باستان‌شناسان در «ارگ انار»
نخستین فصل بررسی‌های باستان‌شناسی شهرستان انار در استان کرمان در راستای تکمیل نقشه باستان‌شناسی کشور و شناخت توالی فرهنگی استقرارهای این شهرستان؛ به شناسایی ۱۲۰ اثر فرهنگی- تاریخی و ۴۷ رشته قنات منجر شد. محمد حسین عزیزی خرانقی که با همراهی سپیده جمشیدی یگانه، سرپرستی این تیم بررسی را آغاز کرده است، با بیان اینکه در بررسی‌های انجام شده، در این شهرستان تاکنون ۱۲۰ اثر فرهنگی- تاریخی شامل محوطه‌ها و بناهای تاریخی و مخصوصا سازه‌های آبی، شناسایی شده‌اند، ادامه داد: قدیمی‌ترین آثار شناسایی شده چند محوطه تاریخی مربوط به دوره‌های تاریخی است که عمده آثار آن مربوط به دوران اسلامی و مخصوصا دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی است. او شاخص‌ترین اثر شناسایی شده در این شهرستان را ارگ تاریخی انار دانست که در محل به ارگ ساسانی معروف و ۱۷بهمن سال گذشته به شماره ۳۰۳۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و افزود: متاسفانه امروز بناهای تاریخی داخل ارگ که تا سال ۱۳۶۷ بر اساس عکس‌های هوایی سال ۱۳۴۲ سالم بوده و حتی بناهای سه طبقه نیز در آن وجود داشته، به‌صورت کامل تخریب و تسطیح شده و امروزه فقط حصار پیرامونی آن باقی مانده است. او یکی از یافته‌های ارزشمند این بررسی را شناسایی ۴۷ رشته قنات در این شهرستان دانست و اضافه کرد: هر چند این کشف گویای تلاش خستگی‌ناپذیر مردم ساکن کویر در این نقطه از کشور به منظور تامین آب مورد نیاز کشاورزی و آبادانی بیابان‌های انار است، اما متاسفانه در دهه‌های اخیر با احداث چاه‌های عمیق و بهره‌برداری بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، اکثر این قنات‌ها خشک شده و تنها پنج رشته آن هنوز بخشی از آب کشاورزی منطقه را تامین می‌کنند. عزیزی خرانقی، قنات را یکی از سازه‌های بسیار پیچیده تامین آب در جهان دانست که احداث آن نیاز به تکنولوژی و دانش بسیار بالایی در خصوص شناخت زمین‌شناسی منطقه، شناخت جریان‌های آب زیر سطحی و پوشش گیاهی و درک و محاسبه دقیق طول آن از مادر چاه تا مظهر قنات داشته است و افزود: متاسفانه در بسیاری از نواحی مرکزی ایران با از دست رفتن مقنی‌های متخصص حفر قنوات، اینک بخش بزرگی از این دانش از بین رفته است. هر چند که حفر چاه‌های عمیق که هر سال بر عمق آنها افزوده می‌شود، کاملا موضوع آبیاری به وسیله قنات را که هزاران سال موجب آبادانی تمامی شهرهای مرکزی ایران بودند را بلااستفاده کرده است.
