نخستین مبادله اروپا با ایران در قالب «اینستکس»
می‌توان نخستین مبادله مالی آلمان، انگلیس و فرانسه با ایران در قالب اینستکس را یکی از اتفاقات مهم و امیدوارکننده در نوروز امسال دانست.
ابزار حمایت از مبادلات تجاری (Instrument in Support of Trade Exchanges) که به اختصار اینستکس (INSTEX) یا سامانه حمایت از مبادلات تجاری نامیده می‌شود، ابزار ویژه مالی است که در بهمن ۱۳۹۷ توسط فرانسه، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شد. اینستکس، در واقع در مقابل تحریم‌های غیرقانونی امریکا علیه ایران، راه مبادلات تجاری اروپا با ایران را تا حدی باز گذاشت. انجام نخستین مبادله مالی از این طریق، می‌تواند روزنه امید برای آینده این کانال مالی باشد. دوازدهم فروردین، وزارت خارجه آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: فرانسه، آلمان و بریتانیا تایید می‌کنند که اینستکس اولین مبادله را با موفقیت انجام داد. وزارت خارجه آلمان اعلام کرده است که که در اولین مبادله تجاری با ایران با استفاده از ساز و کار مالی اینستکس، محموله‌ای از اقلام پزشکی از اروپا به ایران صادر شده است. این کانال مالی مدت‌ها پیش برای فراهم کردن امکان تجارت محدود با ایران با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های امریکا راه‌اندازی شده بود اما در عمل اجرای آن آغاز نشده بود. وزارت خارجه آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «فرانسه، آلمان و بریتانیا تأیید می‌کنند که اینستکس اولین مبادله را با موفقیت انجام داده و صادرات کالاهای پزشکی از اروپا به ایران را میسر کرده است. این اقلام اکنون به ایران رسیده است.» وزارت خارجه آلمان در این بیانیه اینستکس را ابزاری برای فراهم کردن امکان تجارت پایدار، بلندمدت و مشروع بین ایران و اروپا با هدف حفظ برجام یا توافق هسته‌ای ایران توصیف کرده است. فرانسه، آلمان و بریتانیا سه کشور اروپایی حاضر در برجام هستند. این سه کشور پیشتر اعلام کرده بودند که پیشنهاد کمکی پنج میلیون یورویی را برای مقابله با شیوع کرونا به ایران داده‌اند و گفته بودند که اقلام پزشکی از جمله ماسک و دستکش طبی و تجهیزات آزمایشی به ایران می‌فرستند. جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم هفته گذشته از پیشنهاد کمک ۲۰ میلیون یورویی به ایران خبر داده بود.
مبارزه دیپلماتیک با کرونا
اما کشورهای مختلف در شرایط سخت کرونا و تحریم به کمک هم آمدند. روز اول فروردین ماه بنابه اعلام سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوحه دومین هواپیمای حامل کمک‌های دولت قطر به جمهوری اسلامی ایران برای مبارزه با ویروس کرونا (جمعه) عازم تهران شد. این محموله شامل هفت تن تجهیزات پزشکی و بهداشتی برای مقابله با ویروس کرونا است که در ادامه کمک‌های جمعه هفته گذشته دولت قطر به ایران ارسال می‌شود.
