پیش‌فروش راهکار افزایش تقاضا در گذر از کرونا
وحیده ستوده|
هرچند پارادایم غالب رفتار مصرف‌کننده، مصرف در زمان حال و پرداخت در آینده است، تحت شرایطی خاص مصرف‌کنندگان می‌توانند از پرداخت در زمان حال و مصرف در زمان آینده منتفع شوند.
با شیوع بیماری کرونا در عرصه جهانی و تاثیر چشمگیر آن بر جنبه‌های مختلف اقتصاد کشورها، کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ بسیاری برای ادامه حیات خود با مشکلات جدی دست و پنجه نرم می‌کنند. اگرچه دولت‌ها با تمام توان برای حمایت از این کسب‌وکارها پا به میدان گذاشته‌اند اما در عمل آنچه در بلندمدت این کسب‌وکارها را سرپا نگه می‌دارد مشتریان و تقاضای آنهاست. یک راه‌حل ساده در عین حال کاربردی برای مواجهه با بحران تقاضا، پیش‌فروش محصولات و خدمات است به این معنی که مشتریان هزینه محصولات یا خدماتی که در آینده دریافت خواهند کرد را اکنون پرداخت کنند. در این نوشتار به تحلیل انگیزه‌های مصرف‌کننده برای مشارکت در پیش‌فروش محصولات و خدمات برخی کسب‌وکارها پرداخته می‌شود و با اشاره به چالش پیش‌روی این راه‌حل، نقش آن در کاهش تبعات اقتصادی کرونا بر برخی بنگاه‌های اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
یک روش ساده برای حمایت مالی مشتریان از رستوران‌ها، تئاتر، سینما، کنسرت‌ها، موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی و بسیاری از مراکز تفریحی و گردشگری پیش‌پرداخت برای استفاده در آینده است. این پیش‌پرداخت می‌تواند از طریق خرید بن کارت یا کارت هدیه یا رزرو آنلاین این‌گونه محصولات و خدمات باشد. این کسب‌و کارها می‌توانند از طریق پیش‌فروش و ارایه مشوق‌هایی نظیر تخفیفات، مصرف‌کننده را به خرید زودتر از موعد ترغیب کرده تا از این طریق منابع مالی برای استمرار فعالیت خود را تأمین کند.
باید توجه داشت که این موضوع در کشور ما ایده جدیدی نیست و پیش از این در سال ۹۷ در دوران نوسانات شدید نرخ ارز برخی از واحدهای تولیدی از جمله تولیدکنندگان لوازم خانگی با هدف مدیریت تقاضا و تأمین مالی واحدهای تولیدی اقدام به پیش‌فروش لوازم خانگی با قیمت مقطوع کردند. فواید این پیش‌فروش برای تولیدکنندگانی که با بحران تقاضا مواجه شده‌اند واضح است اما مصرف‌کنندگان چه انگیزه‌ای برای پرداخت زودتر از موعد خواهند داشت؟
هرچند پارادایم غالب رفتار مصرف‌کننده بر این ایده استوار است که مصرف‌کنندگان تمایل به مصرف در زمان حال و پرداخت در آینده دارند و توسعه ابزارهای مالی متنوعی از جمله کارت‌های اعتباری گواهی بر این ادعاست، تحت شرایطی خاص مصرف‌کنندگان می‌توانند از پرداخت در زمان حال و مصرف در زمان آینده منفعت یابند؛ به عنوان مثال: بسیاری از رستوران‌ها، کافه‌ها و باشگاه‌های ورزشی مشتریان وفاداری دارند که علاقه‌مند هستند پس از پایان بحران همچنان بتوانند از خدمات این کسب‌وکارها استفاده کنند بنابراین انگیزه کافی دارند تا با پیش‌خرید خدمات و محصولات آینده از ورشکستگی و تعطیلی آنها جلوگیری کنند.کمک به کسب و کارهای نوپا از طریق پیش‌خرید محصولات و خدمات آنها اقدامی خیرخواهانه و راهی برای ایفای مسوولیت اجتماعی است.
از نظر اقتصاد رفتاری در حالی که استراتژی خرید در زمان حال و پرداخت در آینده به افراد لذت آنی می‌دهد، اما با افزایش بار مالی بر دوش او نگرانی نسبت به آینده را افزایش خواهد داد. بالعکس پیش‌خرید به افراد چشم‌انداز مثبتی از مصرف در آینده را می‌دهد که می‌تواند بر سلامت روانی افراد در زمان بحران تأثیرگذار باشد. در یک اقتصاد تورمی که قیمت‌ها مدام در حال افزایش است پیش‌خرید خدمات و محصولات حتی اگر با تخفیف همراه نباشد بازهم برای مصرف‌کننده به صرفه خواهد بود. با حمایت مصرف‌کنندگان از بنگاه‌های اقتصادی نیاز به حمایت‌های دولتی که عمدتاً از کانال انتشار پول و اعطای تسهیلات است کاهش یافته و این امر به نوبه خود از تورم آینده که نهایتاً گریبانگیر خود مصرف‌کنندگان خواهد بود، می‌کاهد. با وجود پتانسیل بالای این راه‌حل هنوز چالش‌های مهمی پیش‌رو وجود دارد که باید به نحو مناسبی مدیریت شوند، برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
در شرایط تورمی که هزینه‌های تولید و عرضه به صورت مستمر در حال افزایش است پیش‌فروش محصولات ممکن است در نهایت بنگاه اقتصادی را با ضرر مواجه کند. اما باید درنظر داشت که تا زمانی که اولویت اصلی بنگاه جلوگیری از تعطیلی و ورشکستگی باشد زیان‌های جزیی قابل تحمل است. نامعلوم بودن زمان پایان بحران می‌تواند مشتریان را با ابهام و چالش‌هایی در مورد چگونگی دریافت خدمات و محصولات مواجه کند. با این حال این ابهامات می‌تواند با مدیریت صحیح و شفاف‌سازی تا حد زیادی مرتفع شود.
شاید مهم‌ترین چالش این راه‌حل این باشد که بخشی از کاهش تقاضای کسب‌وکارها از کاهش درآمد مشتریان نشأت می‌گیرد و در این صورت اولویت‌های کالایی مشتریان تغییر کرده و حتی ارایه مشوق‌ها و تخفیفات هم نمی‌تواند تأثیر زیادی بر تقاضای آنها داشته باشد. با این وجود هنوز مشتریانی وجود دارند که درآمد آنها تاثیر زیادی از بحران نپذیرفته و توان و تمایل به پیش‌خرید خدمات و محصولات بنگاه‌ها داشته باشند.
قابل ذکر است که دولت‌ها هم می‌توانند از طریق تبلیغ، تسهیل و ارایه مشوق‌هایی از جمله مشوق‌های مالیاتی اثرگذاری این راه‌حل را افزایش دهند لیکن باید درنظر داشت که نحوه و دامنه اجرای آن بسیار مهم است و بهترین ایده‌ها در صورت عدم اجرای صحیح می‌تواند به ضد خود تبدیل شود.
