ضوابط جدید معافیت از پرداخت حقوق ورودی کالاهای ضروری
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران ضوابط صدور و اعمال معافیت از پرداخت حقوق ورودی کالاها را به گمرکات سراسر کشور ابلاغ کرد. بنابه این گزارش، مهرداد جمال ارونقی در بخشنامه‌ای به مدیران و ناظران گمرکات کشور با اشاره به مکاتبه حوزه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری مبنی بر تشکیل جلسه مشترک با وزارت صمت در راستای بررسی معافیت حقوق ورودی ماده 119 قانون امور گمرکی، جزییات ضوابط صدور و اعمال معافیت پرداخت حقوق ورودی اقلام وارداتی را به شرح زیر اعلام کرد.
۱- ماشین‌آلات خط تولید در مراحل بهره‌برداری و پس از آن مشمول معافیت بند (غ) ماده 119 قانون امورگمرکی می‌شود. لذا مفاد صورتجلسه مورخ چهاردهم مردادماه ۹۳ فیمابین گمرک و وزارت صمت (موضوع عدم صدور معافیت بعد از بهره‌برداری) که در محل معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری برگزار گردید و نامه شماره 53851 مورخ هجدهم مردادماه ۹۳ مربوطه کان لم یکن تلقی و مصوبات این صورتجلسه جایگزین آن می‌گردد.
۲- ماشین‌آلات خط تولید، تجهیزات اصلی و جانبی خط تولید، انواع قالب، ابزار آلات مخصوص و ملزومات سرمایه‌ای خط تولید با تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز گمرک جمهوری اسلامی ایران مشمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی موضوع بند (غ) ماده 119 قانون امورگمرکی است؛ به عنوان مثال آجر نسوز برای راه‌اندازی کوره، قسمتی از خط تولید تلقی و مشمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی می‌گردد. بدیهی است صرفا اجزاء و قطعات یدکی و مواد مصرفی، مشمول معافیت نمی‌شوند. در صورت ابهام و تردید برای گمرکات اجرایی در تشخیص این بند، مرجع تشخیص و اعلام نظر نهایی، وزارت صمت خواهد بود.
3- ماشین‌آلات کمکی خط تولید که حالت انحصاری داشته و در جابه‌جایی اقلام موجود در خط تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند از جمله: «لیفتراک مخصوص جابه‌جا‌کننده پاتیل ذوب، ماشین‌های جابه‌جا‌کننده تجهیزات، پالت تراک مخصوص مورد استفاده در خط تولید، بیل مکانیکی مخصوص بارگیری ضایعات فلزی و ماشین‌آلات انحصاری و مخصوص» از این قبیل که مصرف عمومی ندارند و به همراه ماشین‌آلات خط تولید و به تعداد متعارف وارد می‌گردند با تشخیص وزارت صمت و تصریح در مجوز معافیت از پرداخت حقوق ورودی، مشمول معافیت صادره می‌شوند. بدیهی است ماشین‌آلات راهسازی به مفهوم عام یا ماشین‌آلات کمکی اخیر الذکر، چنانچه به تنهایی وارد شوند مشمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی بند (غ) ماده 119 قانون امورگمرکی نشده و ذیل ردیف تعرفه مربوط به خود طبقه‌بندی و مشمول پرداخت حقوق ورودی مأخذ مربوطه خواهند بود.
4- در متن مجوزهای معافیت از پرداخت حقوق ورودی صادره از وزارت صمت که به همراه اطلاعات واحد تولیدی از طریق سامانه معافیت گمرکی به گمرک ارسال می‌گردد علت شمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی ماشین‌آلات وتجهیزات مزبور برای واحد تولیدی (اعم از بازسازی و نوسازی، توسعه، جایگزینی، تکمیل خط و ...) قید می‌شود و نیازی به دریافت مجوزهای مرتبط با این بند، از واحد تولیدی مشمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی توسط گمرک نیست.
5- در خصوص مواردی که به دلایل مختلف از جمله شرایط تحریم، واردات ماشین‌آلات و تجهیزات خط تولید، به نیابت از واحدهای تولیدی توسط واحد بازرگانی (شخصیت حقوقی غیر تولیدی) صورت می‌پذیرد، وزارت صمت در متن مجوز ارسالی به گمرک یا در زمان ارسال سیستمی اطلاعات واحد تولیدی از طریق سامانه معافیت گمرکی، اطلاعات بازرگان (شخصیت حقوقی غیر تولیدی) را همراه با درخواست واحد تولیدی به گمرک اعلام می‌کند. با توجه به توضیحات ارایه شده، اعمال معافیت از پرداخت حقوق ورودی برای شخصیت حقوقی غیر تولیدی، توسط گمرک بلامانع خواهد بود.
6- چنانچه برای ماشین‌آلات مستعمل خط تولید، با درج وضعیت مستعمل بودن کالا در مجوز ثبت سفارش و رعایت مقررات ماده 42 آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، با قید عبارت «مستعمل»، مجوز معافیت از پرداخت حقوق ورودی از سوی وزارت صمت صادر شود، گمرک نسبت به پذیرش مجوز معافیت صادره اقدام می‌کند و مستعمل بودن کالا مانع از اعمال معافیت از پرداخت حقوق ورودی مربوطه صادره از سوی مرجع ذیصلاح مربوطه نخواهد بود.
7- در صورتی‌که به نظر گمرک، ارزش اظهاری ماشین‌آلات خط تولید مشمول معافیت از پرداخت حقوق ورودی نازل تشخیص داده شود نیازی به اصلاح ارزش اولیه مندرج در مجوز معافیت صادره توسط صمت نداشته و گمرک ضمن اعمال معافیت از پرداخت حقوق ورودی به‌صورت کامل و ترخیص کالا، ارزش استنباطی را جهت درج در سابقه وزارت صمت اعلام می‌کند.
