در سودای عدالت آموزشی با گسترش آموزش مجازی
در حالی که امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات اعلام کرد معتقد است اگر باندهای فرکانسی 700 و 800 از سوی دولت آزاد شود، اینترنت به رایگان در اختیار دانش‌آموزان و معلمان قرار خواهد گرفت، رضا تقی‌پور، وزیر اسبق ارتباطات و عضو شورای عالی فضای مجازی معتقد است باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ ارتباط مستقیمی با زیرساخت و توسعه پهنای باند ندارد درحالی که اگر شبکه ملی اطلاعات تاکنون راه‌اندازی شده بود هزینه دسترسی به شبکه به یک‌دوازدهم یا حتی یک شانزدهم هزینه فعلی می‌رسید.
۱۸ میلیون گیگابایت پیام در عرض یک ماه از طریق شبکه اجتماعی دانش‌آموزی «شاد» جابه‌جا شده و طبق برآوردهای صورت‌گرفته هزینه این میزان پیام جابه‌جا شده حداقل در حدود ۴۰ میلیارد تومان است. این ارقامی است که در برنامه پرسشگر شبکه آموزش اعلام شد و تقریبا تمامی حاضران در این جلسه از جمله مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش، امیر ناظمی، رییس سازمان فناوری اطلاعات و رضا تقی‌پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی آن را تایید کردند. اما موضوعی که موجب اختلاف شد، آزادسازی باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ از سوی صدا و سیما بود. در این نشست این پرسش مطرح شد که آیا پرداخت حدود ۴۰ میلیارد تومان از سوی خانواده‌های دانش‌آموزان و همچنین معلمان منافاتی با آموزش رایگان که در قانون اساسی بر آن تاکید شده ندارد و آیا پرداخت این هزینه از سوی خانواده‌ها منجربه عدالت آموزشی خواهد شد یا خیر. ناظمی درباره عدالت آموزشی، سه سوال دیگر مطرح کرد. به عقیده او اگر می‌خواهیم به پاسخ واقعی عدالت آموزشی برسیم باید در ابتدا به این سوال پاسخ داده شود که آیا امکان دسترسی به زیرساخت از قبیل زیرساخت شبکه و زیرساخت تجهیزات برای عموم مردم فراهم است؟ آیا تمامی بخش‌های جامعه از سواد دیجیتالی یکسانی برای دسترسی و استفاده از این تجهیزات برخوردارند و آیا محتوایی که تولید می‌شود به‌صورت برابر در اختیار افراد گذاشته می‌شود؟ و در نهایت اینکه آیا مجازی کردن آموزش منجر به عدالت آموزشی می‌شود؟
10 درصد دانش‌آموزان ابزار شخصی
هوشمند دارند
ناظمی اعلام کرد که نرخ نفوذ اینترنت در ایران در حدود ۹۰ درصد است و با این شرایط جزو کشورهای به نسبت خوب در دنیا به شمار می‌آییم؛ اما از سویی دسترسی به ابزارهای هوشمند برای استفاده از محتوای آنلاین موضوع دیگری است که با زیرساخت شبکه در ارتباط نیست و به صورت مستقیم به وضعیت اقتصادی کشور مرتبط است. او در این زمینه گفت: «بررسی‌های ما نشان می‌دهد که امروز در حدود ۷۰ میلیون ابزار هوشمند (smart device) به شبکه متصل است؛ اما این میزان تجهیزات همه به‌صورت برابر میان خانواده‌ها توزیع نشده است. ممکن است یک خانواده از چهار گوشی هوشمند برخوردار باشد و خانواده دیگری فقط یک گوشی داشته باشد یا اصلا نداشته باشد. در چنین وضعیتی این سوال مطرح می‌شود که آیا کودکان اجازه استفاده از تجهیزات پدر و مادر خود را خواهند داشت یا خیر؟» طبق گفته او بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که تقریبا ۵۰ درصد خانواده‌ها از ابزارهای هوشمند برخوردار هستند و از این میزان ۱۰ درصد دانش‌آموزان از ابزار شخصی خود برخوردارند و در ۴۰ درصد دیگر خانواده‌ها این ابزار برای سایر اعضای خانواده است. او معتقد است که اگر می‌خواهیم سراغ آموزش مجازی برویم باید روی ابزار فراگیرتر مانند تلویزیون، رادیو و ابزارهای آفلاین مانند سی‌دی و دی‌وی‌دی کار کنیم. رییس سازمان فناوری اطلاعات با بیان مثال‌هایی از پلتفرم‌هایی چون خان‌آکادمی و کورسرا گفت: «نوع خدماتی که ما از طریق پلتفرم فعلی نیز ارایه می‌دهیم ممکن است در هزینه‌های دانش‌آموزان موثر باشد چرا که وقتی می‌خواهیم تمام آموزش خود را به‌صورت آنلاین و بلادرنگ ارایه دهیم طبیعی است که در زمان پیک بار شبکه و درست زمانی که شبکه در گران‌ترین وضعیت خود قرار دارد، این آموزش‌ها ارایه می‌شود، در صورتی که اگر محتواها به‌گونه‌ای بود که امکان دسترسی آنها برای دانش‌آموزان در هر زمان فراهم بود آنان می‌توانستند در زمان‌هایی غیر از پیک بار شبکه به محتوای مورد نیاز خود دسترسی یابند.»
