بازگشت تومان و قِران به واحد پول ملی ایران پس از ۹۱ سال

گروه کلان |

بررسی لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور در دستور کار جلسه علنی روز دوشنبه 15 اردیبهشت 99 مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و در جریان بررسی کلیات این لایحه 3 نماینده به عنوان موافق و 3 نماینده به عنوان مخالف صحبت کردند و نهایتا پس از اظهار نظر رییس کل بانک مرکزی و کمیسیون اقتصادی به عنوان موافق تصویب کلیات، مجلس شورای اسلامی با کلیات این لایحه موافقت کرد.

به گزارش «تعادل»، نمایندگان پس از تصویب کلیات وارد بررسی جزییات این لایحه شدند و با تصویب نمایندگان مجلس تومان و قران پس از ۹۱ سال دوباره به عنوان واحد پول ملی ایران انتخاب شد. ماده واحده تبدیل واحد و پول ملی از ریال به تومان و حذف 4 صفر در مجلس تصویب شد. بر این اساس واحد پول ملی تومان خواهد بود و ۴ صفر از ریال حذف خواهد شد. یعنی هر ۱۰ هزار ریال فعلی برابر با یک تومان جدید می‌شود. همچنین واحد اضافه پول نیز قران تعیین شده و هر تومان جدید برابر با ۱۰۰ قِران خواهد بود. به عبارت دیگر هر قران برابر ۱۰۰ ریال فعلی ارزش خواهد داشت.

البته روند اجرای این پروسه تدریجی بوده و پیش‌بینی می‌شود ظرف دو تا ۵ سال به صورت کامل اجرایی شود. طبق این مصوبه بانک مرکزی موظف است ظرف دو سال ترتیبات اجرای این کار را فراهم کند و 3 سال نیز دوره گذار تعیین شده که در این دوره هر دو واحد پولی به صورت همزمان اعتبار خواهند داشت.

آن‌طور که رییس کل بانک مرکزی توضیح داده تبدیل واحد پول ملی اثری بر تورم نخواهد داشت اما در ساده‌سازی محاسبات همچنین کاهش هزینه چاپ و امحای اسکناس تاثیرگذار است و موجب بازگشت مسکوکات به چرخه تبادل پول در کشور می‌شود. طبق آنچه که همتی اعلام کرده سکه‌های ۲ تومانی به جای اسکناس ۲۰ هزار ریالی به مرور زمان وارد صحنه پولی و بانکی کشور خواهد شد، ضمن اینکه سکه ۵ تومانی هم به جای اسکناس ۵۰ هزار ریالی عملیاتی خواهد شد.با اجرای طرح حذف ۴ صفر از پول ملی ضمن تسهیل و بازیابی نقش ابزارهای پرداخت نقد در تبادلات پولی داخلی و کاهش هزینه‌های چاپ و نشر اسکناس و مسکوک، کارآمدی نظام پولی جدید طی سال‌های آتی استمرار یافته و نرخ برابری واحد پول ملی با ارزهای جهان در کوتاه‌مدت آثار روانی مثبتی به‌همراه خواهد داشت.

محمود بهمنی در تشریح گزارش کمیسیون اقتصادی درباره لایحه یک فوریتی اصلاح قانون نظام پولی و بانکی کشور با بیان اینکه این پروژه حدود ۱۰ سال است که مورد بحث و بررسی قرار دارد، گفت: امروز واحد پول کشور ریال و واحد ریز پول کشور دینار است؛ این واحد در سال ۵۱ تعیین شده در حالی که واحد دینار در سیستم پولی ما وجود ندارد.وی با بیان اینکه امروز موضوع هویت ما مطرح است، تأکید کرد: باید برای پولمان واحدی را تعیین کنیم.

بهمنی در تشریح مزایای حذف چهار صفر از پول ملی گفت: با توجه به تحلیل تورم ۵۰ سال گذشته قیمت‌های ما ۳۶۰۰ برابر رشد داشته در حالی که اسکناس رسمی ما فقط ۵۰ برابر افزایش داشته است؛ فرسودگی‌ اسکناس‌ها، هزینه امحاء و همچنین هزینه خروج اسکناس‌ها از گردنه برای کشور سالانه ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان هزینه در بر دارد که باید برای آن فکری کنیم.

