کاهش عرضه‌های سهام، سوخت موشک قیمت‌ها
گروه بورس|محمد امین خدابخش|
رشد نماگرهای بازار سهام همچنان تداوم دارد و افزایش قیمت‌ها هر روز تعداد بیشتری از آحاد جامعه را به چرخه معاملات بورس و فرابورس جلب می‌کند. در این رهگذر اخبار رکورد شکنی‌ها نیز هر روز پر رنگ‌تر می‌شود. در سایه جریان مثبت ورود نقدینگی و کاهش توامان فروشندگان، قیمت‌های موجود هر روز تا سقف مجاز افزایش قیمت معامله می‌شوند. همین امر سبب شد تا در روز گذشته نیز شاهد رشد بیش از 64 هزار و 911 واحدی شاخص کل بورس تهران و رسیدن این نماگربه سطح یک میلیون و 546 هزار و 849 واحدی باشیم. بازار سهام این روزها را در حالی سپری می‌کند که تداوم صعود تند و تیز قیمت‌ها بر خلاف ماه‌های اخیر، دیگر به امری عادی بدل شده و عموم متقاضیان دریافت کد بورسی حاضرند در کفه ترازوی ریسک و بازده سهم بیشتری به صعود 5 درصدی قیمت‌ها در هر روز بدهند. آن‌طور که به نظر می‌رسد بازار سهام در حال حاضر علاقه چندانی برای تحلیل ریسک‌های پیش رو ندارد و در تلاش است تا با نادیده گرفتن آنها، مخاطرات احتمالی را بی‌اثر فرض کند. از طرفی دیگر در مدت زمانی که روند صعودی بازار سهام در سال‌های اخیر آغاز شده، هرچه قیمت‌ها پیش‌تر رفته‌اند، مقامات دولتی و مسوولان بازار سهام نیز بیشتر درصدد حمایت از بازار برآمده‌اند. این روزها به نظر می‌رسد که در این رهگذر سعی شده تا بیشترین تلاش برای جذب مردم به بازار سرمایه و تقویت عرضه‌های اولیه صورت گیرد تا سرمایه مردم در مواجهه با تند باد خلق پول در اقتصاد ایران، به بازارهای دیگر سرازیر نشود و تلاش برای حفظ ارزش دارایی‌ها شیب صعودی تورم را تند‌تر از آنچه هست نکند.
در راستای همین تلاش‌ها بود که در روزهای اخیر به موجب تصمیمات گرفته شده در سازمان بورس، قرار شد تا 20 درصد از کارمزد دریافتی ارکان بازار سرمایه و شرکت‌های کارگزاری کم شود تا هزینه معاملات برای سرمایه‌گذاران کاهش یابد. همچنین مقرر شد تا 30 درصد از درآمد کارگزاری‌ها در جهت سرمایه‌گذاری در صندوق مشترک توسعه بازار صرف شود تا این صندوق با استفاده از وجوه جذب شده در مواقع مقتضی از بازار سرمایه حمایت کند. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که به رغم اتفاق نظر بر روی کاهش هزینه‌های معاملاتی که از خصیصه‌های کارایی بازار است، شرکت‌های کارگزاری از تصمیم دوم که همان انتقال 30 درصد از درآمد آنها به صندوق توسعه بازار است چندان دل خوشی ندارد. همین امر سبب شد تا «تعادل» ضمن گفت‌وگو با روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه و فعال در صنعت کارگزاری، ضمن بررسی جریان نقدینگی در بازار سرمایه و بررسی قدرت عرضه و تقاضا، نظر وی را در خصوص تصمیمات اخیر هیات‌مدیره سازمان بورس جویا شود. شریعتی در خصوص وضعیت عرضه و تقاضا در شرایط فعلی بازار سرمایه گفت: بورس در اواسط اردیبهشت بازار وارد یک دوره اصلاحی شد. اگرچه شاهد افت قیمت‌ها بودیم با این حال خروج پول از بازار چندان زیاد نبود. به‌طور کلی زمانی که می‌خواهیم خالص ورود نقدینگی حقیقی را اندازه‌گیری کنیم، تفاضل خرید اشخاص حقیقی و فروش آنها را به دست می‌آوریم. در این میان نکته جالب توجه این است که بر اساس مدل‌های فعلی نسبت به اواسط اردیبهشت، در حال حاضر ورود پول بسیار کمتر است. بروز چنین پدیده‌ای را می‌توان اینطور توضیح داد که با افزایش تقاضا برای بازار، به رغم آنکه پول جدید کمتری نسبت به گذشته وارد چرخه معاملات می‌شود، فروشندگان نیز نسبت به گذشته علاقه کمتری به فروش دارند که همین رویکرد موجب کاهش عرضه در مقابل تقاضا و رشد بیشتر قیمت‌ها می‌شود.
