معنای فراز و فرود شاخص چیست؟

مجید ناصری مجد

این روز‌ها وضعیت شاخص کل به عنوان اصلی‌ترین معیار برای سنجش شرایط بازار در نظر گرفته می‌شود و هر فراز و نشیبی در آن بازخوردهای فراوانی در افکار عمومی پیدا می‌کند. این نماگر بیانگر سطح عمومی قیمت‌ها و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است که در بررسی آن میزان تغییرات شاخص حائز اهمیت است. البته مثبت یا منفی بودن شاخص کل همیشه به معنای مثبت یا منفی بودن کلیت بازار نیست، زیرا شرکت‌هایی با سرمایه و ارزش بازاری بالا وزن بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها به خود اختصاص می‌دهند. تغییرات سهام شاخص ساز می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در روند حرکتی شاخص کل ایجاد کند. به منظور رفع این مشکل شاخص دیگری با عنوان شاخص کل هم وزن تعریف می‌شود که در آن شرکت‌های حاضر در بورس با وزن مساوی در نظر گرفته می‌شوند. حال بد نیست، پس از تبیین مفهوم شاخص کل و شاخص کل هم وزن موضوع شاخص کل بورس تهران را روی میز ارزیابی‌ها قرار دهیم. از ابتدای سال 99 تا اواسط اردیبهشت ماه، شاخص کل موفق به حضور در کانال یک میلیون واحدی شد و بعد از طی کردن یک دوره نوسانی در محدوده مذکور وارد فاز استراحتی کوتاه‌مدت شد. این نماگر پس از تجربه افتی 8 درصدی به محدوده 938 هزار واحد رسید. در مرحله بعد شاخص کل بورس تهران پس از گذراندن یک بازار گاوی (اصطلاحا به بازاری اطلاق می‌شود که رو به رشد باشد و قیمت سهام موجود در آن روند صعودی دارد) موفق شد یک رشد 108 درصدی را پشت سر گذاشته و برای نخستین‌بار در تاریخ فاتح قله 2 میلیون واحدی شود. این طبیعت بازار است که پس از هر حرکتی اصلاح متناظر با خودش را طلب می‌کند. اصلاح و استراحت رکنی ضروری در روند‌ها به شمار می‌رود و هرچقدر این اصلاحات عمیق‌تر اتفاق بیفتند زمینه‌ساز رشدی هموارتر خواهند بود. اکنون شاخص کل در فاز اصلاح قیمتی قرار دارد. در حالی که هنوز به لحاظ علم تکنیکال اصالح شاخص کل به پایان نرسیده، نماد‌های بسیاری با تجربه افت قیمتی بیش از40درصد اصلاح خود را تکمیل کرده‌اند و در صورت ادامه روند نزولی از فاز اصلاحی خارج شده و قدم در راه روند نزولی می‌گذارند. این مهم موجب تشدید هیجانات و ایجاد فضای ترس و ناامنی میان سرمایه‌گذاران خرد شده به‌طوری که در عمده معاملات دو هفته گذشته شاهد خروج پول حقیقی‌ها بوده‌ایم. با توجه به نزدیک شدن شاخص کل به منطقه اشباع فروش و رسیدن بسیاری از سهم‌ها به حمایت‌های معتبر خود، به‌نظر می‌رسد که تا پایان اصلاح قیمتی راه زیادی باقی نمانده است و  به سبب آن احتمال نوسان قیمتی در محدوده یک میلیون و 600 هزار واحد دور از ذهن نیست. بازار برای بازگشت به مدار صعودی خود نیازمند حجم معاملات قوی‌تری است. به همین منظور در روزهای اخیر شاهد تحرکات مثبت حقوقی‌ها در جهت حمایت از سهم ‌های بزرگ بوده‌ایم که این امر موجب کاهش فشار فروش در آنها شده است. با دست به دست شدن سهام در محدوده قیمتی کنونی می‌توان پیش بینی کرد که به زودی بازار وارد یک روند صعودی کوتاه‌مدت خواهد شد. یک سناریو محتمل برای پیش‌بینی آینده بازار بدین صورت است که شاخص کل پس از تجربه نوسانات مثبت، خود را به حوالی محدوده یک میلیون و 800 هزار واحد خواهد رساند. از این پس به منظور تکمیل ساختار اصلاحی ABC شاخص کل می‌تواند شامل دو رویکرد باشد: اول اینکه اصلاح مجدد تا محدوده یک میلیون و 600 هزار واحد؛ دوم؛ اصلاح مجدد تا محدوده یک میلیون و 480 هزار واحد. که در هر دو صورت با کف‌سازی مناسب قیمت‌ها، شروع موج 5 شاخص کل بورس دور از انتظار نخواهد بود. در صورتی که شاخص مسیر صعودی را در پیش بگیرد، بعد عبور از مقاومت‌های مهم یک میلیون و 900 هزار واحد و 2 میلیون واحد، محدوده 2 میلیون و 820 هزار واحد به عنوان اولین هدف شاخص متصور است. به‌طور کلی بعد از ریزش‌های شارپ مدت زمانی نیاز است تا انگیزه و اعتماد میان خریداران تقویت و از میزان ترس فروشندگان کاسته شود. از این روی پیش‌بینی می‌شود که شاخص کل تا اواخر مهر ماه سال جاری با اصلاحات زمانی دست و پنجه نرم کند. با توجه به تداوم صعود نرخ دلار به عنوان یکی از بازوهای اصلی رشد نماگر بورس که تاثیر به‌سزایی در سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور دارد و بهبود شاخص‌های کلان اقتصاد جهانی و افزایش سمت تقاضا پیش‌بینی می‌شود که سهام کامودیتی محور شامل گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، کانه‌های فلزی و چند رشته‌ای صنعتی آینده روشن‌تری پیش رو دارند. علاوه بر عوامل یاد شده، جذاب شدن قیمت‌های سهام برای خریداران حقیقی و حقوقی، حمایت‌های دستوری دولت، نزدیک شدن به زمان ارایه گزارش عملکرد 6 ماهه شرکت‌ها و انتشار اخبار مثبت از سوی نهاد‌های مربوطه محرک‌هایی قوی برای تداوم روند صعودی بازار سرمایه در میان‌مدت و بلندمدت به شمار می‌آیند و هنوز دلیل محکمی برای تغییر روند کلی در بازار مشاهده نمی‌شود. همچنین توصیه می‌شود به منظور کسب سود و جلوگیری از هرگونه ضرر احتمالی، سرمایه‌گذاران در سهام‌هایی با E/P فوروارد پایین که دارای وضعیت بنیادی مناسب هستند سرمایه‌گذاری کنند.