ضرورت افزایش نظارت بر قیمت کالا و ارز در شروع سال جدید

گروه بانک و بیمه |محسن شمشیری|

سال 1399 با رشد نرخ‌ها در بازار ارز و طلا و همچنین کالاهای مصرفی آغاز شد و در حالی که رییس‌جمهور از تامین ارز کالاهای اساسی و نیازمندی‌های بخش سلامت در سال 99 و همچنین تزریق 100 هزار میلیارد تومان بودجه و تسهیلات جهت مقابله با خسارت‌های کرونا خبر داده و رییس کل بانک مرکزی نیز سه اقدام بانک مرکزی در زمینه مقابله با خسارت‌های کرونا و ۷۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات حمایتی، سیاست‌های ارزی، اعتباری، پولی و توسعه عملیات بازار باز را اعلام کرده، اما بازار سال 99 را با رشد قیمت کالاهای مصرفی بین 20 تا بالای 50 درصد در برخی اقلام شروع کرده و نرخ ارز نیز نسبت به پایان سال 98 با افزایش نسبی همراه شده است.  به گزارش «تعادل»، برخی کارشناسان معتقدند که قرنطینه داوطلبانه خانگی، دور کاری، تعطیلی برخی مراکز و حضور کمتر کارمندان دولت و نهادهای نظارتی و تعطیلات نوروزی و شروع سال جدید، باعث شده که نظارت بر بازار کالا و ارز نسبت به قبل از شیوع ویروس کرونا کمتر شود و در نتیجه قیمت برخی کالاها از جمله میوه و تره بار و اقلام پر مصرف دیگر افزایش قابل توجهی داشته باشد. این در حالی است که با توجه به تعطیلی برخی مراکز اداری و اقتصادی، کاهش درآمد و قدرت خرید بسیاری از خانوارها و... انتظار می‌رود که نهادهای نظارتی و دولت، روند نظارت خود را تقویت کرده و بیش از این اجازه رشد قیمت‌ها در بازار کالا و ارز را ندهند.  بانک مرکزی اعلام کرده که در زمینه سیاست‌های اعتباری سه اقدام صورت می‌گیرد که در مقابله با آثار اقتصادی کرونا، بانک‌های عامل مشخص شده و سازوکار پشتیبانی از طرح بزرگ تامین اعتبار 75 هزار میلیارد تومانی حمایت از کسب و کارهای آسیب‌دیده از کرونا با هدف حمایت از تداوم اشتغال نیروی کار واحدهای اقتصادی مورد بررسی و تصویب قرار گرفت. همچنین در زمینه کمک به ایجاد جهش تولید، مقرر شد واحد نظارت بر زنجیره تامین در جهت تعمیق و توسعه زنجیره تامین مالی تولید کالاها و خدمات در بانک مرکزی ایجاد شود. تعداد بانک‌های عامل مجری طرح گام نیز افزایش پیدا کرده است.  در زمینه سیاست پولی و توسعه عملیات بازار باز نیز شیوه نامه قرارداد خرید مجدد (Repo) و قرارداد خرید معکوس (Repo-Reverse)، که برای اولین‌بار در ایران اجرا می‌شود، تصویب شده است.

در بخش سیاست‌های ارزی نیز برنامه‌ریزی لازم جهت تامین به موقع ارز کالاهای اساسی از روش‌ها و کانال‌هایی که در دسترس بانک مرکزی و بخش خصوصی است، انجام و بر ضرورت تداوم روند مدیریت علمی و بدون هیجان بازار ارز تاکید شد.

 نرخ‌ها در بازار

روز شنبه 16 فروردین 99 در بازار آزاد و معاملات نقدی، دلار به 16370، یورو 17800، پوند 20 هزار، درهم 4560 دلار کانادا11800 تومان، لیر ترکیه 2500 تومان معامله شد. در سامانه سنا و صرافی‌های مجاز بانکی نیز نرخ لحظه‌ای دلار به 15800 و یورو به 17200 تومان رسید. همچنین سامانه سنا میانگین نرخ ارز‌های روز 14 فروردین را برای دلار 15962، یورو 17644، پوند 20500، لیرترکیه 2200 تومان اعلام کرده است.

در بازار طلا نیز به دنبال اعلام اونس جهانی طلا به قیمت 1618 دلار که نسبت به آخر اسفندماه افزایش داشته، و اعلام نرخ دلار آزاد به قیمت 16370 تومان، قیمت هر گرم طلای 18 عیار 646 هزار، مظنه مثقال 17 عیار 2 میلیون و 798 هزار، سکه 6 میلیون و 400 هزار، نیم سکه 3 میلیون و 200 هزار، ربع سکه 1 میلیون و 865 هزار، سکه گرمی 975 هزار تومان دادو ستد شد.

