ها را برای بهبود خدمات بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، حمل و نقل عمومی و... درمسیر کاهش هزینه‌ها اختصاص بدهد.

    چاه‌کن ته چاه

وقتی در بازار کاهش ارزش سهام و قیمت نفت ارقام یک درصد یا دو درصد تجربه شود اقتصادانان سخن از خطر رکود اقتصادی و از این قبیل را مطرح می‌کنند. توجه کنیم که رسما اعلام شده است که کرونا فقط در چین باعث شد تا فعالیت‌های تجاری و اقتصادی بیست درصد کاهش پیدا کنند. کاهش فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی در چین و متعاقبا  فراگیر شدن کرونا در اروپا و امریکا موجب شد که کشورهای دیگر غربی هم با مشکل کاهش ارزش سهام در بازار‌های سرمایه و قیمت نفت خام دست به گریبان شوند. شاید هیچ عامل دیگری غیر از کرونا نمی‌توانست با اقتصاد دولی نظیر امریکا که اقتصاد دیگران را تحریم می‌کنند چنین کند که شده است. من معتقدم در سال 2008 میلادی وقتی که بحران اعتباری موجب ورشکستگی بانک‌های بزرگ و کوچک امریکایی و اروپایی شد تحریم بانکی ایران به ایران کمک کرد که آسیب چندانی از بحران اعتبارات بانکی در آن زمان تجربه نکند. حالا که کرونا موجب کاهش تقاضا و کاهش شدید قیمت نفت خام شده است، بنظر من این‌بار هم تحریم نفتی ایران دراین بازار برای ایران امتیازی محسوب می‌شود. زیرا، در هرحال ایران درهرقیمتی که بازار برای نفت خام تعیین کند مشکل فروش داشت و دارد. اوپک سال‌هاست که نقشی دربازار جهانی نفت خام ندارد. اتحاد اوپک و غیراوپکی‌ها از همان زمان که شکل گرفت درحال از هم پاشیدگی بود. حالا امریکا درچاه تحریم ایران، روسیه و سایرین که کنده بود خودش هم گرفتار آمده است.

   تاب‌آوری اقتصاد

درایران اقتصاد مقاومتی مطرح شد که منظور اقتصاد تاب‌آوربود. کار جدی و قابل توجهی برای نیل به این منظور برنامه‌ریزی وانجام نشد. اما، در روسیه آقای پوتین با مردم صادقانه و شفاف درباره تحریم هایی که علیه روسیه شده بود سخن گفت و توانست با همکاری عمومی اقتصاد روسیه را طوری برنامه‌ریزی کند که قیمت نفت خام بشکه‌ای چهل دلار را تاب بیاورد. حالا هم با خروج از توافق اوپک و غیر اوپک سعی دارد تاب آوری اقتصاد روسیه را باقیمت نفت خام بشکه‌ای سی دلار و زیر سی دلار محک بزند. همه می‌دانند که آل سعود مجری اوامر دولت ترامپ می‌باشد و اینکه نفت خام عربستان را به‌طور ناگهانی بشکه‌ای هفت دلار کاهش بدهد چه معنی دارد؟ واقعیت این است که مشتری ندارد. خریداری در بازار نیست. انبار‌ها پر هستند و حتی مشتری ارزان هم بخرید جا ندارد که نفت را ببرد و نگهداری کند.

    تاب‌آوری در هزینه تولید نفت خام

پیشرفت تکنولوژی و به‌کار‌گیری مدیریت متخصص و توانا در بیشتر کشورهای تولید‌کننده و صادر‌کننده نفت خام هزینه تولید را پایین آورده است. اما، متاسفانه درایران باید اذعان کنیم اینطور نیست. درنتیجه هزینه تولید انرژی درایران درکنار نداشتن یک برنامه کلان اقتصاد انرژی نه تنها کاهش نیافته بلکه رو به افزایش دارد. ایران اگر یک فکر اساسی نکند وقتی که وضع بازار بهتر شود قدرت رقابت در بازاربا سایر تولید‌کنندگان که هزینه تولید پایین‌تری دارند را نخواهد داشت. شفافیت در مقابله با کرونا و شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی و اقتصاد انرژی کشور فرصتی را فراهم خواهد آورد تا ایران از دو بحران کرونا و کاهش قیمت نفت همزمان و با موفقیت عبور کند.

    نتیجه‌گیری

بودجه سال 99 به نحوی تبدیل به قانون می‌شود که خود به خود بر مشکلات کشور خواهد افزود. بنابراین، درکوتاه‌مدت دولت برای جبران خسارات بسیاری از صاحبان کسب و کارهای کوچک و متوسط که دراین ایام شب عید بدلیل بحران کرونا با ورشکستگی روبرو هستند باید از ثروتمندان و بنگاه‌های بزرگی که مالیات هم نمی‌دهند بیشتر مالیات بگیرد و میزان مالبات‌های کسب و کار‌های کوچک و متوسط را کاهش دهد. دراین راستا باید تعرفه‌های گمرکی و غیره هم برای تامین قطعات یدکی صنعتی و نیز حمل ونقل عمومی کشور درکنار سایر اقلام مهم برای چرخش اقتصاد کشور کاهش پیدا کنند. برای موفقیت در این راستا با نظرخواهی عمومی (متاسفانه نام بردن از رفراندوم به یک تابو تبدیل شده است) مردم را متقاعد کند و مردم با دولت همراهی و مجوز بدهند که دولت برای جبران کسری بودجه از محل درآمد فروش فرآورده‌های نفتی و به جای پرداخت‌های نقدی بودجه‌های لازم را تامین کند و با افزایش تدریجی و گام به گام قیمت فرآورده‌های نفتی جلوی قاچاق فرآورده‌های نفتی بردوش کولبران یا از طرق دیگر به‌طور جدی گرفته شود. همچنین برای بهبود تولید درداخل کشور، کاهش بیکاری و رونق کسب و کارها ورود کالاهای قاچاق به ازاء قاچاق فرآورده‌های نفتی بردوش کولبران یا طرق دیگرنیز جلوگیری شود.

روح و روانش شاد مرحوم ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف، متخلص به سعدی (۶۰۶ – ۶۹۰ هجری قمری) که برای امروز ما گفت:

 بنی‌آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به‌درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی‌غمی نشاید که نامت نهند آدمی