8- مجوزهای معافیت صادره توسط وزارت صمت عموما متضمن ارزش سیف (CIF) کالا (ارزش بهای خرید کالا در مبدأ به اضافه هزینه بیمه و حمل و نقل) است، با این وجود چنانچه هزینه بیمه و کرایه حمل در مجوز معافیت از پرداخت حقوق ورودی صادره قید نگردد نیاز به اصلاح مجوز صادره نبوده و هزینه بیمه و کرایه حمل نیز به تبع ارزش بهای خرید کالا، مشمول اعمال معافیت صادره می‌گردند.
9- وفق مفاد یادداشت 4 قسمت 16 نمانکلاتور سیستم هماهنگ شده توصیف و کدگذاری کالا «هر گاه یک ماشین (شامل ترکیبی از ماشین ها) متشکل از اجزای جداگانه‌ای باشد خواه به صورت مجزا بوده یا از طریق لوله کشی، وسایل انتقال‌دهنده، کابل برق یا سایر ابزارآلات به همدیگر متصل شوند و با هم به‌طور واضح انجام یک عمل مشخص شده در یکی از فصول 84 و 85 راعرضه کنند، کلا تحت ردیفی طبقه‌بندی می‌گردند که برای آن عمل مشخص شده است.» فارغ از بحث طبقه‌بندی کالا، صدور مجوز و اعمال معافیت برای این واحدهای عمل‌کننده (Functional Units)، تجهیزات و اجزای منفصله موضوع یادداشت 4 قسمت 16 نیز بلامانع است؛ همچنین حمل اقلام مشمول معافیت به دفعات (Part shipment)، مانع صدور و اعمال معافیت از پرداخت حقوق ورودی صادره نخواهد بود.
10- در صورت وجود هر گونه ابهام برای گمرک در خصوص موارد بیان شده، این تردید و ابهام مانع از ترخیص کالاهای مشمول معافیت نبوده، مقتضی است در صورت نیاز با تصویر‌برداری از کالا، اخذ کاتالوگ مربوطه و قطع مرور زمان قانونی، نسبت به ترخیص کالای مشمول معافیت اقدام و ابهامات مربوطه به همراه نظر کارشناسی مستند و مستدل به دفتر واردات گمرک ایران منعکس گردد. دفتر واردات گمرک ایران نیز در صورت بقای اختلاف، مراتب را از وزارت صمت استعلام و پاسخ حاصله را مبنای تصمیم‌گیری قرار داده و در صورت نیاز استنادات گمرک را در این خصوص به مرجع مربوطه اعلام می‌دارد. بدیهی است درصورت اعتراض صاحب کالا به نظر نهایی گمرک، مراتب قابل طرح در مراجع رسیدگی به اختلافات گمرکی، وفق مقررات مربوطه خواهد بود.
11- برای صدور معافیت از پرداخت حقوق ورودی و ارسال آن به گمرک، مهلت و مدت زمان مقرر در تبصره (3) ماده (135) قانون امورگمرکی (حداکثر 6 ماه پس از ترخیص کالا از گمرک)، از سوی وزارت صمت ملحوظ نظر قرار گرفته و ساز وکار آن از سوی آن مرجع ذیصلاح پیش بینی می‌گردد. در موارد استثناء، سازمان‌های صمت استانی با دریافت مدارک و مستندات از متقاضی، نسبت به مکاتبه (و اعلام در شرف صدور بودن معافیت) با گمرکات اجرایی قبل از مهلت قانونی اقدام می‌کنند. در هرصورت باید توجه داشت احکام معافیت‌های صادره پس از ترخیص کالا، ظرف شش ماه از تاریخ امضاء پروانه یا پت گمرکی، باید به گمرک تسلیم شود.
12- در تمامی مفاد این تفاهم‌نامه منظور از «گمرک»، گمرک ایران و گمرکات اجرایی مربوطه؛ منظور از «وزارت صمت»، وزارت صنعت، معدن و تجارت، مرکز ساخت داخل، ماشین‌سازی و تجهیزات و سازمان‌های استانی مربوطه و منظور از «معافیت»، معافیت از پرداخت حقوق ورودی موضوع بند (غ) ماده 119 قانون امورگمرکی است که تعریف حقوق ورودی وفق مفاد بند (د) ماده 1 قانون امورگمرکی، حقوق گمرکی معادل 4 درصد ارزش گمرکی کالا به اضافه سود بازرگانی که توسط هیات وزیران تعیین می‌گردد به علاوه وجوهی است که به موجب قانون، گمرک مسوول وصول آن است و به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد، اما شامل هزینه‌های انجام تشریفات نمی‌شود. بدیهی است موضوع مالیات بر ارزش افزوده متعلقه، وفق قوانین و مقررات مربوطه بررسی می‌گردد. معاون فنی گمرک، همچنین در خبر دیگری از موافقت رییس‌جمهور با پیشنهادات گمرک برای ترخیص سریع کالاها خبر داد. بعد از آنکه گمرک ایران طی گزارشی وضعیت رسوب و موانع ترخیص کالا را به همراه پیشنهاداتی به رییس‌جمهور اعلام کرد، حسن روحانی نیز با کلیت موضوع موافقت کرده است. ازاین رو، بنابه اظهارات معاون فنی گمرک ایران با اجرایی شدن این پیشنهادات ترخیص کالاهای اساسی و تولیدی از گمرک سرعت می‌گیرد. البته پیشتر روزنامه «تعادل» در مصاحبه‌‌ای با معاون فنی گمرک ایران، با عنوان «پشت صحنه حبس کالاهای وارداتی» به بیان پیشنهادهای مطرح شده، پرداخته بود.
