وقتی قبرستان تاریخی شبیه زمین فوتبال می‌شود
چیزی شبیه به زمین فوتبال شده، سطح زمین صاف است و سنگ‌ها سُر؛ تا این‌جای قبرستان تنها نشانی‌اش از قدیمی بودن، همان نامی است که بارها از زبان پژوهشگران و ری‌شناسان تکرار شده؛ «ابن‌بابویه» و شاید سرعت گیر زمانش هم سنگ قبرهایی که حالا میانِ همان سنگ‌های سُر، از نو شدن جا مانده‌اند. اما همه قبرستان به همین نقطه و به قول میراثی‌ها به رینگ دورِ بقعه شیخ صدوق ختم نمی‌شود. چند ده متر آن طرف‌تر از مکانِ اجرایی کردنِ ساماندهی قبرستان آن هم با همسطح‌سازی قبور، هستند هنوز نقاطی که از دست‌کم دو سده گذشته تا امروز هنوز دست نخورده‌اند یا چند دوره چنین طرحی را نشان می‌دهند؛ یعنی همسطح‌سازی یک بار با آجرهایی که بیشتر شبیه به تزیینات ِ دور قبرند، بار دیگر با بتون و موزاییک و دوره بعدی با سنگ‌های ساختمانی که هر کدام نامِ خاص خود را دارند. ابن بابویه نخستین‌بار نیست که طعمِ تخریب و ویرانی را می‌چشد؛ او از همان قرن‌ها قبل شاید چند ده سال بعد از دفنِ «شیخ صدوق» در دلِ سردابی که بیش از ۲۰۰ سال قبل کشف شد، هم گردِ ویرانی به چشمش رفت. به گزارش ایسنا، این محوطه تاریخی در طول سال‌های مختلف و با اتفاقات سهمگینی از حمله مغول گرفته تا جنگ‌های خوارزمشاهیان و تیموریان، بارها ویران شد و همان ویرانی‌ها مقبره شیخ صدوق و قبرستانِ اطرافش را برای سال‌ها زیر خاک پنهان کرد، تا سرانجام تبدیل شدن زمین‌های منطقه به کشتزار و باغ و یافتنِ جسد سالم «شیخ صدوق» در یک سرداب که ۸۰۰ سال قبل‌تر آن‌جا دفن شده بود، مقبره شیخ احداث شد و به مرور محوطه بار دیگر شکل قبرستان به خود دید. اما شاید همین اتفاق تدریجی به مرور نشانه‌های قدیمی‌تر از دفن مردگان در قرون اولیه اسلام را در اطراف مقبره شیخ صدوق حذف کرد، اقدامی که هنوز ادامه دارد و شواهد نشان می‌دهند هر چند ده سال یک‌بار بخش‌هایی از همین قبرستان را با طرح‌هایی که هدف‌شان معلوم نبوده، همسطح می‌کنند، آن‌قدر که این‌بار متولیانِ آن برای آسایشِ مردگان، محوطه را با تغییرهای زیادتری همراه کرده‌اند و به نظر می‌رسد تیرِ آخر را به تاریخِ این قبرستان می‌زنند تا علاوه بر از بین بردنِ سنگِ قبرهای تاریخی، اصالتِ این قبرستان را که دست‌کم از ۴۰۰ سال قبل نشانه‌هایش باقی مانده از بین ببرند. درست مانند تجربه‌ای که همین دو سه سال قبل برای امامزاده عبدالله شهرری داشتند و به نظر می‌رسد هشدارهای میراثی‌ها چندان تاثیری برای آنها نداشت و هنوز کارگران در این بخش مشغول کارند، سنگ می‌گذارند، فضا را صاف می‌کنند و سنگ قبرهای قدیمی را که توانسته‌اند به هر روشی از دل زمین جداکنند دست‌کم چند ده میلی‌متر بالاتر از جای قبلی روی سیمان و مصالح سخت، جاساز می‌کنند.