بازار سکه، طلا و ارز نخستین روز کاری پس از تعطیلات نوروز را با ثبات نسبی سپری کردند. قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در بازار روز (شنبه) به شش میلیون و ۴۵۰ هزار تومان رسیده و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز ۶۴۸ هزار و ۶۸۸ تومان قیمت دارد. سکه طرح قدیم با قیمتی معادل شش میلیون و ۳۳۰ هزار تومان داد و ستد می‌شود. این در حالی است که قیمت نیم‌سکه ۳ میلیون و ۱۷۰ هزار تومان، ربع سکه یک میلیون و ۸۵۰ هزار تومان و سکه گرمی ۹۸۰ هزار تومان است. همچنین در بازارهای جهانی، آخرین قیمت هر اونس طلای جهانی به ۱۶۲۰ دلار رسیده است.

اما صرافی‌های بانکی برای نخستین‌بار در سال جاری قیمت خرید و فروش دلار را اعلام کردند. با شیوع ویروس کرونا و کاهش تقاضای واقعی ارز در بازار، صرافی‌های بانکی در از ابتدای سال جاری قیمت خرید و فروش ارز را اعلام نکرده بودند، اما با پایان یافتن تعطیلات نوروزی، این صرافی‌ها روز (شنبه) برای نخستین‌بار در سال جاری قیمت ارز را اعلام کردند. بر این اساس، قیمت خرید هر دلار امریکا در صرافی‌های مجاز بانک مرکزی ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان و قیمت فروش آن ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان است. همچنین این صرافی‌ها هر یورو را به قیمت ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان خریده و در مقابل با قیمت ۱۷ هزار و ۲۰۰ تومان می‌فروشند. در روزهای تعطیلات نوروزی برخی کانال‌های اطلاع‌رسانی قیمت ارز، قیمت‌های متفاوتی را برای دلار و یورو اعلام می‌کردند که تعدادی از صرافان، این قیمت‌ها را غیرواقعی دانسته و تاکید کردند که این کانال‌ها به دنبال ایجاد اخلال در بازار ارز و کمک به سفته‌بازان است.

در بازار ارز رسمی نیز، بانک مرکزی نرخ رسمی ۴۷ ارز را اعلام کرد که بر اساس آن نرخ ۱۳ ارز افزایش و قیمت ۲۳ واحد پولی دیگر افزایش یافت. نرخ دلار و ۱۰ ارز دیگر نیز ثابت ماند. بر اساس اعلام بانک مرکزی هر دلار امریکا برای امروز «شنبه شانزدهم فروردین ۹۹» بدون تغییر نسبت به قبل ۴۲ هزار ریال قیمت خورد. همچنین هر پوند انگلیس با کاهش ۴۷۳ ریالی به قیمت ۵۱ هزار و ۵۳۵ ریال و هر یورو نیز با افت ۵۵۲ ریالی به قیمت ۴۵ هزار و ۳۸۲ ریال ارزش‌گذاری شد.

 افزایش چشمگیر قیمت طلا در روزهای اخیر

انتظارات برای افزایش قیمت طلا در پی اقدامات محرک مالی گسترده بانک مرکزی امریکا و تصویب بسته کمک اقتصادی دو تریلیون دلاری در واکنش به شیوع بیماری کووید ۱۹ و تبعات آن روی اشتغال شکل گرفته و این موضوع در کنار کاهش قیمت نفت و سهام و مصرف بسیاری از کالاها، موجبات رشد قیمت طلا به عنوان دارایی سنتی را فراهم کرده است. سایر کشورها هم اقداماتی را برای حمایت از اقتصاد جهانی و تثبیت بازارها اتخاذ کرده‌اند و این تزریق منابع نیز در شرایط رکود بازار سهام و تولید و صنعت، عملا موجبات رشد قیمت ارز و طلا را فراهم کرده است.  در نظرسنجی هفتگی کیتکونیوز، کارشناسان وال‌استریت و سرمایه‌گذاران نسبت به ادامه روند افزایش قیمت طلا و اوج گرفتن از رکورد پایین اواسط ماه میلادی گذشته ابراز خوش‌بینی کردند. انتظارات برای افزایش قیمت طلا در پی اقدامات محرک مالی گسترده بانک مرکزی امریکا و تصویب بسته کمک اقتصادی دو تریلیون دلاری در واکنش به شیوع بیماری کووید ۱۹ و تبعات آن روی اشتغال روی داد. سایر کشورها هم اقداماتی را برای حمایت از اقتصاد جهانی و تثبیت بازارها اتخاذ کرده‌اند. باب هابرکورن، کارگزار ارشد کالا در شرکت «آر جی او فیوچرز» در این باره به کیتکونیوز گفت: با توجه به سیاست پولی تسهیلی، نرخ‌های بهره صفر، نابودی مشاغل و مبارزات متعدد در عرضه اقتصادی، دشوار بتوان تصور کرد که طلا در هفته جاری صعود نخواهد کرد.

