مقایسه بورس با بخت‌آزمایی و قمار، نادرست است
آیت‌الله اسدالله بیات زنجانی، مقایسه بورس با بخت آزمایی و قمار را نادرست دانست و گفت که در بخت‌آزمایی، متعلقِ بیع (کالا یا خدمت)، نامشخص است، قمار هم مصداق خوردن مال دیگران از طرق ناصحیح است اما در بورس، یک سهم است که خرید و فروش می‌شود و بازار و نوسانات، در قیمت آن موثر است و نمی‌توان با آن مانند دو مورد یاد شده عمل کرد.
به گزارش ایرنا، وی در پاسخ به سلسله استفتائاتی پیرامون بورس و اوراق بهادار و شبهاتی فقهی در این زمینه خاطرنشان کرد: این معامله (بورس) عقلایی و بلااشکال است و قانونی بودن آن نیز بر این امر صحه می‌گذارد. آیت‌الله بیات زنجانی در پاسخ به این سوال که در بازار بورس، معاملاتی تحت عنوان «بورس بازی» و یا به تعبیر فعالان این بازار، «سفته بازی» صورت می‌گیرد؛ بدین صورت که شخص، در یک روز سهامی را می‌خرد و ممکن است همان روز یا فردای آن روز یا در فاصله‌ای بیشتر، اقدام به فروش مجدد سهم نموده و سودی را از این راه کسب نماید . در واقع این سود صرفاً از محل افزایش بهای آن سهم می‌باشد که در آن بازه زمانی تحت ملکیت این شخص بوده است . حکم کلی این معامله و سود حاصل از آن چیست؟ اظهار داشت: فرض سوال اشکالی ندارد. وی در پاسخ سوال دیگر مبنی بر اینکه «آیا شباهت معامله فوق به بخت‌آزمایی و قمار، باعث ایراد معامله مذکور نمی‌گردد؟ و چنانچه شخص با علم نسبی به سودآور بودن این سهم در روز‌های آتی اقدام به خرید نماید آیا این شبهه برطرف می‌گردد و یا همچنان پابرجاست، عنوان کرد: در فرض این سوال، قیاس مورد با بخت آزمایی و قمار، قیاس مع‌الفارق است. آیت‌الله بیات زنجانی اضافه کرد: در بخت آزمایی متعلق بیع مجهول است و در قمار نیز اکل مال به باطل است ولی در بورس یک سهم است که خرید و فروش می‌شود و بازار و نوسانات، در قیمت آن موثر است و نمی‌توان با آن مانند دو مورد یاد شده عمل کرد. وی در پاسخ به این سوال که چنانچه در این فرآیند سودآوری و افزایش بهای یک سهم، جوسازی‌های خبری و احیاناً فعالیت‌های مشکوک اقتصادی و شایعات تاثیر داشته باشد، آیا در حلیت و حرمت این معامله و سود اکتسابی آن تاثیر شرعی دارد؟ نیز گفت: در صورتی که تأثیر به قدری فاحش باشد که عقلا آن را غیرعادی تلقی کنند، می‌توان آن معامله را غرری و ناصحیح خواند ولی اگر چنین نبود، شائبه حرمت ندارد. آیت‌الله بیات زنجانی در پاسخ به این استفتاء که با توجه به اینکه ضرر زدن به مسلمان بنابر مبانی فقهی کراهت دارد و در این نوع معامله هم همواره کسب سود برای یک فرد به معنای ایجاد ضرر برای دیگری است (در اکثر موارد) می‌توان حکم به کراهت این معامله کرد؟ تصریح کرد: در اینجا ضرری به فردی وارد نمی‌شود بلکه عدم نفع وجود دارد و در معامله‌ای که عدم نفع هست، نمی‌توان حکم به کراهت داد. لازم به توضیح است که بین ضرر و عدم نفع تفاوت وجود دارد. وی همچنین در پاسخ این سوال که با توجه به اینکه در حال حاضر این معامله از منظر قانونی هیچ اشکالی نداشته و اجرا می‌شود، این جواز قانونی می‌تواند به معنای حلیت فقهی و شرعی باشد؟ خاطرنشان کرد: این معامله عقلایی و بلااشکال است و قانونی بودن آن نیز بر این امر صحه می‌گذارد.
روی آوردن گسترده مردم به بازار بورس و فراز و نشیب‌ها و نوسانات زیاد آن طی ماه‌های اخیر، سوالات زیادی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.
