تفنگ، علیه انسان

تفنگ‌های اولیه پس از توپ‌ها اختراع شدند و برای نخستین بار در اواخر قرن ۱۰ میلادی تا میانه قرن ۱۶ در ارتش اسپانیا مورد استفاده قرار گرفتند. شیوه کار تفنگ‌های اولیه که با نام تفنگ سرپر فیتیله‌ای شناخته می‌شدند، انفجار باروت در داخل لوله تفنگ و پرتاب شدن گلوله به سوی هدف بود. به این شکل که باروت سیاه را در داخل لوله تفنگ ریخته می‌شد و یک پارچه روی آن قرار داده و سنبه می‌زدند و سپس گلوله را در لوله قرار داده و مجددا یک تکه پارچه بر روی آن می‌گذاشتند و در نهایت در حفره انتهای لوله فیتیله مخصوص باروت را مشتعل که منجر به انفجار و پرتاب گلوله می‌شد. در اوایل قرن ۱۲ میلادی نوع جدیدی از تفنگ‌های سرپر اختراع شد که به تفنگ چخماقی معروف بود.  این تفنگ توسط دو فرانسوی به نام‌های ژسلن و براشی ساخته شد و اساس کار این تفنگ به این شکل بود که برای آتش زدن باروت در انتهای لوله تفنگ از سنگ چخماق و فولاد استفاده می‌شد. تفنگ‌های سرپر چخماقی نسبت به تفنگ‌های قدیمی از قدرت و سرعت بهتری برخوردار بودند و تا شروع پیدایش اولین امپراتوری فرانسوی‌ها بر جهان مورد استفاده قرار گرفت و عثمانی‌ها (ترکیه) اولین کشور مسلمانی بودند که سربازان خود را به این تفنگ مجهز کردند و سال‌ها بعد در جنگ چالدران بود که سپاه سلطان سلیم پادشاه عثمانی توانست به کمک تفنگ‌هایی که در اختیار داشتند سپاه شاه اسماعیل را شکست دهند.  برخی کارشناسان بر این نظرند که توپ و تفنگ توسط ونیزی‌ها در اواخر قرن ۱۴ میلادی و اوایل قرن ۱۵ به ایران آورده شده است اما چیزی که مشخص است این است که پس از شکست ایرانیان در برابر ترکان عثمانی در جنگ چالدران در دوران زمامداری شاه اسماعیل صفوی که علت شکست، مجهز نبودن سپاه ایران به توپ، تفنگ و سلاح‌های آتشین بود. شاه اسماعیل تصمیم گرفت که سپاه خود را به توپ و تفنگ تجهیز کند. در این دوره شاه اسماعیل با استخدام مربیان انگلیسی و فرانسوی و خرید ۶ هزار قبضه تفنگ از انگلستان و ساخت آن شروع به آموزش و تجهیز سپاهیان خود کرد. سینوری مورخ و ایرانشناس اروپایی آن زمان در کتاب خود بیان می‌کند که ایرانیان در زمان شاه اسماعیل از تفنگ‌های فیتیله‌ای که خود ساخته بودند استفاده می‌کردند.  دالساندری ایران شناس و مورخ ایتالیایی در کتاب خود عنوان داشته سپاهیان پارسی دارای تفنگ‌هایی بودند که طول آن ۶ وجب است. این قسمت از نوشته‌های این شخص از این رو جالب توجه است که در تاریخ سلطنت صفویان بر ایران قبل از ورود برادران شرلی در زمان شاه عباس و تجهیز سپاه ایران به توپ و تفنگ اشاره به مهارت سربازان ایرانی و استفاده از تفنگ در زمان شاه اسماعیل کرده است و گفته در عهد شاه اسماعیل سربازان مستقر در پادگان هرات قوای ازبک را با این توپ و تفنگ‌ها بیرون راندند.