افت بازار سرمایه و نقش‌دولت
وزارت امور اقتصاد و دارایی آخرین گزارش خود را درخصوص دستاوردهای یکساله سازمان بورس و اوراق بهادار ایران اعلام کرد. براساس این گزارش در یکسال گذشته در خصوص استفاده از ظرفیت بازارهای بدهی و سرمایه برای تأمین مالی منابع موردنیاز تولید به خصوص از طریق طراحی ابزارهای مالی ترکیبی بدهی- سهام و صندوق پروژه‌ها، افزایش ظرفیت و سهم ابزارهای اعتباری بانکی برای تولیدکنندگان در قالب‌هایی نظیر اعتبار اسنادی داخلی و فکتورینگ، اقدامات موثری صورت گرفته که از جمله آن: عرضه بزرگ‌ترین بسته اوراق بدهی دولت (اوراق صکوک منفعت) در دی ماه 98 به ارزش 100 هزار میلیارد ریال، پذیرش اسناد خزانه اسلامی، پذیره‌نویسی نخستین صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی در فرابورس در اسفندماه سال گذشته بوده است.همچنین از دیگر اقدامات این بخش می‌توان به انتشار مبلغ 109، 500 میلیارد ریال اوراق مرابحه عام طی سه ماهه اول ۱۳۹۹، اجرایی شدن اولین عرضه صادراتی تابلو پتروشیمی در دی‌ماه سال 98، راه‌اندازی قرارداد آتی پسته و زیره در بورس کالا، عملیاتی کردن بازار مناقصه در بورس کالا، انجام فرآیندهای مربوط به راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی زعفران در استان خراسان جنوبی، فراهم آوردن امکان تأمین مالی از طریق ابزارهای نوین مالی از قبیل صندوق سرمایه‌گذاری پروژه و اوراق سلف موازی استاندارد در تیرماه سال جاری درخصوص تأمین مالی پروژه‌های صنعت برق، کاهش مدت زمان موردنیاز جهت تأمین نیازهای مالی، افزایش شفافیت درخصوص وضعیت سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها، حذف نیاز به وثایق رهنی، کنترل ریسک پروژه و جلوگیری از تسری ریسک پروژه به مالکان اشاره داشت.مجموع تعداد نمادهای پذیرفته‌شده و ثبت‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران از 611 شرکت در مرداد سال گذشته به 636 شرکت در خرداد ماه سال جاری، اصلاح دستورالعمل‌های پذیرش اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس ایران، عرضه اولیه 23 شرکت به ارزش 64، 062 میلیارد ریال در سال 98 و 12 شرکت به ارزش 155، 615 میلیارد ریال تا 8 مرداد ماه 99 در بورس تهران و فرابورس ایران، صدور مجوز افزایش سرمایه از محل مطالبات، آورده نقدی و صرف سهام به مبلغ ۱۲۹,۵۴۳ میلیارد ریال در چهار ماه ابتدایی سال جاری و 417، 737 میلیارد ریال در سال 98 را از اقدامات مهم در جهت تقویت و توسعه کانال افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، صرف سهام یا سلب حق تقدم شرکت‌های بورسی و افزایش پذیرش شرکت‌های جدید در بورس ذکر کرده است.همچنین از دیگر اقدامات این بخش از راه‌اندازی قرارداد آتی پسته و زیره در بورس کالا، عملیاتی کردن بازار مناقصه در بورس کالا، انجام فرآیندهای مربوط به راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی زعفران در استان خراسان جنوبی، فراهم آوردن امکان تأمین مالی از طریق ابزارهای نوین مالی از قبیل صندوق سرمایه‌گذاری پروژه و اوراق سلف موازی استاندارد در تیرماه سال جاری در خصوص تأمین مالی پروژه‌های صنعت برق، کاهش مدت زمان موردنیاز جهت تأمین نیازهای مالی، افزایش شفافیت درخصوص وضعیت سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها، حذف نیاز به وثایق رهنی، کنترل ریسک پروژه و جلوگیری از تسری ریسک پروژه به مالکان یاد شده است.
