خرید هواپیما زیر سایه کرونا

داود ربیعی٭

شرکت‌های هواپیمایی برای بقا یا توسعه خود نیازمند حمایت‌های مالی متعددی هستند که از جمله می‌توان به ورود سهام ایرلاین‌ها در بورس یا حمایت‌های مالی بانک‌ها در قالب سرمایه‌گذاری در خرید هواپیما، ارایه تسهیلات و تضامین بانکی اشاره کرد. آنگونه که دیروز در خبرگزاری‌ها اعلام شد، یکی از بانک‌های خصوصی کشور که سابقه مفیدی در حمایت مالی از شرکت‌ها در خرید هواپیما دارد، برای خرید هواپیما در شرایط کنونی اعلام آمادگی کرده است‌. کرونا سبب شد تا بخش اعظمی از هواپیماهای تجاری شرکت‌های بزرگ و کوچک جهان زمینگیر شوند و صنعت هوانوردی را با شوک بزرگ اقتصادی مواجه سازد، علیرغم نظر برخی که خرید هواپیما در این شرایط امری غیرعقلانی است، باید به این نکته اشاره کرد که شرایط کنونی بهترین زمان برای صنعت هوانوردی کشور از نظر خرید هواپیما و سایر تجهیزات هوانوردی است. کاهش چشمگیر حجم سفر، شرکت‌های حمل و نقل هوایی، شرکت‌های لیزینگ و حتی سازندگان هواپیما را با آسیب‌های فراوانی مواجه ساخته و این‌امر، سبب شده تا برخی از شرکت‌ها برای کاهش هزینه‌های خود به فروش و اجاره هواپیماهای خود اقدام کنند. سوال این است که آیا شرکت‌های هواپیمایی ما از این امر مستثنی هستند؟ آیا ایرلاین‌های ایرانی آسیب ندیده‌اند؟  در پاسخ باید به این نکته اشاره کرد که شرکت‌های هواپیمایی داخلی نیز مانند همتایان خود دچار بحران اقتصادی شده‌اند، اما ریکاوری و درمان بحران برای شرکت‌های داخلی در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به شرکت‌های خارجی صورت خواهد گرفت. چرا که فرهنگ کسب و کار شرکت‌های داخلی و همچنین فرهنگ سفر مسافر ایرانی با سایرین متفاوت است.به بیانی دیگر، اشتیاق به سفر در سایر کشورها تا رفع نیازهای اقتصادی افراد کاهش خواهد داشت و مردم کشورهای دیگر تا مدت زمان زیادی درگیر جبران خسارت‌های خود خواهند بود اما در کشور ما با توجه به بحران‌های اقتصادی سال‌های گذشته وحذف طبقه پایین و حتی متوسط رو به پایین از جمعیت متقاضیان سفر با هواپیما، عمل فیلترینگ صورت پذیرفته و سفرهای هوایی با توجه به افزایش نرخ بلیت هواپیما، به قشر متوسط رو به بالا و مرفه محدود شده است. فرهنگ مسافر، سطح عرضه و تقاضا را مشخص می‌کند. با توجه به سابقه بازگشایی رفت و آمد میان استان‌ها در ابتدای اردیبهشت سال جاری و ایجاد ترافیک جاده‌ای در کشور، پیش بینی می‌شود با رفع محدودیت سفر و بازگشایی مجدد اماکن مذهبی، گردشگری و اقامتی، با حجم زیادی از سفر‌های هوایی مواجه خواهیم بود. از این رو، این موضوع، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های میان هوانوردی تجاری ما با سایر کشورها است. از سوی دیگر، نسبت عرضه به تقاضا در هوانوردی ما با سایرین متفاوت است. در کشور ما سهم صنعت هوانوردی در حمل و نقل، نزدیک به ۴ درصد است که این موضوع نشان از بازار و مارکت جذاب این صنعت است. به بیان دیگر، با افزایش نرخ بلیت در کشور و ریزش نسبی مسافر، همچنان بازار برای عرضه صندلی پرواز مناسب است. 

گستردگی کشور و تفاوت اقلیم و همچنین جذابیت‌های مذهبی و گردشگری سبب شده تا صنعت هوانوردی ما همچنان برای ایجاد ایرلاین و افزایش تعداد هواپیما، فضا داشته باشد. کرونا و زمینگیری هواپیماها، عاملی در جهت کاهش هزینه‌های جاری و همچنین میل به افزایش نقدینگی در شرکت‌های خارجی ایجاد کرده و بی شک دوران پساکرونا در صنعت هوانوردی در کشور ما با سایرین متفاوت خواهد بود. به بیان دیگر، برخلاف ایرلاین‌های خارجی، ایرلاین‌های ما با افزایش حجم مسافر در بازه زمانی چند ماهه از رفع کامل محدودیت‌های سفر مواجه خواهند شد تا زمانی که شوق کاذب سفر و خارج شدن از دوران قرنطینه در مسافر ایرانی فروکش کند. هم اکنون، بهترین زمان برای خرید و اجاره هواپیما است، چرا که قدرت چانه زنی در کاهش قیمت خرید و کسب امتیاز بیشتر در این دوره بسیار افزایش پیدا کرده است‌. البته باید به این نکته اشاره کرد که دوران پساکرونا، استراتژی انتخاب نوع هواپیما و کسب و کارهای هوانوردی را تا سال‌ها تغییر می‌دهد و شرکت‌های هواپیمایی مسیر استراتژی کاهش هزینه و بهره‌گیری از هواپیماهای نو و مصرف کمتر سوخت را در پیش خواهند گرفت. از دیگر تغییرات در انتخاب هواپیما به دلیل کاهش حجم مسافر و حفظ فرکانس پرواز (تعداد پرواز در یک مسیر مشخص)، بهره‌برداری از هواپیماهای کوچک‌تر به جای هواپیماهای بزرگ (با ظرفیت زیاد) خواهد بود و شرکت‌های سازنده هواپیما را به سمت افزایش تولید این نوع هواپیماها سوق خواهد داد. با این تفاسیر، اعلام آمادگی نظام بانکی کشور برای حمایت از صنعت هوانوردی کشور امری نیک و پسندیده به شمار می‌رود و امیدوارم با تعلل مدیران بانکی و هوانوردی، این فرصت مناسب از دست نرود.

٭کارشناس هوانوردی