سر دانشجویان بی‌کلاه مانده
پس از تصمیم به برگزاری کلاس‌های دانشگاه‌ها به‌صورت مجازی به دلیل گسترش ویروس کرونا در کشور، یکی از مسائل اصلی، دسترسی دانشجویان به اینترنت اعلام شد و اینکه مشکل اصلی که برای آموزش مجازی دانشجویان، بحث تهیه اینترنت و هزینه‌بر بودن آن است، به همین دلیل دانشجویان خواستار رایگان شدن حجم اینترنت مصرفی کلاس‌های مجازی شدند و وزارت ارتباطات وعده‌هایی را در راستای رایگان شدن اینترنت آموزش مجازی داد، هرچند تا کنون تمام این وعده‌ها محقق نشده است و همچنان بسیاری از دانشجویان معتقدند ترافیک کلاس‌های آنلاین از حجم اینترنتشان کم می‌کند. این در حالی است که رگولاتوری و اپراتورهای اینترنتی ادعا می‌کنند اینترنت آدرس‌هایی که از طرف وزارت علوم داده شده، رایگان است و اگر ترافیک سامانه‌ای رایگان نشده، به این خاطر است که آی‌پی آن در لیست تاییدشده موجود نیست.
شیوع ویروس همه‌گیر کرونا، تغییر و تحول را بر همه حوزه‌ها و عرصه‌های زندگی اجتماعی تحمیل کرد و آموزش و پرورش و تحصیلات تکمیلی را به جهت‌دهی پرشتاب به سوی آموزش‌های مجازی واداشت.
آموزش مجازی در این برهه بحرانی فراز و فرودهای فراوان تجربه کرد، از آموزش تلفنی دانش‌آموزان گرفته تا آموزش آنها در گروه‌های مشترک فضای مجازی و نیز ایجاد کانال‌های خاص هر کلاس یا مدرسه بر بستر شبکه‌های اجتماعی. از این رو مدارس و دانشگاه‌ها از هفته ابتدایی اسفند یعنی از همان زمان ورود ویروس کرونا به ایران تعطیل شدند. در واقع به دلیل به خطر افتادن سلامت دانش‌آموزان و دانشجویان در شرایط حضور فیزیکی در کلاس‌ها، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم از نخستین مراکز کشور بودند که زنگ تعطیلی مراکز آموزشی را نواختند و با تعطیلی کلاس‌ها، موضوع آموزش مجازی مطرح شد تا کرونا مانع آموزش در کشور نشود. پس از اعلام تعطیلی مراکز آموزشی، در شرایطی که هنوز مشخص نبود وضعیت سال تحصیلی به چه شکل ادامه پیدا می‌کند، محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- اعلام کرد با توجه به احتمال تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، با همکاری وزارت علوم و آموزش و پرورش، امکانات ویژه‌ای جهت آموزش مجازی و از راه دور فراهم شده و همچنین از رایگان شدن ترافیک کلیه کلاس‌های آموزشی مجازی مورد تایید وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم خبر داد. پس از آن حسین فلاح جوشقانی -رییس سازمان فناوری اطلاعات- درباره اقدامات انجام‌شده برای آموزش مجازی اعلام کرد: سازمان فناوری اطلاعات لیستی از مراکز آموزشی فرستاده که رگولاتوری آن را به اپراتورها اعلام کرده تا ترافیک‌شان را رایگان کنند. سجاد بنابی- نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت- نیز از مذاکره با ارایه‌کنندگان خدمات اینترنتی برای رایگان کردن تعرفه مصرف کاربران در برای پلتفرم‌ها و سرویس‌های مورد تایید وزارت علوم و آموزش و پرورش خبر داد.
