هوش مصنوعی می‌تواند نقش قضاوت بگیرد؟

گروه دانش و فن   

قرار است هوش مصنوعی در آینده جایگزین بسیاری از مشاغل انسانی شود، اما آیا وکلا و قضات نیز جزو آنها خواهند بود؟ هوش مصنوعی و برخی الگوریتم‌های پیشرفته در حال حاضر در بسیاری از سیستم‌های قضایی در سراسر جهان به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. وب‌سایت آی‌ای به بررسی این موضوع پرداخته که تاکنون در کجا از هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی استفاده شده است و اینکه آیا این نقش باید اضافه شود؟ یا آیا باید یک هوش مصنوعی ساخته شود که بتواند در مورد یک انسان زنده قضاوت کند؟ در حال حاضر چگونه از هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی استفاده می‌شود؟ با وجود این طبق مطالعات انجام‌شده در سال ۲۰۱۸، هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص مسائل حقوقی نسبت به انسان سریع‌تر و دقیق‌تر باشد، هرچند هنوز هم تا روزی که این فناوری به قاضی رفتارهای خوب و بد انسان تبدیل شود و مجازات‌های مناسبی تعیین کند، هنوز راه زیادی باقی مانده است.

در ایالات مختلف امریکا، الگوریتم‌های پیش‌بینی در حال حاضر برای کمک به کاهش بار سیستم قضایی استفاده می‌شوند. دادگاه‌های سراسر ایالات متحده برای کاهش تعداد زندانی‌ها بدون خطر افزایش جرم در سطح جامعه به ابزارهای خودکارسازی بررسی کارآمد و ایمن پرونده‌ها متوسل شده‌اند. ادارات پلیس امریکا برای دستیابی به این هدف از الگوریتم‌های پیش‌بینی‌کننده برای مستقر کردن و به‌کارگیری نیروهای خود به‌طور موثر استفاده می‌کنند. با تغذیه این سیستم‌ها توسط آمار جرم و جنایت‌های گذشته و فناوری‌های دیگری مانند فناوری تشخیص چهره، امید می‌رود این سطح از خودکارسازی به بهبود اثربخش منابع انسانی کمک کند. خدمات قضایی ایالات متحده همچنین برای کمک به رسیدگی به پرونده‌های پس از دستگیری از اشکال دیگری از الگوریتم‌ها به نام «الگوریتم‌های ارزیابی خطر» استفاده می‌کند. ابزارهای ارزیابی خطر یا ریسک برای انجام یک کار طراحی شده‌اند: جزییات مشخصات متهم را در نظر می‌گیرند و میزان احتمال تکرار جرم را ارزیابی می‌کنند و با اعلام یک عدد، احتمال تکرار جرم را تخمین می‌زنند. سپس یک قاضی این امتیاز و عوامل آن را در نظر می‌گیرد و در مورد اینکه چه نوع خدمات روانشناسی برای متهم مناسب است یا اینکه متهم باید در زندان نگه داشته شود و احکام صادره تا چه حد شدید باشد، تصمیم‌گیری می‌کند. هرچه این نمره کمتر باشد با متهم مهربان‌تر رفتار خواهد شد و هرچه بالاتر باشد، برعکس است.

در چین نیز قاضیان مبتنی بر هوش مصنوعی در حال تبدیل به واقعیت هستند. شهر پکن به عنوان اولین شهر در جهان، یک مرکز خدمات دادرسی مبتنی‌بر اینترنت را معرفی کرده است که دارای یک قاضی هوش مصنوعی برای برخی از خدمات است. این قاضی موسوم به شین‌هوا، یک قاضی زن رباتیک دارای بدن، چهره، صدا و رفتارهایی است که از روی یکی از قضات زن در دادگستری پکن الگو گرفته شده است. دادگاه اینترنتی پکن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این قاضی مجازی در درجه اول برای پرونده‌های مشابه و تکراری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 بنابراین به جای صدور رای نهایی با رسیدگی به دادخواست‌ها و راهنمایی‌های آنلاین سر و کار دارد. هدف این است که این دادگاه آنلاین روند رسیدگی به پرونده‌ها را برای شهروندان پکنی موثرتر کند.» به گفته ژانگ ون، رییس دادگاه پکن، ادغام هوش مصنوعی و رایانش ابری با سیستم خدمات دادرسی به مردم این امکان را می‌دهد تا از مزایای نوآوری‌های فناورانه در چین بهتر استفاده کنند. همچنین از هوش مصنوعی در چین برای جست‌وجو میان پیام‌ها، نظرات و سایر فعالیت‌های آنلاین متهم استفاده می‌شود تا به جمع‌آوری مدارک علیه وی کمک کند. پلیس راهنمایی و رانندگی نیز در چین در حال استفاده از فناوری تشخیص چهره برای شناسایی و جریمه و محکوم کردن رانندگان متخلف است. سایر نیروهای پلیس در بسیاری از نقاط جهان نیز از فناوری مشابه استفاده می‌کنند. اما آیا هوش مصنوعی همیشه تصمیمات خوبی اتخاذ می‌کند؟ جواب این سوال ساده نیست. در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند تصمیم‌گیری کند، این بدان معنی نیست که لزوماً تصمیم جامع و درستی می‌گیرد.

