قانون پولی و بانکی کشور

قانون پولی و بانکی کشور تیر ۱۳۵۱ در مجلس بیست و سوم شورای ملی و همچنین مجلس سنا به تصویب رسید. این قانون بیست و هفتم تیر ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا پهلوی رسید. بر اساس ماده اول این قانون، واحد پول ایران ریال است. ریال برابر صد دینار است. همچنین یک ریال برابر یکصد و هشت هزار و پنجاه و پنج ده میلیونیم 0.0108055 گرم طلای خالص است. بر اساس این قانون، مسکوکات طلا رواج قانونی ندارد و مقررات مربوط به ورود و صدور طلا و نقره به پیشنهاد رییس کل بانک مرکزی ایران و موافقت وزیر دارایی و تصویب هیات وزیران تعیین ‌می‌شود. اسکناس دارای امضاء وزیر دارایی و رییس کل بانک مرکزی ایران خواهد بود و امتیاز انتشار پول رایج کشور در انحصار دولت است و این امتیاز با رعایت مقررات این قانون منحصراً به بانک مرکزی ایران واگذار می‌شود. همچنین بر اساس این مصوبه، بانک مرکزی ایران در مدتی که کمتر از ده سال نخواهد بود اسکناسها و سکه‌های فلزی را که طبق بند ب ماده 3 این قانون از جریان خارج‌می‌شوند و رواج قانونی خود را از دست می‌دهند با پول رایج کشور معاوضه خواهد کرد و پس از انقضاء مدت مقرر تعهدی در قبال آنها نخواهد داشت‌و اسکناس‌ها و سکه‌های فلزی تعویض نشده به حساب خزانه منظور خواهد شد. ‌ بانک مرکزی ایرانی مسوول تنظیم و اجرای سیاست پولی و اعتباری بر اساس سیاست کلی اقتصادی کشور است. هدف بانک مرکزی ایران حفظ ارزش پول و موازنه پرداخت‌ها و تسهیل مبادلات بازرگانی و کمک به رشد اقتصادی کشور است. همین طور، بانک مرکزی ایران جز در مواردی که قانون صریحاً مقرر داشته باشد مشمول قوانین و مقررات عمومی مربوط به وزارتخانه‌ها و شرکت‌های‌دولتی و موسسات دولتی و وابسته به دولت و همچنین مشمول مقررات قسمت بانکداری این قانون نیست.  سرمایه بانک مرکزی ایران پنج میلیارد ریال است که از محل سرمایه قبلی بانک و تفاوت ناشی از اجرای ماده یک این قانون و اندوخته‌های‌بانک تأمین شده و متعلق به دولت است که تماماً پرداخت شده است. سرمایه بانک به پیشنهاد مجمع عمومی و تصویب هیات وزیران ممکن است‌افزایش یابد. طبق این قانون، بانک مرکزی ایران می‌تواند در هر محل لازم بداند شعبه تأسیس کند یا به بانک ملی ایران و در صورت نبودن شعبه یا نمایندگی بانک ملی‌ایران به بانک دیگری نمایندگی بدهد. بر اساس ‌ماده 11 این قانون، بانک مرکزی ایران به عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور موظف به انجام وظایف زیر است: انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور طبق مقررات این قانون، نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری طبق مقررات این قانون، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات‌ارزی، نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات یا تصویب هیات وزیران، نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.