وی با بیان اینکه حذف چهار صفر از واحد پول ملی به هیچ وجه تورم‌زا نیست، تأکید کرد: هم اکنون به دلیل ناکارآمدی اسکناس‌های مورد استفاده در نظام پرداخت نقدی قیمت به سمت بالا گرد شده و هزینه‌ها را افزایش داده است.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: چنانچه نمایندگان با این لایحه موافقت کنند ظرف ۵ سال، دو سال برای بررسی و ۳ سال اجرا واحد پول ملی را از ریال به تومان تغییر خواهیم داد.موافقت مجلس با کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در جریان بررسی جزئیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور از جمله مهم‌ترین اخبار دیروز (دوشنبه) پانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی بود که می‌توانید مشروح آن را در لینک‌های زیر بخوانید. 

در جریان بررسی کلیات این لایحه سه نماینده به عنوان موافق و سه نماینده به عنوان مخالف صحبت کردند و نهایتا پس از اظهار رییس کل بانک مرکزی و اعلام نظر کمیسیون اقتصادی به عنوان موافق تصویب کلیات، مجلس شورای اسلامی با کلیات این لایحه موافقت کرد.

    کاهش کارایی پول ملی نتیجه تورم ۵ دهه اخیر است

عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی هم با حضور در مجلس کاهش کارایی پول ملی را نتیجه تورم انباشته پنج دهه اخیر عنوان کرد و گفت که با توجه به رایج بودن تومان در عرف می‌خواهیم با عرف هماهنگ باشیم.وی افزود: کاهش کارایی پول ملی در نتیجه تورم مزمن و انباشته پنج دهه اخیر اتفاق افتاده و باعث شده پول ملی که به عنوان ریال و پیش از آن دینار نامیده می‌شد در جامعه کاربرد نداشته باشد و البته دینار مدت‌هاست که وجود خارجی ندارد و عرف اصلی در جامعه تومان است. ما هم می‌خواهیم با عرف جامعه هماهنگ باشیم.

    حذف 4 صفر اوضاع را به هم می‌ریزد

همچنین علیرضا سلیمی، نماینده محلات با بیان اینکه در حال حاضر قیمت‌ها ثبات ندارد، گفت: چه توجیهی دارد که مجلس در روزهای پایانی با عجله موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را مورد بررسی قرار دهد؛ آن هم در وضعیتی که هیچ چیزی به خصوص قیمت‌ها ثبات ندارد. خودرو و مسکن گران شده و ما انگار می‌خواهیم با این مصوبه اوضاع را به هم ریخته و مزید بر علت شویم با این مصوبه بازار بیش از پیش به هم می‌ریزد.

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه هم در جریان بررسی جزئیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور گفت که طبق اصل ۱۵ قانون اساسی زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. طبق بررسی‌های بنده که از آقای همتی هم سوال کردم، تومان واژه فارسی نیست بلکه واژه مغولی می‌باشد که از مدت‌ها قبل وارد ادبیات ایران شده است.

در نتیجه جلسه علنی امروز مجلس، نمایندگان جزئیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور را تصویب کردند و مقرر شد که طی 3 سال آینده واحد پول ایران تومان شود.