کاهش عرضه برای جا نماندن از بازار
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به جو روانی بازار گفت: در حال حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران به خصوص حقوقی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که با توجه به فضای حاکم بر بازار، کند بودن افزایش قیمت‌ها در بازارهای موازی و تقاضاهای سنگینی که شاهد آن هستیم، فروش سهام فارغ از ارزنده بودن یا نبودن توجیه چندانی ندارد. دلیل این امر در جا ماندن از روند صعودی بازار نهفته است. برای مثال اگر فرض را بر این بگذاریم که یک شرکت حقوقی در روز پایانی هفته گذشته، بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق دولتی که مقرر شده سالانه سودی در حدود 15 درصد به خریدار بپردازد، اختصاص داده باشد، تا پایان روز گذشته 10 درصد از بازده بازار سهام عقب افتاده است. پس بنابراین منطقی است که به جای معاوضه سهام خود با دارایی‌های دیگر، فعلا به نگهداری سهام خود بپردازد.
روزبه شریعتی با ورود افراد جدید به چرخه معاملات ، بازار سهام را مورد توجه قرار داد و گفت: در سه ماه گذشته حجم عظیمی از خریداران جدید وارد بازار سرمایه شده‌اند. این افراد در حالی در بازار تقاضای جدید ایجاد می‌کنند که هیچ درک روشنی نسبت عقبه قیمت‌ها در چند سال اخیر ندارند. همین امر شرایطی را پدید می‌آورد تا فعالان تازه وارد بازار بدون در نظر گرفتن ارزندگی سهام اقدام خرید آن کنند. در واقع این افراد آنچنان تحت تاثیر اخبار مربوط به رشد بازار سرمایه قرار گرفته‌اند، در مواجهه با رویکرد مثبت فعلی توجه چندانی به آموزش و ارتقا توانایی تحلیلی خود نمی‌کنند. به موجب چنین امری در حال حاضر یک کانال تلگرامی سیگنال خرید ارایه می‌دهد چند برابر یک کانال آموزشی مخاطب دارد و فضا به گونه‌ای است که حتی آموزش رایگان را هم مد نظر قرار نمی‌دهند.
این مدیر معاملاتی فعال در بازار سهام در پاسخ به این سوال که آیا فروشنده نبودن اشخاص حقوقی فعال در بازار سهام، خطرناک است یا خیر، گفت: امروزه میزان معاملات و حجم پول موجود در بازار به گونه‌ای است که نمی‌توان از این بابت ریسک خاصی را متوجه بازار دانست. در روز گذشته میزان خرید انجام شده از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی در حدود 17 هزار و 300 میلیارد تومان بوده و در سمت فروش 17 هزار و 400 میلیارد تومان عرضه وجود داشته است. این در حالی است که کل ارزش معاملات حقوقی 2 هزار و 500 میلیارد تومان بوده است. بنا بر این می‌توان گفت که تغییرات
ایجاد شده از سوی این بخش از فعالان بازار سهام در شرایط فعلی تاثیر چندانی بر فضای کلی بازار نخواهند داشت. شریعتی خاطرنشان کرد: در گذشته، زمانی که ارزش معاملات بازار در حدود 5 هزار میلیارد تومان بود، حقوقی‌ها حدودا 40 درصد بازار را تشکیل می‌دادند. این در حالی است که در حال حاضر سهم این بخش از سرمایه‌گذاران بازار سهام در آمار یاد شده از 10 درصد فراتر نمی‌رود. از این رو نمی‌توان تهدید خاصی را از جانب آنها متوجه بازار دانست.
قربانی سیاست‌های حمایتی
روزبه شریعتی ضمن اشاره به تغییرات اخیری که در میزان کارمزد دریافتی ارکان سازمان بورس و شرکت‌های فعال در صنعت کارگزاری داده شد، از کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذار به عنوان نکته‌ای مثبت یاد کرد و افزود: بر اساس آنچه که سازمان در روزهای گذشته اعلام کرد، مقرر شده تا 20 درصد از کارمزدهای اخذ شده کاسته شود که امری مثبت و به نفع سرمایه‌گذاران است. با این حال بر اساس همین تغییرات جدید 30 درصد از کارگزار اخذ شود و در ازای آن شرکت‌های یاد شده، واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری صندوق مشترک توسعه بازار را دریافت کنند که چندان مورد توافق کارگزاری‌ها نیست.
حمایت از بازار از جیب کارگزاری‌ها؟
این مدیر معاملات در پایان گفت: فکر می‌کنم که اگر قرار باشد از کارمزد کارگزاری‌ها صف‌های فروش را جمع کنند، رویکردی اشتباه اتخاذ شده است. اگر قرار است از این منبع پولی جمع‌آوری شود بهتر است که مبالغ گردآمده صرف توسعه زیرساخت‌ها و عمق بخشیدن به بازار شود. در حال حاضر چندان مشخص نیست که چگونه قرار است منابع حاصل از آن هزینه شود. من چندان با فلسفه وجودی چنین صندوق‌هایی موافق نیستم. بهتر است که بازار خود قیمت‌ها را تعیین کند نه آنکه با دستور و فشار از بیرون قیمت‌ها کنترل شود. فرض کنیم که بازار به یک سهم بیش از اندازه بها بدهد و افزایش قیمت بیش از حدی را در آن شاهد باشیم. در این شرایط نباید هزینه حمایت از سهامداران آن نماد یا کل بازار بر دوش کارگزاری‌ها باشد.
