« بنزین» محورصادرات

تعادل - گروه تجارت |

تصویر تجارت خارجی در پنجمین ماه از سال ۹۹ ترسیم شد. براساس تازه‌ترین آمار اعلامی از سوی گمرک، تا پایان مردادماه بیش از 53 میلیون تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد دلار و ۶۰۰ میلیون دلار حجم تجارت خارجی کشور است، که در مقایسه با چهار ماه نخست ابتدایی سال، حدود ۵ میلیارد دلار افزایش نشان می‌دهد. ریز جزییات آماری بیانگر این است که از این میزان تجارت در ماه میانی فصل تابستان، سهم صادرات 38 میلیون تن کالا به ارزش ۱۰ میلیارد و ۹۰۰میلیون دلار بوده است. در مقابل واردکنندگان ایرانی نیز در بازه زمانی یاد شده، معادل ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار کالا وارد کشور کرده‌اند. از این رو، تراز تجاری کشور تا پایان مردادماه منفی گزارش می‌شود. البته تحلیل رییس کل گمرک از روند تجارت در این بازه زمانی، بیانگر این است که تأثیر شیوع بیماری کووید۱۹ بر تجارت خارجی ایران از ۵۴ درصد در اردیبهشت ماه سال جاری به ۲۷ درصد در مرداد ماه رسیده و به‌طور میانگین این تأثیر از ۴۰ درصد به ۳۸ درصد کاهش یافته، که این کاهش نشان از عادی شدن روند صادرات را دارد. همچنین مطابق آمار ارایه شده، مهم‌ترین مقاصد صادراتی کشور در این مدت، «چین، عراق، امارات، افغانستان و ترکیه» بوده و در بخش واردات هم شرکای اصلی ما به ترتیب «چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان» هستند. 

    تجارت در مردادماه 

روند تجارت خارجی کشور تا پایان مردادماه ترسیم شد. براساس تازه‌ترین داده‌های ارایه شده از سوی رییس کل گمرک ایران مبادلات تجاری ایران با کشورهای خارجی در ۵ ماه نخست سال جاری به ۲۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده که در یک‌ماه حدود ۵ میلیارد دلار افزایش را نشان می‌دهد و همچنین در این مدت ۵۲ میلیون تن انواع کالا به خارج از کشور صادر شد. بنابر آمار اعلامی «مهدی میراشرفی»، سهم صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی (به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی) در این مدت برابر با ۳۸ میلیون تن به ارزش ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بوده است. اما محتویات سبد صادراتی ایران تا پایان مرداد ماه چه کالاهایی بوده اند؟ جزییات آماری نشان می‌دهد، «پلی‌اتیلن، گرید فیلم، گاز طبیعی، پروپان مایع شده و سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» ۵ قلم عمده صادراتی ایران در این مدت بوده است. اما نکته آماری جالب در تجارت خارجی کشور، خودنمایی «بنزین» عنوان نخستین کالای صادراتی است که تا پایان مردادماه، رقم صادرات آن از یک میلیارد دلار گذشته است. دلایل افزایش صادرات این محصول را رییس کل گمرک ایران، کاهش مصرف داخلی و افزایش میزان تولید عنوان کرده است. براساس آمارهای ارایه شده، اما مقاصد صادراتی ایران دربازه زمانی یاد شده کدامند؟ طبق آمارها، پنج کشور عمده مقصد صادراتی ایران طی این مدت به ترتیب «چین» با ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزارتن کالا به ارزش بیش از سه میلیارد دلار و سهم ۲۸ درصدی، «عراق» با هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۴۰۶ میلیون دلار و سهم ۲۲ درصدی، «امارات متحده عربی »با پنج میلیون و ۹۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۵۵۴ میلیون دلار سهم ۱۴ درصدی، «افغانستان» با ۲ میلیون و ۶۰۰ هزارتن به ارزش ۸۷۱ میلیون دلار سهم هشت درصدی و «ترکیه» با یک میلیون و ۶۹ هزار تن به ارزش ۵۱۳ میلیون دلار سهم ۴.۷ درصدی بودند.

    تصویر واردات در مردادماه

 در مقابل این میزان صادرات، واردکنندگان ایرانی نیز تا پایان مرداده ماه ۹۹ معادل ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار کالا وارد کشور کرده‌اند. برهمین اساس تراز تجاری کشور تاپایان مردادماه با توجه به اختلاف آماری در واردت و صادرات کشور، باز هم منفی گزارش می‌شود. البته بنابه تحلیل رییس کل گمرک ایران، با توجه به کاهش تدریجی اثرات کرونا بر تجارت، تأثیر شیوع بیماری کووید۱۹ بر تجارت خارجی ایران از ۵۴ درصد در اردیبهشت ماه سال جاری به ۲۷ درصد در مرداد ماه رسیده و به‌طور میانگین این تأثیر از ۴۰ درصد به ۳۸ درصد کاهش یافته، که این امر نشان از عادی شدن صادرات دارد. 