سوم فروردین بهرام قاسمی سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاریس گفت: بامداد یکشنبه اولین هواپیمای چارتر پزشکان بدون مرز شامل یک بیمارستان صحرایی، دارو، ماسک، لباس‌های مخصوص کادر پزشکی و دیگر اقلام مورد نیاز از شهر بوردو فرانسه راهی تهران شد. روز چهارم فروردین نیز بهرام قاسمی سفیر ایران در پاریس اعلام کرد: دومین محموله پزشکان بدون مرز از بوردو فرانسه امروز راهی تهران شد. وی افزود: علاوه بر دارو و اقلام مورد نیاز پزشکان و پرستاران، تجهیزات یک بیمارستان صحرایی که با هماهنگی وزارت بهداشت نصب و آماده کمک‌رسانی به بیماران خواهد شد، بخش مهمی از محموله این دو هواپیماست. دهم فروردین سخنگوی وزارت خارجه در خصوص کمک‌های اتحادیه اروپا به ایران گفت: کمک اتحادیه اروپا به ایران برای مقابله با شیوع ویروس کرونا مستقیم نیست بلکه از منابع کمک‌های بشردوستانه اتحادیه است. سید عباس موسوی در این ارتباط اظهار کرد: این کمک‌های انسان‌دوستانه در قالب بودجه‌ای است که اتحادیه اروپا برای بلایای طبیعی در اختیار کشورهایی که دچار حادثه‌ای می‌شوند، به منظور کمک به این کشورها یا خرید تجهیزات مورد نیاز برای مقابله با آن حوادث قرار می‌دهد. دوازدهم فروردین ماه وزارت محیط زیست چین در راستای کمک به ملت ایران در مبارزه با ویروس کرونا، از طریق سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن، ۴۰۰ هزار ماسک به ایران اهدا کرد. وزارت محیط زیست چین همچنین یک دستگاه ضدعفونی‌کننده پسماندهای بهداشتی به ایران هدیه کرد.این دستگاه قادر است روزانه ۱۰ تن پسماندهای بهداشتی را در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی به صورت استاندارد و بهداشتی امحا کند. یازدهم فروردین، سخنگوی وزارت امور خارجه با انتشار پستی در صفحه توئیترش گزارشی از آخرین اقدامات این وزارتخانه برای مهار کرونا منتشر کرد. سید عباس موسوی در توئیترش نوشت: در شرایط کرونایی وزیر و مدیران ارشد وزارت امور خارجه علاوه بر حضور در جلسات مختلف ملی و کشوری، روزانه آخرین تحولات جهانی و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران را از طریق ویدئو کنفرانس داخلی بررسی می‌کنند. وی در توئیت دیگری نیز اضافه کرد: این روزها اگر چه مبارزه با کرونا و کم کردن آثار و تبعات آن بر مردم ایران در مرکز ثقل فعالیت‌های دیپلمات‌های ایرانی قرار دارد؛ اما پیگیری و نظارت بر همه تحولات منطقه‌ای و جهانی و کنش و واکنش متناسب، از نظرها دور نیست ... و دیپلماسی ادامه دارد.
روز سیزدهم فروردین جمعی از شخصیت‌های ایران‌شناس، علاقه‌مندان، فرهنگ دوستان و فارسی‌آموزان ژاپنی (۲۵ نفر) ضمن ارسال پیامهای ویدیویی (و یک نقاشی) خود به رایزنی فرهنگی سفارت ایران در ژاپن، با ملت ایران در مبارزه با ویروس کرونا و رفع تحریم‌ها همراهی کردند. روز چهارشنبه چهاردهم فروردین ماه یک مقام صندوق بین‌المللی پول گفت که این نهاد پس از درخواست تسهیلات برای مقابله با کرونا از سوی ایران، در حال مذاکره با مقام‌های ایرانی برای اعطای وام است. به گزارش خبرگزاری رویترز، «جهاد ازعور» مدیر دپارتمان خاورمیانه و آسیای مرکزی در صندوق بین‌المللی پول در یک نشست آنلاین گفت که این نهاد در حال مذاکره با مقام‌های ایرانی است تا از نیازهای ایران و اقدامات لازم برای به جریان افتادن، آگاه شود. پیشتر نیز یک سخنگوی صندوق بین‌المللی پول در پاسخ به سوال مکتوب خبرنگار ایرنا گفته بود: ما با مقام‌های ایرانی مذاکراتی را داشته‌ایم تا درخواست آنها به صندوق برای استفاده از کمک مالی اضطراری در مقابله با کرونا را بهتر درک کنیم. در همان روز سفیر کشورمان در وین از ارسال تجهیزات تشخیص کرونا به ایران خبر داد. کاظم غریب آبادی، سفیر و نماینده دایم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، اعلام کرد با رایزنی‌های به عمل آمده، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به زودی دو دستگاه تشخیص سریع کرونا (RT-PCR) به ایران ارسال می‌کند. غریب آبادی افزود: به همراه این دو دستگاه، تجهیزات حفاظت شخصی کاربران دستگاه، تجهیزات مربوط به راه‌اندازی و ارتقاء و کالیبره کردن، و کیت‌های مخصوص تشخیص که از سه تکنیک استفاده می‌کنند نیز ارسال می‌شوند. پیش از این هم غریب‌آبادی، از تصویب کمک ۵۰۰ هزار دلاری صندوق اوپک برای توسعه بین‌المللی (اوفید) به برنامه‌های مقابله با کرونا در ایران خبر داده و افزوده بود: این کمک از طریق سازمان بهداشت جهانی و برای خرید و توزیع تجهیزات و اقلام پزشکی مورد نیاز فوری بیمارستان‌ها در اختیار کشورمان قرار می‌گیرد.