وی به این موضوع اشاره کرد که همسویی طلا با بازارهای سهام خاتمه پیدا کرده و نقش خود به عنوان دارایی امن را بازیافته است. این فلز ارزشمند از اواسط مارس همسو با بازارهای سهام سقوط کرده بود زیرا معامله‌گران برای جبران ضررشان در معاملات سهام به فروش دارایی‌های طلای خود پرداخته بودند تا نقدینگی لازم را تهیه کنند. اما در هفته گذشته طلا در حالی صعود کرد که بازارهای سهام روند نزولی در پیش گرفته بودند.

در نظرسنجی کیتکونیوز از کارشناسان وال‌استریت، ۱۲ نفر شرکت کردند که از میان آنها ۱۱ نفر معادل ۹۲ درصد به افزایش قیمت و یک نفر دیگر معادل هشت درصد نظری نداشت. در این بین، ۱۲۴۵ نفر در نظرسنجی آنلاین کیتکونیوز شرکت کردند که از میان آنها، ۸۳۴ نفر معادل ۶۷ درصد افزایش قیمت طلا و ۲۳۵ نفر معادل ۱۹ درصد کاهش قیمت طلا در هفته جاری را پیش‌بینی کردند و ۱۷۶ نفر معادل ۱۴ درصد نظری نداشتند.

در نظرسنجی کیتکونیوز برای هفته گذشته ۷۱ درصد از کارشناسان وال استریت و سرمایه‌گذاران نسبت به روند افزایشی قیمت طلا خوشبین بودند. بهای معاملات آتی طلای بازار نیویورک روز جمعه هشت دلار معادل ۰.۵ درصد افزایش یافت و در ۱۶۴۶ دلار و ۷۰ سنت بسته شد اما برای کل هفته ۰.۵ درصد کاهش نشان داد. با این حال بازار از رکود پایین اواسط هفته بهبود ملایمی پیدا کرد.

شون لاسک، مدیر شرکت «والش تردینگ» و فیلیپ فلاین از شرکت «پرایس فیوچرز» بالا رفتن قیمت طلا را پیش‌بینی و اظهار کردند که بازار در نتیجه تدابیر محرک مالی و پولی، انتظار تورم دارد.

کوین گریدی، رییس «شرکت فونیکس فیوچرز» گفت که همچنان بر این باورم که فضای نرخ‌های بهره اندک به همراه افزایش تزریق نقدینگی از سوی بانک‌های مرکزی برای قیمت طلا بسیار مثبت خواهد بود.

جیم ویکاف، تحلیلگر فنی ارشد کیتکونیوز هم اظهار کرد: قیمت طلا در هفته جاری بالاتر خواهد رفت. بازده اوراق خزانه امریکا روز جمعه حدود ۰.۶ درصد در مقایسه با یک درصد در هفته پیش بود. افت بازده اوراق خزانه نشانه این است که معامله گران اوراق قرضه منتظر آشفتگی اقتصادی و وخامت بیشتر وضعیت بازار در آینده هستند و این موضوع نشان می‌دهد که اکثر بازارها هنوز تبعات اقتصادی احتمالی شیوع ویروس کرونا را به‌طور کامل لحاظ نکرده‌اند.

چارلی ندوس، استراتژیست ارشد بازار در «گروه لاسال فیوچرز» هم با توجه به اینکه طلا حمایت در میانگین قیمت ۱۰ روزه و میانگین قیمت ۲۰ روزه را حفظ کرده است، تداوم روند افزایشی طلا را پیش‌بینی کرد.

  پرش دلار در بازارهای جهانی

شاخص دلار در معاملات امروز ۰.۵ درصد صعود کرد. به گزارش رویترز، در جریان معاملات آخر هفته، بسیاری از ارزهای مختلف در برابر دلار در موقعیت نزولی قرار گرفتند و دلار به جلو رانده شد. تقریبا تمام اروپا در نتیجه گسترش شیوع کرونا به حال تعطیلی درآمده که وضعیت در ایتالیا، هشتمین اقتصاد بزرگ جهان و اسپانیا، پنجمین اقتصاد بزرگ اروپا از همه وخیم‌تر است. دیوید مالپاس، رییس بانک جهانی از در پیش بودن رکودی عمیق‌تر از رکود بزرگ سال ۲۰۰۸ خبر داده و کریستالینا جیورجیوا، رییس صندوق بین‌المللی پول در اظهاراتی مشابه گفته است که بحران ناشی از کرونا شبیه هیچ کدام از بحران‌های قبلی نیست.  در امریکا، دولت این کشور از در نظر گرفتن یک بسته حمایتی دو تریلیون دلاری و اهدای ۳۰۰۰ دلار به هر خانواده خبر داده است. ژاپن نیز یارانه ۱۸۰۰ دلاری به خانوارها تخصیص خواهد داد. فدرال رزرو که پیشتر نرخ بهره را در اقدامی بی‌سابقه یک درصد کاهش داده و به محدوده ۰.۲۵ درصدی تا صفر درصدی رسانده بود، از آغاز عملیات جدید خرید اوراق قرضه به میزان نامحدود خبر داد. بسیاری از بانک‌های مرکزی دیگر نیز در سراسر جهان دست به اقدام مشابه زده‌اند.