نرخ مشارکت در سرازیری افول
محمد گلشاهی| حدود ۶۴۰ هزار نفر از جمعیت بالای ۱۵ سال در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ از انجام کار یا جست‌وجو برای یافتن کار دست کشیدند.
یکی از مباحثی که در تمام دنیا به موضوعی مهم در حوزه اقتصاد تبدیل شده است بحث تاثیر بحران بیماری کرونا بر وضعیت بیکاری در کشورها و نیز آینده اشتغال و تغییرات انجام شده در نحوه انجام فعالیت‌های اقتصادی مانند افزایش دورکاری، کاهش ساعات کاری، فاصله‌گذاری اجتماعی در حین کار و ... در کشورهاست.
هنوز آمار دقیقی از وضعیت اشتغال در کشور پس از شیوع کرونا و آغاز فاصله‌گذاری اجتماعی و محدودیت‌های اعمال شده بر مشاغل ارایه نشده است. به خصوص آنکه آمارهای بیکاری در کشور فصلی بوده و مدتی پس از پایان هر فصل اعلام می‌شود با این حال انتشار آمار زمستان و نیز کل سال گذشته نیز حاوی نکات جالبی است که بررسی آن خالی از لطف نیست. البته در روزهای اخیر یک آمار جمعیتی دیگر نیز منتشر شده تا دغدغه مسوولان کشور را افزایش دهد و لزوم توجه به مسائل جمعیتی را بیشتر گوشزد کند و آن کاهش میزان باروری در سال گذشته بوده که نگرانی را در رابطه با پیر شدن جمعیت در کشور افزایش داده است. در واقع مباحث جمعیت و بیکاری حوزه مشترک بین رشته‌هایی مانند اقتصاد، آمار، جامعه‌شناسی و مدیریت است که مستلزم بررسی همه‌جانبه مسائل آن و استفاده از ظرفیت‌های همه این علوم است.
بررسی آمارهای منتشر شده مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، نرخ بیکاری در کشور در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال پیش از آن کاهش یافته است که این امر می‌تواند خبر خوبی برای اقتصاد کشور باشد. بر اساس این آمار، در سال ۱۳۹۸ نرخ بیکاری با کاهش ۱.۵ درصدی از ۱۲.۲ درصد در سال ۱۳۹۷ به ۱۰.۷ درصد در این سال رسیده است. این آمار در زمستان سال ۱۳۹۸ عملکرد حتی بهتری داشته و در نتیجه میزان بیکاری در زمستان ۱۳۹۸ نسبت به زمستان ۱۳۹۷ با کاهش ۱.۷ درصدی همراه بوده است و به عبارتی از ۱۲.۳ در سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۷ به ۱۰.۶ در مدت مشابه سال ۱۳۹۸ رسیده که آمار دلگرم‌کننده‌ای است.
با این حال ارقام فوق نشان‌دهنده تمام مسائل نیست و نیازمند بررسی عوامل آماری دیگر نیز هستیم. بدین منظور اطلاعات کلی و مورد نیاز منتشر شده در ذیل آورده شده است:
بر اساس آمارهای منتشر شده مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ افراد بالای ۱۵ سال (سن ورود به بازار کار) نسبت به سال ۱۳۹۷ با افزایش حدود ۶۶۵ هزار نفری مواجه شده است اما مشارکت اقتصادی تنها ۲۵۵۷۷ نفر اضافه شده که نشانگر آن است که حدود ۶۴۰ هزار نفر از جمعیت بالای ۱۵ سال در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ از انجام کار یا جست‌وجو برای یافتن کار دست کشیدند. این موضوع موجب شده تا به رغم اینکه افرادی که در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ به جمعیت شاغلین پیوستند کمتر از میزان افراد اضافه شده به جمعیت بالای ۱۵ سال کشور باشد (حدود ۴۳۰ هزار نفر در مقابل حدود ۶۴۰ هزار نفر) با این حال نرخ بیکاری به جای افزایش با کاهش نیز روبرو شود.
نکته دیگر آن است که نرخ بیکاری جمعیت جوان کشور که به جمعیت ۱۸ تا ۳۵ سال (بر اساس اعلام نظر شورای عالی جوانان در سال ۱۳۹۸) گفته می‌شود کاهش ۱.۷ درصدی داشته که با توجه به اینکه کاهش کلی نرخ بیکاری ۱.۵ درصد بوده است نشان‌دهنده آن است که احتمالا جوانان توانستند از شغل‌های ایجاد شده سهم بیشتری را از سایر گروه‌های سنی کسب کنند. با این حال هنوز نرخ بیکاری در گروه سنی جوانان بالاست. نرخ بیکاری جوانان در سال ۱۳۹۸ در حدود ۱۷.۹ درصد بوده که در مقایسه با نرخ بیکاری کل که ۱۰.۷ درصد است نشان از بیکاری گسترده در جمعیت جوان کشور دارد.
علاوه بر این افزایش سهم فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از کل بیکاران کشور در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷واقعیت تلخی است که نشان‌دهنده آن است که فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان آموزش عالی در جامعه به چه میزان کم و ناامیدکننده است. ۴۱.۶ درصد از کل بیکاران کشور افراد دارای تحصیلات آموزش عالی هستند که بیانگر این نکته است که پیوند بین بازار کار با جامعه دانشگاهی کشور به چه میزان کم و ضعیف است. مجموع عوامل فوق نشان می‌دهد که به رغم کاهش نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۸ در کشور ممکن است این کاهش به دلیل ناامیدی از یافتن شغل و دست کشیدن افراد از جست‌وجو بوده باشد که این امر نیازمند بررسی دقیق‌تر دارد.