حال براساس آمارهای ارایه شده از سوی رییس کل گمرک ایران، مبادی وارداتی کشور کدام کشورها هستند؟ بنابر آمار اعلامی از سوی رییس کل گمرک ایران، «چین» با صدور یک میلیون و ۳۳۷ هزار تن کالا به ارزش سه میلیارد و ۵۵۲ میلیون دلار و سهم ۲۵.۹ درصدی نخستین مقصد وارداتی ایران به شمار می‌شود. در رتبه‌های بعدی، «امارات متحده عربی» با صدور یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به ارزش سه میلیارد و ۱۸۶ میلیون دلار و سهم ۲۳ درصدی، «ترکیه » با صدور ۲ میلیون تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۴۷۵ میلیون دلار و سهم ۱۰.۷ درصدی، « هند» با صدور یک میلیون و یکصد هزارتن کالا به ارزش ۹۴۱ میلیون دلار و سهم ۶.۸ درصدی و «آلمان» با صدور ۵۴۸ هزارتن کالا به ارزش ۶۶۱ میلیون دلار و سهم ۴.۸ درصدی، دیگر مبادی عمده صادرکننده کالا به ایران به شمار می‌روند. جزییات واردات نشان می‌دهد، از کل ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالای وارداتی به ایران در پنج ماهه نخست امسال ۹ میلیون و ۷۰۰ هزارتن آن را کالاهای اساسی در بر می‌گیرد و ۸۵ درصد از واردات در مدت مذکور مربوط به کالاهای اساسی و نهاده‌ها و ماشین‌آلات خطوط تولید بوده است. 

    اعلام یک آمار اشتباه!

در این میان اما یک شبهه آماری در مورد رقم صادرات فرش دستباف به وجود آمده است. طی روزهای گذشته، سخنگوی گمرک اعلام کرده بود که در 4 ماه اول سال جاری، بیش از 82 میلیون و 579 هزار و 305 دلار برابر با 20 هزار و 886 تن فرش، گلیم و گبه به 57 کشور جهان صادر شده است. این آمار در حالی عنوان شده، که حامد چمن رخ عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف به فارس می‌گوید: برخلاف اعلام گمرک مبنی بر صادرات 82 میلیون دلاری فرش دستباف در 4 ماهه ابتدای امسال، ارزش صادرات فرش دستباف طی این مدت فقط 15 میلیون دلار بوده است. به عبارتی رقم اعلامی میزان صادرات مربوط به صادرات فرش دستباف و ماشینی است. او با بیان اینکه گشایشی در صادرات فرش نداشته‌ایم، توضیح می‌دهد: وضعیت صادرات فرش دستباف اصلا خوب نیست و صادرات این کالا به دلایل مختلف از جمله سخت‌گیری‌ها در مورد رفع تعهد ارزی و مشکلاتی که رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان فرش به وجود آورده، محدودیت‌های صادراتی بعد از تحریم‌ها و همچنین بسته شدن مرزها در 2 ماه اول سال به دلیل شیوع بیماری کووید 19 به‌شدت کاهش یافته است. بنابراین اصلا نمی‌توان رقم صادرات 82 میلیون دلاری در مورد صادرات فرش دستباف را پذیرفت. 

    تجارت در تیر و خردادماه

اما بر گردیم به عقب‌تر، یعنی تیر و خردادماه ببینیم که در این فاصله زمانی یکماهه چه اتفاقی برای تجارت خارجی کشور رخ داده است. بر اساس آمارهای رسمی، صادرات در چهار ماهه ابتدای امسال به لحاظ وزنی ۳۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده که ارزشی معادل ۸ میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار داشته است. در مقابل واردات نیز در چهار ماهه مورد بررسی به لحاظ وزنی ۴۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تن بوده که ارزشی معادل ۱۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار را به خود اختصاص داده است. همچنین ارزیابی آمارهای تجارت خارجی نشان می‌دهد، در تیر امسال حدود ۸ میلیون و ۳۷۱ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۳۳۶ میلیون دلار از ایران به بازارهای هدف صادر شده که در خردادماه ۷ میلیون و ۴۰۷ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۲ میلیارد و ۶۴ میلیون دلار صادر شده بود. بنابراین صدور کالا به لحاظ ارزشی رشدی بیش از ۱۳ درصدی و وزن کالاهای صادر شده نیز افزایش حدود ۱۳ درصدی را تجربه کرده بود. واردات هم در تیرماه هم از نظر وزنی ۲ میلیون و ۸۷۷ هزارتن به ارزش ۳ میلیارد و ۲۸۰ میلیون دلار بوده است. این درحالی است که واردات در خرداد ۲ میلیون و ۵۱۸ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۵۷۹ دلار ثبت شده است. بنابراین ارزش کالاهای وارد شده به کشور در چهارمین ماه سال ۲۷ درصد رشد و وزن آنها افزایش ۱۴ درصدی را تجربه کرده‌اند. این ارزیابی نشان می‌دهد، در تیرماه برخلاف مردادماه، تراز تجاری منفی ۹۴۴ میلیون دلاری به ثبت رسیده است. در حالی که در خرداد کسری تجاری ایران رقمی معادل منفی ۵۱۵ میلیون دلار بود. بنابراین فاصله واردات از صادرات در تیرماه بیش از خردادماه بوده است. در مقابل حجم تجارت ایران از ۴ میلیارد و ۶۴۳ میلیون دلار در خردادماه به ۵ میلیارد و ۶۱۹ میلیون دلار در تیرماه رسیده است.