اینترنت رایگان دانش‌آموزی
با آزادسازی باندهای فرکانسی
رییس سازمان فناوری اطلاعات یکی از دلایل هزینه‌ها را توسعه ناهمگون شبکه عنوان کرد و گفت: «هم‌اکنون از ۹۰درصد افرادی که به پهن باند دسترسی دارند ۱۰ درصدشان از پهن‌باند ثابت و ۸۰ درصد آنها از پهن‌باند سیار استفاده می‌کنند این در حالی است که دسترسی به پهن باند سیار بسیار هزینه‌بر‌تر از پهن‌باند ثابت است.» او تاکید کرد که اگر باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ که در اختیار صداوسیما است، از سوی این سازمان آزاد می‌شد امکان توسعه پهن‌باند ثابت بیش از پیش فراهم بود. یکی از اپراتورهای مطرح کشور اعلام کرده است که اگر این دو باند فرکانسی آزاد شود در عرض یک هفته می‌تواند به مردم سرویس دهد.» امیر ناظمی اعلام کرد: «من از طرف وزارت ارتباطات قول می‌دهم که اگر سازمان صدا و سیما این دو باند فرکانسی را آزاد کند دسترسی دانش‌آموزان به شبکه شاد رایگان خواهد شد.» همچنین او با بیان اینکه در شرایط فعلی نیز فقط هشت درصد هزینه‌های دسترسی به شبکه از سمت دولت است گفت: «اگر اپراتورها قول بدهند که دولت هشت درصد سهم خود از دسترسی به اینترنت را نگیرد، رایگان به دانش‌آموزان سرویس می‌دهد مطمئنا این هزینه‌ها را دریافت نخواهد کرد. اما آیا اگر دولت سهم خود را دریافت نکند آیا اپراتورها می‌توانند قول دهند که می‌توانند خدمات رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند؟»
یک دوازدهم هزینه‌های فعلی
با شبکه ملی اطلاعات
رضا تقی‌پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دهم با بیان اینکه آموزش هزینه دارد، گفت: «باید در نظر گرفت که آموزش حضوری برای خود یک هزینه‌هایی دارد و آموزش مجازی هزینه‌های دیگر. شاید چون از ابتدا آمادگی برخورد با آموزش مجازی را نداشتیم در شرایط فعلی که بسیاری از هزینه‌ها از سوی خانواده‌ها پرداخت شده این احساس ایجاد می‌شود که ما در حال پرداخت یک هزینه اضافی هستیم.» او بیشترین تاکید در صحبت‌هایش را بر تامین زیرساخت و پهنای باند گذاشت. به عقیده او اگر شبکه ملی اطلاعات تاکنون راه‌اندازی شده بود هزینه دسترسی به شبکه به یک‌دوازدهم یا حتی یک شانزدهم هزینه فعلی می‌رسید. او در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی آیا می‌توان هزینه اتصال به شبکه را از دانش‌آموزان و معلمان نگرفت، گفت: «اگر چنین موضوعی در دستور کار است باید پیشنهادش مطرح شود و در بودجه در نظر گرفته شود.» تقی‌پور همچنین در مخالفت با اظهارات ناظمی مبنی‌بر تاثیر آزادسازی باندهای فرکانسی بر توسعه اینترنت، بیان کرد: «باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ ارتباط مستقیمی با زیرساخت و توسعه پهنای باند ندارد، از سویی تجهیزاتی که هم‌اکنون در اپراتورهای ما وجود دارد هماهنگ با این دو باند فرکانسی نیست و تقریبا استفاده و زیربار بردن این باندهای فرکانسی یک سال زمان می‌برد. بهتر است برای توسعه پهنای باند روی شبکه ملی اطلاعات تمرکز شود تا دسترسی ساده‌تر و ارزان‌تری در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد.» او همچنین بیان کرد: «برای آموزش مجازی باید نرم‌افزار حرفه‌ای تولید کنیم و تاکنون در این بخش ضعیف عمل کرده‌ایم.»
مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه آموزش موضوعی هزینه‌بر است تاکید کرد که مدارس کشور حدود سه ماه است که تعطیل شده و بسیاری از هزینه‌های خانواده‌ها از قبیل هزینه رفت‌وآمد و موضوعات دیگر با هزینه‌ای که برای اینترنت یا اتصال به شبکه صورت می‌گیرد جایگزین شده است. او اعلام کرد که در حال تلاش و پیگیری هستند تا هزینه‌های دسترسی به شبکه شاد رایگان شود تا از این طریق دانش‌آموزان ساده‌تر به این شبکه دسترسی داشته باشند. شرفی همچنین اظهار کرد: «آموزش و پرورش در همان ابتدا با کمک صدا و سیما آموزش‌های خود را از طریق تلویزیون آغاز کرد و محتوای آموزشی لازم برای دانش‌آموزان را آماده کرده و در اختیارشان قرار داد اما مشکل اینجاست که تلویزیون یک ابزار تعاملی نیست و آموزش در آموزش و پرورش نیازمند یک ابزار تعاملی است از همین رو ما سراغ پلتفرم پیام‌رسان رفتیم.» او همچنین اعلام کرد که هم‌اکنون در حدود ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز به شبکه دانش‌آموزی «شاد» متصل شده‌اند و بیش از 5000 محتوای آموزشی روی این شبکه بارگذاری شده است. شرفی با بیان اینکه کسانی که از این شبکه استفاده کرده‌اند از آن راضی بوده‌اند، گفت: «پیش از ایجاد این شبکه چون معلمان و دانش‌آموزان از بسترهای دیگر استفاده می‌کردند، هزینه‌شان برای اتصال به شبکه بالاتر بود حال با توجه به اینکه این یک پلتفرم ایرانی است هزینه‌ها بسیار کاهش یافته است. او تاکید کرد که شاد در حدود ۱۲ میلیون نصب مستمر داشته است و تنها کانال رسمی آموزش به شمار می‌آید.»
