توپ «رکود» کسب و کارها در زمین مالکان
مجید اعزازی|
«رکود» در همه بخش‌های خرد و کلان اقتصاد ایران و جهان، ره آورد «کووید 19» است، مساله‌ای که حتی به بازار رهن و اجاره واحدهای تجاری نیز رخنه کرده و منجر به فسخ تعدادی از اجاره نامه‌ها از سوی مستاجر شده است. در پی شیوع کرونا در ایران و به ویژه در پایتخت، بسیاری از کسب و کارهای مستقر در واحدهای تجاری تعطیل شدند و از همین رو، بخش قابل توجهی از مستاجران این واحدها از داشتن درآمد و در نتیجه پرداخت مبلغ اجاره خود ناتوان شدند. در این میان، برخی از مالکان بزرگ و نامدار اجاره یک یا دو ماه ملک خود را بخشیدند یا دریافت آن را به تعویق انداختند اما واقعیت بسیار پررنگ‌تر و فراگیرتر از سخاوت این دسته از مالکان است.
از همین رو، آنگونه که مشاهدات میدانی «تعادل» نشان می‌دهد، برخی از کسبه با فسخ قرارداد، ملک مورد اجاره خود را به موجر بازگردانده‌اند. به‌طور نمونه، مستاجر یک واحد تجاری در میدان صادقیه با 100 میلیون پول پیش و 13.5 میلیون اجاره ماهانه قرارداد خود را با مالک فسخ کرده است و هم اینک ملک مورد نظر، حتی با اجاره‌ای کمتر از 50 درصد (حدود 6 میلیون تومان) نیز خواهان ندارد.
حمایت دولت از مستاجران
مصطفی قلی خسروی، رییس اتحادیه صنف مشاوران املاک تهران در گفت‌وگو با «تعادل» نیز مساله افزایش فسخ قراردادهای اجاره از سوی مستاجران واحدهای تجاری را تایید می‌کند و می‌گوید: در صنف مشاوران املاک نیز این مساله مشاهده شده است. در این صنف، حدود 3500 نفر از مشاوران املاک مستاجر هستند و هزینه‌های بسیار بالایی را برای اجاره دفتر تقبل کرده‌اند تا فعالیت خود را پیگیری کنند. اما هم‌‌اکنون، بنا به تشخیص وزارت بهداشت دفاتر مشاوران املاک تعطیل است.
وی می‌افزاید: متاسفانه با شیوع ویروس کرونا در پایتخت و در حالی که وزارت بهداشت بنگاه‌ها و دفاتر مشاور املاک را در زمره مشاغل پرخطر در این زمینه قلمداد کرده است، مشاوران احتیاط و تبعیت از توصیه‌های بهداشتی را اجرا کردند. از این رو، با توجه به شرایط بحرانی ناشی از کرونا برای اقتصاد و مشاغل، باید گفت که فسخ قراردادها و بیکاری در مشاغل مختلف بسیار زیاد خواهد شد و اگر دولت تسهیلاتی را به مستاجران ارایه نکرده و از آنان حمایت نکنند، زندگی آنها نیز دچار مخاطره می‌شود.
قلی خسروی با اشاره به درخواست ریاست‌جمهوری برای دریافت آمار مستاجران تهران و کشور با هدف کمک احتمالی به آنها تصریح می‌کند: ما آمار مستاجران واحدهای تجاری و مسکونی را به تفکیک تهران و کل کشور برای ریاست‌جمهوری ارسال کردیم تا در حمایت‌های احتمالی خود از مستاجران از این آمار استفاده کنند. در صورتی که تسهیلاتی به مستاجران واحدهای تجاری اعطا شود، دستکم مقداری از میزان بیکاری‌ها کاسته خواهد شد و شرایط قدری قابل تحمل خواهد بود.
رییس اتحادیه صنف مشاوران املاک با بیان اینکه به دلیل تعطیلی بنگاه‌های املاک در فروردین ماه، آماری از میزان قراردادهای رهن و اجاره در دست نیست، اظهار می‌کند: بنگاه‌های معاملاتی از 30 فروردین با رعایت کلیه تمهیدات و پروتکل‌های بهداشتی باز می‌شود. یعنی تمامی مشاوران املاک حتما باید ماسک بزنند. دفاتر خود را حتما باید ضد عفونی کنند و بازدید از خانه‌ها نیز حتما باید با دستکش و ماسک انجام شود و رعایت اصول بهداشتی حتما باید صورت گیرد.
بازگشت به وضعیت عادی؟
قلی خسروی در پاسخ به اینکه آیا با بازشدن بنگاه‌های معاملاتی، تغییری در روند معاملات رهن و اجاره و خرید و فروش صورت می‌گیرد؟ اظهار کرد: اگر فکر کنیم، همین الان ویروس کرونا به یک باره از بین رفته است، 5 ماه طول می‌کشد که به وضع عادی بازگردیم. در حال حاضر، کلید برخی خانه‌ها و مغازه‌ها در اختیار دفاتر مشاور املاک است، اما بازدیدهای صورت گرفته از این املاک به دلیل عدم حضور مالک در نشست مربوط عقد قرارداد، منجر به معامله نمی‌شود.
تعداد مستاجران واحدهای تجاری؟
بر اساس آمار اتحادیه صنف مشاوران املاک، بخش تجاری شهر تهران دارای 17 هزار و 630 نفر، استان تهران دارای 17 هزار و 656 نفر و کل کشور دارای 3 میلیون و 656 هزار نفر مستاجر است. (جدول شماره یک را نگاه کنید) همانطور که مشاهده می‌شود، بیش از 50 درصد از مستاجران واحدهای تجاری کشور در پایتخت متمرکز هستند و این در حالی است که تهران همچنان از نظر شیوع بیماری کرونا در وضعیت قرمز قرار دارد. از سوی دیگر، به دلیل تمرکز اقتصاد در تهران، به همین میزان، نرخ رهن و اجاره واحدهای تجاری در پایتخت، بیش از سایر شهرهای کشور است.
در جدول شماره 2، نرخ پیشنهادی برای رهن و اجاره برخی از واحدهای تجاری در 5 منطقه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران نمایش داده است. بر اساس این جدول، اجاره یک واحد تجاری 50 متری در جردن، ماهانه 6 میلیون تومان به همراه 350 میلیون تومان ودیعه است. در این حال، اجاره یک واحد تجاری 50 متری در طرشت ماهانه 5 میلیون تومان به همراه 20 میلیون تومان ودیعه است. در نظام‌آباد اما نرخ رهن واجاره، یک واحد 50 متری 20 میلیون تومان و اجاره ماهانه یک میلیون تومان است. در خیابان فاطمی اما رهن و اجاره یک واحد تجاری 50 متری نیازمند 200 میلیون تومان پول پیش و پرداخت ماهانه 15 میلیون تومان اجاره است.
تعداد مستاجران واحدهای مسکونی؟
بر اساس آمار اتحادیه صنف مشاوران املاک، بخش مسکونی پایتخت دارای 99 هزار و 517 نفر مستاجر، استان تهران دارای 99 هزار و 727 نفر و کل کشور دارای 30 هزار و 656 نفر است. بر این اساس، تعداد مستاجران واحدهای مسکونی در پایتخت حدود یک سوم تعداد کل مستاجران کشور است. (جدول شماره یک را نگاه کنید)
