حل مشکلات زنجیره فولاد با اتکا به بازار
گروه بورس|
قیمت‌گذاری دستوری همواره یکی از مشکلات موجود در بازارهای کشور است که در سال‌های اخیر به بورس کالا نیز سرایت کرده است. همین امر سبب شده تا در سال‌ها و ماه‌های اخیر حواشی بسیاری حول قیمت‌گذاری دستوری در بازار و ممانعت از تعیین آزادانه قیمت به خصوص در محصولات فولادی به گوش برسد.
در طول‌ماه‌های اخیر آنچه که بیش از پیش توانست بر انتظارات تورمی بیفزاید، همین کنترل قیمت‌ها بود که اگرچه از افزایش قیمت در تابلوی معاملات نقره‌ای به‌طور موقت کاست، اما قیمت‌ها در بازار آزاد را بالا برد و بر تورم بازارهای کالایی افزود.
عضو نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران گفت: برای جلوگیری از مشکلات به وجود آمده در زنجیره فولاد، قیمت را باید بازار تعیین کند. برای این کار، باید نهاده‌ها به قیمت واقعی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد تا در نهایت اختیار تعیین قیمت به سازوکار عرضه و تقاضا در بورس سپرده شود. در این صورت است که قیمت به‌درستی کشف می‌شود و سود غیرواقعی و کاذب نصیب عده‌ای اندک نمی‌شود. به گزارش سنا، عباس آرگون، عضو نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران گفت: وقتی دولت به صنایع مادر یارانه می‌دهد، در زنجیره‌های بعدی تولید نیز خود را محق دخالت می‌بیند، اما این دخالت‌ها، هرگز نتیجه مطلوبی نداشته و نخواهد داشت. وی افزود: برای جلوگیری از بروز این مشکل باید بازار را به عرضه و تقاضا سپرد. اما از سوی دیگر، تولید ما توان زیادی برای قطع یک‌باره کمک‌های دولت در شرایط تحریمی ندارد، پس باید حذف یارانه‌ها را گام‌به‌گام پیش برد.
این عضو نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران ضمن انتقاد از پیامدهای منفی قیمت‌گذاری دستوری کالاها گفت: مهم‌ترین بحث در خصوص قیمت‌گذاری‌های دستوری این است که اگر قیمت‌ها را محدود کنیم، هرچقدر هم نظارت دقیق صورت گیرد، گروهی منفعت بیشتری خواهند برد.
قیمت‌گذاری به سود مصرف‌کننده نیست
آرگون اظهار داشت: در سال‌های گذشته بارها تجربه کردیم که تعیین سقف قیمت برای محصولات فولادی و پتروشیمی، بازار سیاه بزرگی را با اختلاف قیمت زیاد ایجاد کرد که نفع آن، تنها به جیب عده محدودی رفت و نه تولیدکننده از آن بهره برد و نه مصرف‌کننده؛ اما مشخص نیست که این تجربه‌های تلخ قیمت‌گذاری چند بار دیگر باید در اقتصاد ایران تکرار شود.
وی تصریح کرد: هرچند قصد دولت از قیمت‌گذاری دستوری، تأمین مواد موردنیاز صنایع پایین‌دستی با قیمت‌های متعادل است، اما واقعیت آن است محصولی که با قیمت پایین‌تر از نرخ واقعی در بازار رسمی عرضه می‌شود، به دلیل جذابیت بالا راهی بازار سیاه می‌شود و در این بین تولیدکنندگان از قافله خرید جا می‌مانند؛ این دور باطل همواره باعث می‌شود که کالا با قیمت ارزان به دست مصرف‌کننده نرسد و سرانجام باید راه دیگری جز «قیمت کالاها» برای حمایت از مصرف‌کننده پیدا کرد. آرگون با بیان اینکه بورس کالا در شفاف‌سازی مبادلات و توسعه صنایع در پی واقعی شدن قیمت‌ها اثر ویژه‌ای داشته است، ادامه داد: آنچه سبب می‌شود نهادهای دولتی به بازاری چون بورس کالا ورود کند، یارانه‌ای است که به تولیدکننده صنایع بالادستی می‌دهد. از ماده اولیه ارزان گرفته تا انرژی یارانه‌ای که اینها به پایین ماندن قیمت تولید کمک می‌کند. اما مداخلات قیمتی دولت در مراحل بعد نه‌فقط نتیجه مثبت نمی‌دهد بلکه شرایط را به‌مراتب از زمان آزاد گذاشتن قیمت‌ها بدتر کرده و قیمت‌ها را با رشد کاذب و تصاعدی مواجه می‌کند؛ این رویداد در چند سال اخیر بارها تکرار شده است.