بسیاری از سیستم‌های هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیش‌بینی‌کننده که از فناوری یادگیری ماشین استفاده می‌کنند، با استفاده از مجموعه داده‌های موجود یا سایر اطلاعات تاریخی موجود، آموزش می‌بینند. اگرچه این روند به نظر یک رویکرد منطقی می‌رسد، اما به داده‌های عرضه‌شده و به خصوص به کیفیت آنها وابسته است. یکی از کاربردهای اصلی فناوری یادگیری ماشینی و داده‌های بزرگ مانند این مورد، این است که برای شناسایی ارتباطات یا روابط و شباهت‌های ظاهری در مجموعه داده‌ها استفاده می‌شود. این می‌تواند منجربه برداشت مثبت نادرست در مورد داده‌های جرم شود و در واقع برای شناسایی دلایل اساسی جرم مفید نباشد. اگر این خطای احتمالی به‌درستی تصحیح و اصلاح نشود، صدور رای یا حکم با الزام اجرای قانونی توسط هوش مصنوعی می‌تواند به سرعت به ایجاد چرخه‌ای اشتباه از شناسایی‌های کاذب یا مجازات‌های نامتناسب با جرم منجر شود. البته نباید از این نکته غافل شد که انسان‌ها نیز تصمیم‌گیرهای کاملی نیستند.

اگر مطالعات انجام‌شده در سال ۲۰۱۸ درست باشند، به نظر می‌رسد هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص مسائل حقوقی نسبت به انسان سریع‌تر و دقیق‌تر باشد. این بدان معنی است که می‌توان ادعا کرد که قطعا باید از هوش مصنوعی در نقش‌های پشتیبانی حقوقی یا حداقل در بررسی سابقه قانونی افراد و پرونده‌ها استفاده شود. الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی در حال حاضر برای کارهای خاص و جمع‌آوری داده‌ها در سراسر جهان استفاده می‌شوند. درواقع آنها درصورت استفاده در قوه قضاییه کارهای قانونی را برای قضات و وکلا انجام می‌دهند. اما آیا می‌توان از آنها برای جایگزینی کامل با انسان در سیستم قضایی استفاده کرد و مزایا و مضرات انجام این کار چیست؟ بسیاری ادعا می‌کنند که یک هوش مصنوعی باید بتواند هرگونه تعصب را در فرآیند تصمیم‌گیری نهایی کنار بگذارد و تصمیمات نهایی آن باید صرفاً براساس حقایق موجود و سابقه قانونی موجود باشد. مطمئناً این موضوع در مورد قضات انسانی نیز صدق می‌کند، چرا که هر انسانی مستعد داشتن تعصب ناخودآگاه است. قاضیان همچنین باید درباره مجازات متخلف تصمیم بگیرند. این تصمیمات می‌تواند از جریمه‌های جزئی یا اعطای وثیقه تا حبس طولانی مدت یا حتی مجازات اعدام در اقصی نقاط جهان متغیر باشد. چنین تصمیماتی حداقل در تئوری مبتنی‌بر شدت جرم متهم و پیش‌بینی احتمال تکرار آن است.

   بی‌طرفی هوش مصنوعی در کسوت قاضی

یکی از مزایای بارز استفاده از هوش مصنوعی یا الگوریتم‌های هوشمند برای تصمیم‌گیری این است که آنها احتمالا نمی‌توانند تعصب داشته باشند یا از یک طرف دعوا جانبداری کنند. این امر باید آنها را برای تصمیمات قانونی تقریباً کامل جلوه دهد، زیرا این روند باید مبتنی‌بر شواهد باشد نه ذهنی، همانطور که برای قضات انسان هم وجود دارد. در حال حاضر الگوریتم‌های هوش مصنوعی در این زمینه هنوز مناسب نیستند، چرا که هر الگوریتم یا هوش مصنوعی نیاز به یک انسان برای توسعه دارد و ممکن است تعصبات را از همتایان انسانی خود و از داده‌هایی که با آنها آموزش دیده یاد بگیرد و از آنها تقلید کند. مساله دیگر این است که چه کسی بر داوران و قضات هوش مصنوعی نظارت خواهد کرد؟ آیا می‌توان تصمیمات آنها را مورد اعتراض قرار داد و اینکه قضات انسانی در تصمیم‌گیری ارجحیت دارند یا هوش مصنوعی؟ اجلاس دولت‌های جهان که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، نتیجه‌گیری خنثی و جالبی در مورد این موضوع داشت مبنی بر اینکه هنوز مشخص نیست که کدام یک از این فناوری‌ها ممکن است توسعه یابد و دولت‌ها و سیستم‌های قضایی مختلف چگونه بر کاربرد آنها نظارت می‌کنند. در هر حال تا روزی که این فناوری به قاضی رفتارهای خوب و بد انسان تبدیل شود و مجازات‌های مناسبی تعیین کند، هنوز راه زیادی باقی مانده است. سیستم‌های حقوقی در حال حاضر خدماتی را ارایه می‌دهند که می‌توانند توسط هوش مصنوعی بهبود یابند و در محاکمه‌ها از تجزیه و تحلیل داده‌های بهتری بهره‌مند شوند. اما در نهایت آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین متخصصان حقوقی یا در تصمیم‌گیری قانونی کارآمدتر باشد؟ به نظر می‌رسد پاسخ هم بله و هم خیر است. بله به این خاطر که می‌تواند نقش‌های حمایتی یا مشورتی مانند جمع‌آوری مدارک یا برآورد احتمال وقوع مجدد جرم داشته باشد و نه به این دلیل که فعلا نمی‌توان از آن در تصمیم‌گیری نهایی و تعیین مجازات استفاده کرد.