تاخیر در رایگان شدن تعرفه سایت‌های دانشگاهی
البته پس از به پایان رسیدن تعطیلات نوروزی و اجباری شدن حضور در کلاس‌های مجازی دانشگاهی، همچنان در رایگان شدن تعرفه سایت‌های دانشگاهی و آموزشی تعللی صورت گرفت که فلاح جوشقانی درباره علت تاخیر در اجرایی شدن این موضوع اظهار کرد: وزارت علوم لیستی شامل آدرس، آی‌پی، نام دامنه و اطلاعات کامل را اعلام کرد که اپراتورها بتوانند این اطلاعات را روی سیستم‌هایشان تنظیم کنند و ما منتظر کامل شدن لیست بودیم و در نهایت اعلام شد از ۲۰ فروردین ماه، با دریافت لیست تاییدشده سایت‌های دانشگاهی از وزارت علوم و اعلام آن به اپراتورها، ترافیک این سایت‌ها برای دانشجویان رایگان است و این اقدام توسط همه اپراتورها و سرویس‌دهندگان اینترنتی از جمله موبایل، ثابت و مخابرات انجام می‌شود. برهمین اساس دانشگاه‌ها با وجود اینکه از زیر ساخت‌های پوشش‌دهنده برای آموزش مجازی به‌طور کامل برخوردار نبودند توانستند طی یک و دو ماه گذشته زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند به‌طوری‌که اکنون براساس اعلام مسوولان، دانشگاه‌ها، مشکل خاصی برای زیرساخت آموزش مجازی ندارند. اما مشکل اصلی که برای آموزش مجازی دانشجویان وجود دارد بحث تهیه اینترنت و هزینه‌بر بودن آن است و دانشجویان خواستار رایگان شدن حجم اینترنت مصرفی کلاس‌های مجازی شدند و وزارت ارتباطات وعده‌هایی را در راستای رایگان شدن اینترنت آموزش مجازی داد که تا کنون تمامی آنها محقق نشده است.
ابلاغ لیست آی‌پی‌های جدید به اپراتورها
کارگروه آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم در همین راستا طی یک ماه و نیم گذشته تعداد ۴۰۵، IP را برای رایگان شدن حجم اینترنت دانشگاه‌ها به وزارت ارتباطات ارسال کرده است تا وزارت ارتباطات نیز آن را به اپراتورها ابلاغ کند. از این مجموع حدود ۲۲۰ مورد آن مربوط به دانشگاه‌های دولتی، حدود ۷۰ مورد مربوط به دانشگاه‌های وزارت بهداشت، حدود ۳۵ مورد مربوط به حوزه‌های علمیه و حدود ۸۰ مورد آن مربوط به دانشگاه‌های غیرانتفاعی است که رایگان شده است. همچنین وزارت علوم روز گذشته جدیدترین لیستIPهای دانشگاه‌ها را برای رایگان شدن اینترنت به وزارت ارتباطات ارسال کرد که مجموع 770IP را شامل می‌شود. از این تعداد، ۳۷۴ مورد آن مربوط به دانشگاه‌های دولتی، ۲۸۳ مورد مربوط به دانشگاه‌های غیرانتفاعی، ۳۰ مورد مربوط به دانشگاه پیام نور، ۳۰ مورد مربوط به دانشگاه‌های فنی حرفه‌ای، ۵۰ مورد مربوط به جهاد دانشگاهی است.
با وجود این، بعضی از دانشجویان همچنان معتقدند ترافیک رایگان برای سامانه آنلاین آنها اعمال نشده است. البته اپراتورهای ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اظهار کردند سایت‌ها بر مبنای آی‌پی اعلام‌شده از طرف وزارت علوم به‌صورت رایگان محاسبه می‌شود و بخش فنی دانشگاه باید در همان آی‌پی که معرفی شده، سرویس بدهد، اما به نظر می‌رسد پس از ورود به سایت و سامانه مورد نظر دانشگاه و هنگام ورود به جلسه آنلاین، آی‌پی تغییر می‌کند و این موضوع باعث کم شدن حجم دانشجو می‌شود و علت آن هم به دانشگاهی که سایت‌ها را اعلام کرده برمی‌گردد. درواقع با توجه به اینکه بیشترین حجم مورد نظر در استفاده از خدمات آموزشی، هنگام برگزاری کلاس‌های آنلاین از ترافیک کاربران کاسته می‌شود، اینطور به نظر می‌رسد که رایگان شدن تعرفه سایت‌ها عملا تاثیری در مصرف کاربران نداشته است و دانشجویان همچنان باید هزینه ترافیک مورد نظر را بپردازند.