راه‌حل چیست؟
این عضو نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران گفت: برای جلوگیری از این اتفاق، قیمت را باید بازار تعیین کند. برای این کار، هم باید نهاده‌ها به قیمت واقعی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد تا در نهایت اختیار تعیین قیمت به سازوکار عرضه و تقاضا در بورس سپرده شود. در این صورت است که قیمت به‌درستی کشف می‌شود و سود غیرواقعی و کاذب نصیب عده‌ای اندک نمی‌شود.
«بازار» کلید حل مشکل زنجیره فولاد
این فعال صنعت در خصوص مشکلات ایجاد شده در زنجیره فولاد اظهار داشت: وقتی ماده اولیه را از طرف معدنی‌ها، یارانه‌ای به فولادی‌ها می‌دهیم ولی از سوی دیگر تولیدکنندگان فولاد با قیمت رقابتی در جهان محصولاتشان را بفروشند، زنجیره‌های پایین‌دستی معترض خواهند شد. اعتراض آنها هم به‌حق است. می‌گویند سنگ‌آهن و انرژی مصرفی یارانه‌ای است، پس نباید قیمت محصول نهایی بر اساس قیمت جهانی باشد. این انتفاع نصیب فولادی‌ها می‌شود اما هیچ نفعی به صنایع پایین‌دستی نمی‌رسد. وی افزود: با توجه به اینکه تکنولوژی‌ها در صنایع فولادی، به‌روز نیست بنابراین، اگر یارانه نهاده‌ها هم برداشته شود، فولادی‌ها توان ماندن نخواهند داشت؛ بر این اساس تنظیم این روابط دشوار است. آرگون اضافه کرد: این سیستم در جهان، یک سیستم «خودتنظیم» است. وقتی آن را دستکاری می‌کنیم این خودتنظیمی را محو و از بین می‌بریم اگر همه‌چیز را به بازار واگذار کنیم، بازار، خود را تنظیم می‌کند اما به‌شرط آنکه صفر تا صد کار به بازار سپرده شود. نه اینکه بخشی را دولت ورود کند و بگوید ازاینجا به بعد را بازار تنظیم کند. در واقع باید از تأمین ماده معدنی برای فولاد تا زنجیره پایانی را به خود بازار بسپاریم.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران بیان کرد: تعیین دستوری قیمت، رانت را برای عده‌ای ایجاد می‌کند. اما در مقابل اگر دولت یارانه‌ها را یک‌باره بردارد، بسیاری از صنایع از تولید خارج می‌شوند. وی با بیان اینکه برای حذف کامل دخالت دولت، پیش‌فرض‌هایی وجود دارد که باید رعایت شود، متذکر شد: اگر قیمت‌ها را از ابتدای زنجیره تولید تا انتها واقعی کنیم، آن‌وقت، مشخص می‌شود که تولیدکنندگان ما می‌توانند رقابت کنند یا خیر. اما این اتفاق باید در شرایط عادی بیفتد. به این ترتیب اگر بتوانیم گام‌به‌گام و مرحله‌به‌مرحله حمایت‌ها را کم کنیم و تولید را به ریل واقعی بازگردانیم، شاید بتوان امید داشت که طی چند سال از مرحله دخالت‌های دولت عبور کرده و تولید با بهره‌وری صورت گیرد.