    تومان و قران جایگزین می‌شوند

 رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه «تومان» و «قران» همزمان با پول فعلی، در کل کشور جاری و تدریجاً جایگزین اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی می‌شوند، اعلام کرد: واحد پول ملی «تومان» می‌شود و هر یک «تومان» نیز معادل ۱۰۰ «قران» خواهد شد. عبدالناصر همتی اعلام کرد: صبح روز ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹، در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی لایحه پیشنهادی دولت، مبنی بر حذف چهار صفر از پول ملی و تعیین «تومان» به عنوان واحد پول ملی، که توسط بانک مرکزی ارایه شده بود، به تصویب رسید.براساس ماده واحده مصوب مجلس، بعد از اقدامات اجرایی مورد نیاز، واحدپول ملی جدید «تومان» می‌شود که معادل ۱۰.۰۰۰ «ریال» جاری خواهد بود. هر یک «تومان» نیز معادل ۱۰۰ «قران» خواهد شد.رییس کل بانک مرکزی در پایان اظهار کرد: «تومان» و «قران» همزمان با پول فعلی، در کل کشور جاری شده و تدریجاً جایگزین اسکناس‌ها و مسکوکات فعلی می‌شوند. لازم می‌دانم از هیأت وزیران، کمیسیون‌های اقتصاد و برنامه و بودجه، خصوصاً نمایندگان مجلس، که امروز با رأی قاطع خود، ماده واحده حذف چهار صفر از پول ملی را به تصویب رساندند، قدردانی کنم. رییس بانک مرکزی با بیان اینکه تسهیل مبادلات بازرگانی مردم مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی است، گفت: احیای مسکوکات در کشور باعث احیای پول ملی در مبادلات ارزی می‌شود. با توجه به تورم مزمن ۵دهه گذشته کارایی ریال و دینارعملا ازبین رفته و در جامعه عرف اصلی تومان است و افراد جامعه در مبادلات خود از این واحد استفاده می‌کنند.وحتی به جای ۵۰هزار تومان از لفظ ۵۰تومان استفاده می‌کنند .وی در خصوص میزان هزینه ناشی از تغییر اسکناس‌ها گفت: ما ۸ میلیارد اسکناس در گردش داریم که ۵ میلیارد از آن کمتر از ۲ هزار تومان است و با این تغییر سکه‌های یک و دو تومانی را به جریان می‌اندازیم؛ در حال حاضر سالانه یک میلیارد اسکناس امحا می‌کنیم که هزینه سالیانه آن ۴۰۰ میلیارد تومان است.دکتر همتی با تاکید بر اینکه حفظ حیثیت ظاهری پول ملی بسیار مهم است، عنوان کرد: در حال حاضر پول ملی با دلار و یورو بسیار اختلاف دارد و رابطه پول ملی با دلار 6 میلیونیم است که رابطه بسیار ضعیفی دردنیا محسوب می‌شود.

    جایگزینی تدریجی اسکناس

وی با اشاره به اینکه حذف صفرها از پول ملی به احیای مسکوکات کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: در حال حاضر سرانه اسکناس ۱۰۲ است و این سرانه درباره مسکوکات به ۲۶ می‌رسد؛ در حالی‌که در کشورهای دیگر سرانه مسکوکات حتی سه رقمی است.

رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه این طرح اثری بر تورم ندارد و تورم در این مقوله، علت است نه معلول، تصریح کرد: یک سال است در کمیسیون اقتصادی درباره این موضوع بحث و بررسی می‌شود و از آنجایی که تسهیل مبادلات بازرگانی از وظایف اصلی بانک مرکزی است بنابراین یکی از ملزومات این تسهیل‌گری نظام پرداخت ویکی از مهم‌ترین آن نیز اسکناس ومسکوک است.تعویض اسکناس‌ها امری تدریجی خواهد بود و هر دو واحد پول به موازات هم در جامعه استفاده می‌شوند تا بهتر مورد پذیرش مردم قرار گیرد .رییس شورای پول و اعتبار همچنین در خصوص زمان مورد نیاز برای ایجاد این تحول، گفت: از ۲ تا ۵ سال بسته به شرایط آماده سازی آن طول می‌کشد و تلاش ما این است که در اسرع وقت صورت گیرد و کارهای کارشناسی و سرعت، لطمه‌ای به اجرای مطلوب آن نزند.رییس کل بانک مرکزی کاهش کارایی پول ملی را نتیجه تورم انباشته پنج دهه اخیر عنوان کرد و گفت که با توجه به رایج بودن تومان در عرف می‌خواهیم با عرف هماهنگ باشیم. وی ادامه داد: مجلس شورای اسلامی فوریت این لایحه را سال گذشته تصویب کرد و ما امیدواریم کلیات و جزییات این لایحه نیز در مجلس به تصویب برسد به خصوص با توجه به اینکه ما هزینه بالایی برای چاپ و امحای اسکناس پرداخت می‌کنیم. ما 8 میلیارد اسکناس داریم که پنج میلیارد آن زیر 2000 تومان است. در حال حاضر مسکوکات ما از وعده خارج می‌شوند و سالانه یک میلیارد اسکناس امحاء می‌شود که این هرسال 400 میلیارد تومان هزینه دارد. همتی در بخش دیگری از اظهارات‌اش یادآور شد: در اینجا تورم علت است نه معلول و این تغییر معلول تورم مزمن چند دهه‌ای است وظیفه بانک مرکزی تسهیل مبادلات بازرگانی مردم است و به همین دلیل ما پیشنهاد این لایحه را ارایه کرده بودیم این موضوع یک‌سال است در کمیسیون اقتصادی در حال بحث است و درباره آن بحث‌های کارشناسی صورت گرفته. کمیسیون اقتصادی به عنوان کمیسیون اصلی و کمیسیون بودجه به عنوان کمیسیون فرعی آن را تصویب کرده است.وی با بیان اینکه این تغییر به صورت تدریجی انجام خواهد شد، اظهار کرد: هر دو پول به مواضات هم پیش خواهد رفت تا این تغییر حذف شود. ما مجددا شب گذشته در هیات دولت بر این موضوع تاکید کردیم که پول ملی تومان باشد و اضعاف آن به صورت قران باشد یعنی یک تومان معادل صد قران و 10 هزار ریال سابق که با توجه به پیش‌بینی‌ها این امر بسته به شرایط و آماده‌سازی از دو تا پنج سال به طول می‌انجامد.رییس کل بانک مرکزی خواستار تصویب کلیات این لایحه از سوی مجلس شورای اسلامی شد و گفت که اگر نظراتی در مورد جزییات آن وجود دارد آن را می‌توان مورد بررسی قرار داد.

    واحد پول ایران تومان می‌شود 

براین اساس ماده یک قانون پولی و بانکی کشور مصوبه 18 تیر 1351 و بندهای آن با اصلاحات بعدی به شرح زیر اصلاح می‌شود: ماده یک- واحد پول ایران تومان است وهر تومان برابر ۱۰ هزار ریال جاری و معادل یکصد قران است. تبصره ۱- برابری پول‌های خارجی نسبت به تومان و نرخ خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب نظام ارزی حاکم و با رعایت ذخایر ارزی و تعهدات کشور در مقابل صندوق بین المللی پول محاسبه و تعیین می‌شود. تبصره ۲ - دوره گردش موازی و اعتبار همزمان تومان و قران که در این قانون دوره گذار نامیده می‌شود حداکثر سه سال با رعایت تبصره چهار این ماده می‌باشد. طریقه جمع آوری و شرایط خروج اسکناس‌ها و سکه‌های ریال طبق مفاد بند ب ماده ۳ و بند ج ماده ۴ این قانون حسب مورد تعیین و اجرا می‌شود. تبصره ۳ - پس از پایان دوره گذار تعهداتی که بیش از این براساس واحد پول ریال ایجاد شده است تنها با واحد پول تومان و یا اجزای آن قابل ایفا است. تبصره ۴ - بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ظرف مدت دو سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ترتیبات اجرای لازم را جهت آغاز دوره گذار فراهم کند. تبصره ۵ - آیین نامه اجرایی این ماده ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه می‌شود و به تصویب هیات وزیران می‌رسد. در جریان بررسی این لایحه، تعدادی از نمایندگان پیشنهاد دادند که دوره گذار تبدیل شدن واحد پولی به تومان از سه سال به یک سال کاهش پیدا کند که مورد موافقت نمایندگان قرار نگرفت.

در واکنش به این پیشنهادات عبدالرضا همتی رییس کل بانک مرکزی گفت: به عنوان مسوول بانک مرکزی قول می‌دهم که تلاش کنیم این کار در اسرع وقت انجام شود.