قلعه‌ای که نیازمند ملی شدن است
قلعه « اسب‌کشان» در دهستان تورانِ سمنان به عنوان ذخیره‌گاه جانوری و منابع طبیعی در دوره قاجار، روی تپه صخره‌ای بنا شد. اما امروز آن، بر اثر گذر زمان و عوامل طبیعی در حال تخریب است، اما شناسایی این اثر، نخستین قدم در مسیر برنامه‌ریزی برای ثبت آن در فهرست میراث ملی کشور است. به دنبال وقوع حریق‌های پی در پی در جنگل‌ها و فضاهای سبز در برخی از نقاط مختلف کشور؛ هانی رستگاران - مسوول ثبت آثار و حریم میراث ملی استان سمنان و پژوهش‌گر میراث فرهنگی درباره موقعیت قرارگیری این تپه و ارتباط آن با محیط زیست گفت: «روستای کهن «اسب کشان» در مسیر جاده بیارجمند به بردسکن، در ۲۸۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شاهرود، در دهستان توران واقع شده است. بسیاری شاید نام توران را با ذخیره‌گاه جانوری و منابع طبیعی شاخصی که دارد بشناسند و به یاد آورند. وی افزود دوران ساخت قلعه به دوره قاجار برمی‌گردد، سبک خاص معماری دوران قاجار در تزئینات گچی، طاق‌ها و اتاق‌ها مشهود است. رستگاران در ادامه به آسیب‌شناسی این قلعه تاریخی پرداخت و توضیح داد: «بر اثر گذر زمان و عوامل طبیعی نظیر ریزش نزولات جوی و متروکه شدن قسمت‌هایی از بنا، سقف گنبدی بام تعدادی از اتاق‌ها و برج‌های شمال شرقی و جنوب شرقی تخریب و فرو ریخته است و در دیواره شرقی نیز ترک بزرگی که نشانگر جدایی دیواره از اسکلت اصلی بنا است قابل مشاهده است. وی اظهار کرد: رطوبت یکی از عوامل مهم آسیب‌رسان در بناها محسوب می‌شود. شرایط اقلیمی هر منطقه در بروز عوامل آسیب‌رسان رطوبتی و تاثیرات آنها در فصل‌های مختلف سال متغیر و متفاوت است. در بناهای تاریخی به علت سن بنا مواد و مصالح سرد بوده و این افت درجه حرارت و فرسودگی مصالح به‌راحتی اجازه عبور باران، باد و رطوبت را به داخل بنا می‌دهد. رطوبت در این بنا از طریق زمین، پی، دیوارهای بنا از طریق حرکت آب از سطحی به سطح دیگر یا از طریق نفوذ آب باران و برف از هورنوها به داخل در مواد و مصالح بنا نفوذ کرده و باعث بروز مشکلاتی از جمله تغییر رنگ مصالح، شوره‌زدگی، فرسایش و تخریب در مواد و مصالح بنایی در بنا شده است. فرسودگی یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به فضای شهری و روستایی و کالبد یک ساختمان است. او تاکید کرد: شناسایی این اثر ارزشمند، نخستین قدم در مسیر برنامه‌ریزی برای ثبت اثر در فهرست میراث ملی کشور و حفاظت و پاسداشت شایسته از آن است که با توجه به آسیب‌شناسی دقیق صورت گرفته، برنامه‌ریزی‌های بعدی در دسترس خواهد بود.
