نقش رستم و مشکلاتی که هنوز در خم یک کوچه‌اند
نبود اعتبار کافی برای تملک چندهزار هکتار زمین‌ِ کشاورزی در حریم نقش رستم و تخت‌جمشید از یک سو و دستگاه‌هایی که بدون استعلام از میراث فرهنگی مجوزِ فعالیت و حفرِ چاه در عرصه و حریم این دو محوطه تاریخی و جهانی را صادر می‌کنند از سوی دیگر، می‌توان فقط بخشی از مشکلاتی دانست که مدیران این پایگاه و اداره کل میراث استان فارس با آن مواجه‌اند. هر چند در طول چند سال گذشته تا امروز خشکسالی و فرونشست زمین در محوطه‌های مختلف تاریخی به عنوان یک هشدار مطرح می‌شد، اما بعد از انتشار خبر انجام عملیات حفر چاه معوض در ۲۰۰ متری نقش رستم آن هم بدونِ هیچ اجازه‌ای از میراث فرهنگی و در وضعیت نگران‌کننده خشکسالی در این منطقه، واکنش‌ها و توجه‌ها نسبت به وضعیت این نوع از محوطه‌ها قدری بیشتر شدند.
گرچه این توجه‌ها هنوز آنقدر قدرتمند نیستند که بتوانند علاوه بر تملک کامل زمین‌های کشاورزی در اطراف محوطه‌ای تاریخی مانند نقش رستم، از بروز چنین حوادثی نیز جلوگیری کنند، اما دست‌کم با انتشار خبر حفر چاه بدون مجوز میراث فرهنگی، این دستگاه متولی همه تلاش خود را کرد تا به سرعت جلو این کار را که یک هفته از آغاز آن می‌گذشت، بگیرد. یک روز بعد از انتشار نخستین خبرها از فعالیت مته سنگینی که با مجوز دستگاه‌های زیرمجموعه وزارت نیرو اجازه حفر چاه معوض در حریم نقش رستم را داده بودند، مصیب امیری - مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس - به خبرنگاران بومی اعلام کرد که «متأسفانه اداره امور منابع آب شهرستان مرودشت بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آن شهرستان اقدام به حفر چاه در حریم درجه یک مجموعه تاریخی نقش رستم کرده بود که این اداره کل به‌محض اطلاع از این موضوع با هماهنگی فرمانداری شهرستان، از ادامه این روند جلوگیری کرد و دستگاه حفاری در این مکان جمع‌آوری و نسبت به پلمب چاه مذکور اقدام شد.» حمید فدایی - مدیر پایگاه میراث جهانی پارسه پاسارگاد - نخست به این نکته اشاره می‌کند بعد از محوطه‌ای که عرصه نقش رستم را در برمی‌گیرد، زمین‌های کشاورزی اطراف حرائمِ درجه یک و دو این محوطه تاریخی را شامل می‌شوند و به ایسنا می‌گوید: قوانین میراث فرهنگی مخالفِ این زمین‌ها نیست اما رعایت شرایط میراثِ فرهنگی و رعایت مداخله‌ای که برای آثار زیر سطحی این مجموعه تاریخی نباید اتفاق بیفتد، خود بحثی مهم است که باید همیشه آن را مدنظر قرار داد. او با تاکید بر اینکه به صورت معمول کشاورزان از سال‌ها قبل در این محوطه کشاورزی می‌کرده‌اند، به وقوع خشکسالی در این محوطه از حدود یک دهه اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: برای مدتِ کوتاهی در سال‌های گذشته صدور مجوزها را به میراث فرهنگی واگذار کرده بودند، اما بعد از مدتی بار دیگر صدور این نوع مجوزها به سازمان‌های متولی یعنی همان اداره آب برگردانده شد، اما متاسفانه آنها برای صدور مجوزهای حفر چاه از میراث فرهنگی استعلام نمی‌کردند. فدایی با اشاره به اینکه یگان حفاظت میراث فرهنگی همیشه نسبت به فعالیت چاه‌های نزدیک به آثاری مانند تخت جمشید یا عرصه و حریم درجه یک نقش رستم سخت‌گیری داشته است، ادامه می‌دهد: معمولا چاه‌هایی که حفر می‌شدند با کسب مجوز از ارگان‌های دیگر فعالیت می‌کردند.
او با تاکید بر اینکه مسائلِ امروزِ نقش رستم و تخت جمشید متعلق به امروز نیست و از حدود یک دهه گذشته تا امروز را شامل می‌شود، ادامه می‌دهد: این اتفاقات از همان دوره‌ای که خشکسالی‌ها و فرونشست‌ها آغاز و عوارض آن در پاسارگاد، تخت‌جمشید و نقش رستم منعکس شد، ادامه دارد. البته برطرف کردن این مشکلات دغدغه استانداری بوده و شخصِ استاندار با پیگیری وضعیت از مدیرکل میراث فرهنگی استان، برای سال‌ها این مساله را مطرح کرده و کارگروه‌هایی برای بررسی آن تشکیل داده، اما هنوز به راهکارهای اصولی برای برداشتِ کمتر از منابع آب زیرزمینی نرسیده‌ایم.
فدایی با تاکید بر انجام پیگیری‌های مورد نیاز برای باطل کردن مجوزِ اصلی حفر چاه از مبادی قانونی در این محوطه‌های تاریخی، بیان می‌کند: پرونده حقوقی برای این مساله باز شده و از سوی میراث فرهنگی نسبت به مجوز صادرشده شکایت می‌شود.