علت‌های اصلی ریزش بازار
1- کاهش ضریب اعتباری کارگزاری ها؛ در اوج منفی بودن بازارسرمایه، مسوولان سازمان بورس و دولت تصمیم به کاهش اعتبار کارگزاری‌ها از 60 به 5 درصد دادند و از سوی دیگر نسبت سهام در پورتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت از 10 به 5 درصد رساندند که می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل افت و ریزش بازار سرمایه محسوب شود.
2- هجوم نقدینگی و عدم عرضه‌های مناسب در بازار؛ یکی از مهم‌ترین دلایل رشد بازار را طی 7 ماهه گذشته می‌توان هجوم نقدینگی دانست اغلب نقدینگی‌های موجود در بازارهای مالی مختلف به بازار سرمایه آورده شد و در میان سازمان بورس و مسوولان دولتی میزان عرضه‌های موجود در بازار را افزایش ندادند و این عدم عرضه و افزایش نقدینگی باعث شد برخی از سهم‌ها بدون ارزندگی با افزایش قیمت مواجه شوند.
3- وعده گشایش اقتصادی رییس‌جمهور؛ یکی از عواملی که به بازار ضربه زد وعده گشایش اقتصادی رییس‌جمهور بود که باعث سلب اعتماد از بازار سهام و نزول سهم‌ها شد.
4- هماهنگ نبودن دولت در زمان عرضه‌های دولتی مانند دارادوم؛ نیمه دوم مردادماه بود که دولت وعده عرضه دارادوم را در بازار داد و بعد از کش‌وقوس‌های فراوان و اختلاف میان دو وزیر عرضه ETF دوم مربوطه به شرکت‌های بزرگ پالایشی اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز را لغو کردند و موجبات عدم اعتماد میان سهامداران و قرمز شدن بازار را فراهم کردند.
5- نبود بازارگردان‌ها؛ نبود بازارگردان‌های مناسب در بازار دامنه نوسان را افزایش می‌دهد و یک خلأ عمده برای بازار محسوب می‌شود و می‌توان گفت حضور بازارگردان‌ها میزان نقدشوندگی را در بازار افزایش می‌دهد و نبود این بازارگردان‌ها خلأ عمده و عامل نزول بازار محسوب می‌شود.
6- هسته مختل و زیرساخت‌های غیرقابل قبول بازار؛ چندسالی می‌شود که سامانه معاملات بازار به روز نشده و با افزایش کدهای بورس هسته دچار اختلال می‌شود. همچنین در زمان عرضه‌های اولیه مشکلات بزرگ و عمیقی برای سهامداران پدید می‌آید و گاهی این عرضه‌های اولیه برای سهامداران ثبت نمی‌شود.کارگزاری‌ها نیز مشکلات عمده‌ای دارند اغلب پیش می‌آید که سهامداران گله و شکایت می‌کنند که پرتفوی آنها قطع شده یا چند روزی سهامشان در پرتفوی نیست و بعد از چند روز ظاهر می‌شود. همچنین درآمدهای کارگزاری‌ها امسال تا مرز یک میلیارد تومان رفت اما؛ کارگزاری‌ها هیچ گونه تلاشی برای ارتقای سامانه‌های آنلاین خود نمی‌کنند.در نهایت می‌توان گفت افت شاخص در بازار یک روند طبیعی بوده و اصلاح لازمه بازار است اما؛ در این میان برخی از افت شاخص‌ها ناشی از تصمیم‌گیرهای نادرست دولت بوده و ضعف زیرساخت‌های بازار و هسته مختل بازار سرمایه باعث شد که برخی از سهامداران زیان را تجربه کنند. کارگزاری نیز با اینکه سال جاری درآمد خوبی داشته‌اند اما؛ سامانه‌های خود را به روز نکردند و این اختلال ادامه‌دار است.
