اصلاح شاخص بورس تا کجا ادامه دارد؟
کارشناس اقتصادی با بیان اینکه به دلیل کاهش نرخ منفی بهره، حباب بورس در حال تخلیه است، گفت: اتفاقات اخیر ماشه سقوط بازار را کشید و حباب بزرگ بازاردر حال تخلیه است. سید محمد صادق الحسینی در گفت‌وگو با مهر درباره وضعیت بازار سرمایه در هفته‌های اخیر با بیان اینکه به دلیل کاهش نرخ منفی بهره، حباب بورس در حال تخلیه است، گفت: سیاست غلط وزارت اقتصاد در حمایت از بازدهی غیر عادی یک بازار دلیل رشد هیجانی بورس بوده است و اشتباه در دارا دوم و طرح گشایش اقتصادی، ماشه سقوط بازار را کشید و به دلیل بزرگ بودن حباب، این حباب در حال تخلیه است. وی علت عدم حمایت حقوقی‌ها از سهامداران حقیقی گفت: در شرایط فعلی حقوقی‌ها نیز مانند حقیقی‌ها در بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند و به دنبال سود هستند. آنها نیز باید سود سهامدار خود را تأمین کنند که شامل صندوق‌های بازنشستگی، بانکها و دیگر نهادهای حقوقی است. که نمی‌توان انتظار خاصی داشت. اما در سه ماه گذشته ۶۵ هزار میلیارد تومان خالص فروش حقوقی‌ها به حقیقی‌ها بوده که نشان از نقد بودن حقوقی‌ها دارد. لذا به‌نظر می‌رسد معقول باشد گفته شود حداقل به همین میزان باید نسبت به خرید برای ایجاد فرجه‌ای برای سهامداران عادی و کوچک برای خروج اقدام کنند.
وی درباره علت ریزش بازار سهام در سه هفته اخیر گفت: در کشور ما همه بازارهای دارایی در کنار بازار سهام دارای حباب هستند چون نرخ بهره حقیقی زیادی منفی است و از آنجایی که نرخ بهره منفی، حباب ساز است، در همه بازارها از جمله بازار سهام حباب ایجاد شده است. اما حباب بورس از بقیه بازارها بزرگ‌تر است و به دلیل کم شدن از نرخ بهره منفی، این حباب در حال خالی شدن است. لذا چه دولت حمایت کند و چه حمایتی از بازار سرمایه نداشته باشد این حباب به تدریج تخلیه می‌شود.
صادق الحسینی باتأکید بر اینکه حباب سایر بازارهای دارایی هم تا پایان سال به دلیل آنکه دولت مجبور است نرخ بهره منفی را کاهش دهد، فرو می‌ریزد یادآور شد: ۵۰ روز قبل در نامه ۲۵ اقتصاددان به رییس‌جمهور (متن کامل نامه) اعلام کردیم که نرخ بهره کاهش یافته و اوراق بدهی منتشر شود تا جلوی کسری بودجه گرفته شود و بازار هم بیش از این حبابی نشود. اگرچه دولت در حال حاضر در حال انجام این پیشنهاد اقتصادی است اما نامه را سال گذشته به رییس‌جمهور ارسال کردیم و چون دولت آن را عملی نکرد مجبور شدیم آن را منتشر کنیم. ۵۰ روز پیش شاخص بورس بر روی ۱.۵ میلیون واحد قرار داشت.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اتفاقی که در خصوص عرضه دارا دوم رخ داد، تصریح کرد: این رخداد بهانه به دست بازار داد ولی دلیل ریزش شاخص نبود. دلیل افت شاخص، بزرگ شدن بیش از حد حباب بورس بود و عدم عرضه دارا دوم و طرح گشایش بهانه‌ای شد که این حباب خالی شود و به اصطلاح ماشه بازار را کشید. تصور من این است که شاخص دیگر رشد گذشته را ندارد و تا پایان امسال ریزش آن ادامه می‌یابد.
این تحلیلگر اقتصادی در پاسخ به برخی که می‌گویند اگر رشد شتاب گونه شاخص بورس عامل ایجاد تورم بوده، چرا با افت شاخص شاهد افت تورم نبودیم، گفت: بورس امسال حدود ۲۹۰ درصد بازدهی داشته است. این بازدهی برای بازار مسکن ۵۰ تا ۷۰ درصد و برای دلار ۵۰ درصد بوده است. ضمن اینکه بازدهی ۱۰ ساله بورس هم بیشتر از این بازارها بوده است. ضمن اینکه از نظر اثر ثروت و اثر تبدیل شبه پول به پول، بازدهی غیرعادی در هر بازاری باعث رشد قیمت‌ها در کل اقتصاد می‌شود اما از نظر اثر تبدیل مصرف به پس‌انداز به‌دلیل بازدهی بالا در یک بازار سبب پس انداز بیشتر و کاهش مصرف خصوصی می‌شود که ضد تورم است. حدس غالب اقتصاددانان ایرانی این است که اثر دو مورد اول بیشتر از مورد سوم است و بازدهی غیرعادی در هر بازاری باعث افزایش تورم می‌شود. صادق الحسینی توضیح داد: بازدهی بورس بیش از حد بالا بوده و حالا حالاها نباید منتظر کاهش تورم از مسیر کاهش ارزش شاخص بود. وقتی بازدهی بورس به اندازه بازدهی سایر بازارها به اضافه عددی معقول به‌دلیل ریسک بالاترش رسید آن‌وقت منطقی است که منتظر افت قیمت‌ها در بازار کالا هم باشیم. ولی فعلاً این منطقی نیست. البته تصور بنده این است که به‌دلیل کاهش نرخ بهره منفی که اجتناب ناپذیر است حباب تمام دارایی‌ها از جمله مسکن، ارز، خودرو و … هم شروع به تخلیه خواهد کرد. وی تصریح کرد: البته اینها بحث‌های حاشیه‌ای است و مهم این است که نباید مردم عادی را با وعده‌های دولتی به بورس می‌کشاندند. چرا که بورس بازاری پرریسک است که با سایر بازارهای دارایی متفاوت است. وجود دامنه نوسان اما باعث شد که مثلاً بورس یکسال روزانه ۵ درصد سود بدهد و این توهم ایجاد شد که این بازار فقط سود می‌دهد! این باعث رفتار گله‌ای در جامعه شد و وعده‌های وزارت اقتصاد هم این امر را تشدید کرد.حالا هم تنها چاره کوتاه‌مدت برای خروج حقیقی‌ها خرید ۶۵ هزار میلیاردی توسط حقوقی‌هاست. یعنی معادل مبلغی که در سه ماه گذشته حقوقی‌ها به‌صورت خالص به حقیقی‌ها فروخته‌اند. ولی این راه‌حل نیست. بازار بورس در ذاتش افت و خیز دارد و باید اجازه داد بریزد.ای کاش این جسارت وجود داشت که دامنه نوسان برداشته شده و رشد و ریزش هر دو سریع اتفاق می‌افتادند تا شاهد این حجم از مشکل در کشور نباشیم. این تحلیلگر اقتصادی تصریح کرد: نباید به سهامداران حقیقی اطلاعات غلط داد و گفت اوضاع خوب است. این باعث ایجاد اطلاعات نامتقارن شده و حقوقی‌ها خارج و حقیقی‌ها سرشان بی‌کلاه می‌ماند.
