بورس مطلوب مردم

علیرضا عسکری مارانی

من با دستورالعمل‌هایی که در سازمان بورس در خصوص عرضه شرکت‌ها وجود دارد، مخالفم. دستورالعمل سازمان بورس می‌گوید که سهامداران عمده تا 15روز بعد از عرضه اجازه افشای اطلاعات را دارند؛ در حالی که در همه جای دنیا این روند قبل از عرضه و فروش دقیقا مشخص شود که چه میزان سهم را در چه مدتی می‌خواهند به فروش برسانند. پس رویکرد اجرایی ما در بازار سرمایه نه با استانداردهای جهانی می‌خواند و نه در نهایت موجب رونق بورس می‌شود. دولت‌ها برای تاثیرگذاری مثبت در بورس چند کار باید انجام دهند. نخستین کار این است که دولت‌ها باید بخش واقعی اقتصاد را به سامان برسانند. ساماندهی بخش واقعی اقتصادی یعنی چه؟یعنی اینکه فضای تولید را به گونه‌ای ساماندهی کنند که امر تولید در کشور یک ارزش محسوب شود. از دخالت‌های بیهوده در روند قیمت‌گذاری دست بردارند. در بورس کالا دخالت نکنند، روند شفافی در گزارش دهی صورت حساب‌های بنگاه‌های اقتصادی وجود داشته باشد. اساسا دولت باید به یک چنین پرسش‌هایی پاسخ دهد که آیا روند قیمت‌گذاری خودرو در کشور، منصفانه است؟

آیا قیمت سیمان در شرایط ابرتورمی کشور قیمت درستی است؟آیا دخالت‌های دولت در بازار سرمایه نتایج مناسبی داشته است؟ و سایر نمونه‌هایی که از این دست می‌توان برشمرد و به دلیل سوءمدیریت‌ها ایجاد شده و باید به آنها پاسخ داده شود. اگر قرار باشد عملکرد دولت را در دو بخش تحلیل و ارزیابی کنیم، باید بگوییم که در بخش اول که مربوط به سیاست‌هایی است که به اصلاح بخش واقعی اقتصاد کمک می‌کند؛ دولت عملکرد مطلوبی نداشته است.دوم؛ یکسری میهمان را به میهمانی دعوت کرده‌اند، سهام عدالت را آزاد کرده‌اند، به مردم گفته‌اند بازار این ویژگی‌ها را دارد و... اما دانش و مهارت لازم را برای ورود مردم در بازار سرمایه پیش‌بینی نکرده‌اند. یعنی نه آگاهی‌بخشی خاصی صورت داده‌اند و نه فرهنگ‌سازی کرده‌اند. نه شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری را ارتقا داده، نه سبدگردانی‌ها را در مسیر رشد قرار داده و... این هم موضوع دیگری است که واکنشی نسبت به آن نداشته است. سوم: در همه جای دنیا زمانی که می‌خواهند سهامی را عرضه کنند و به فروش برسانند و بستر گسترش مالکیت را ایجاد کنند، مراقب تبعات هر تصمیمی هستند. یعنی نمی‌آیند ناگهان زمانی که مردم در صف خرید پالایشی‌ها بودند دست به تحرکاتی بزنند که مردم را گرفتار کنند. یا سهام ایران خودرویی‌های را اجازه بدهد که برسد به بالای 700هزار تومان به بالا ناگهان امروز به نصف قیمت بدل شود. پس دولت در هیچیگ از موارد سیاست‌گذاری خود به گونه‌ای عمل نکرده است که بتوان از این تصمیمات دفاع تمام‌قد داشت. البته آقای وزیر اقتصاد تلاش‌هایی را داشتند و حرکت‌هایی را مورد توجه قرار داده‌اند اما کافی نیست. در حال حاضر حدود 50میلیون ایرانی وارد بازار سهام شده‌اند. اینها یک مطالبه جدی از دولت دارند؛ و آن اینکه آقای دولت شما نمی‌توانید هم سهم ایران خودرو را کوپنی به مردم بدهید هم این سهام را در بازار آزاد عرضه کنید. نمی‌توانید به خاطر اینکه خدای ناکرده، قیمت ملک بالا نرود قیمت سیمان را دستوری نگه دارید، یا قیمت سیمان را اجازه ندهید در بورس واقعی شود. وقتی این تناقضات ساختاری را در عملکرد دولت شاهد هستیم چطور می‌توانیم در پاسخ به خبرنگاری که از ما می‌خواهد درباره دستاوردهای دولت در بازار سرمایه صحبت کنیم، بگوییم که دولت عملکرد درخشانی داشته است؟ دولت به مردم وعده داده که‌ ای‌تی‌اف را به مردم ارزان‌تر می‌دهم. خب اساسا مردم نمی‌خواهند منافع هیچ سهامداری جابه‌جا شود. مردم و فعالان واقعی بازار سرمایه، رانت و تخفیف نمی‌خواهند، مردم شفافیت می‌خواهند؛ رقابت می‌خواهند، قیمت واقعی می‌خواهند، بورسی می‌خواهند که بتوانند مطمئن باشند در هر بزنگاهی فلان تصمیم جناحی و سیاسی زیر و رویش نمی‌کند یا دولت‌ها بنا به دلایل گوناگون نظاماتش را دستخوش تغییرات خلق‌الساعه نمی‌کنند. اینها مهم‌ترین مواردی هستند که معتقدم برای بهبود شمایل کلی بازار سرمایه باید مورد توجه نظام تصمیم‌سازی کشور قرار بگیرد.