تلسکوپ و نگاه انسان به آسمان

انسان هزاران سال تلاش کرد تا راز و معمای آسمان شبانه را بشکافد و همیشه چشم به آسمان می‌دوخت. اما پرش ناگهانی از نظارت با چشم عریان تا ابزار کمکی برای رصد‌گری یکی از دستاورد‌های مهم بشری به شمار می‌رود. این اختراع با لنز‌ها آغاز شد. هر چند مبداء و اساس آن معلوم نیست، اما گمانه‌زنی‌ها ما را به سده سیزدهم در ایتالیا باز می‌گرداند. کاشف و سازنده آن احتمالا کسی بود که برای پنجره‌ها شیشه می‌ساخت. او با نگریستن از طریق شیشه متوجه شد که تصویر بسیار شفاف و پاک معلوم می‌شود.

تلسکوپ اولین وسیله چشمی است که در مورد پیدایش آن اختلاف نظر وجود دارد. یکی از حکایات بسیار قرین به حقیقت، ما را به مغازه یک عینک فروش هالندی بنام هانس لیپرشی در قرن شانزدهم می‌برد. دو کودک در داخل مغازه او با لنز بازی می‌کردند و با روی هم گذاشتن لنز‌ها به برج یک کلیسای دور دست نگاه کردند و از دیدن آن شگفت زده شدند. وقتی که لیپرشی متوجه این کار شد، به زودی لنز‌ها را روی هم نصب کرده و اولین وسیله نگاه‌کننده‌اش را ساخت. در سال 1608 لیپرشی سعی کرد تا این وسیله را به اردوی هالند بفروشد. اما افسری که طرف معامله بود، وسیله یا دوربین لیپرشی را نخرید، زیرا کسان  دیگری هم بودند که ادعا می‌کردند، این اختراع متعلق به آنهاست. در همان سال سفیر فرانسه در هاگ یکی از آنها را برای هنری چهارم- پادشاه فرانسه خرید و در سال بعد تحت نام «لوله هالندی» «دورنما» و «استوانه‌ها» در پاریس و آلمان به فروش رسید. اما دیری نگذشت که در میلان، ونیز و در پایان سال حتی در لندن نیز این ابزار ساخته شد.

در همان روز‌های آغازین پیدایش تلسکوپ یکی از پرنفوس‌ترین افراد مرتبط با آن بدون شک کسی جز گالیله دانشمند ایتالوی نیست. گالیله در مارچ 1610 شرحی را بر وسیله نظارت‌گر شبش تحت عنوان پیک ستاره‌ای (Sidereus Nuncius) در بیست و چهار صفحه منتشر کرد که همه را در مورد جهان شناخته شده، متحیر کرد. در این متن نوشته بود که مهتاب صاف و هموار نه بلکه ناهموار و پوشیده از حفره‌های زیادی می‌باشد، راه شیری پر از میلیون‌ها ستاره است و مشتری نیز چهار قمر دارد. در شب چهاردهم اپریل 1611 یک مهمانی به افتخار گالیله در خارج از شهر روم برگزار شد. در این محفل، گالیله ابزار جدید خود را به مهمانان نشان داده و اجازه داد تا آنچه را که کشف کرده بود، همه ببینند. یک شاعر الهیات شناس یونانی که در محفل حضور داشت، برای این وسیله یک اسم قدیمی یونانی را پیشنهاد کرد. این اسم مورد پسند هم قرار گرفت و میزبان محفل فدریکو چیسی رسما وسیله جدید گالیله (تلسکوپ) را تعمید داد.