هنر زنان بلوچ رو به زوال است

سوزن دوزی که در اصطلاح محلی به آن سُوچِن دوزی «نیز گفته می‌شود، از اصلی‌ترین هنرهای رایج در میان اقوام بلوچ است، اما به رغم اصالت چشمگیر و قابل ملاحظه این هنر باید خاطرنشان ساخت که به دلیل فقدان مطالعات مستمر و در دسترس نبودن منابع تاریخی بررسی پیشینه سوزن دوزی بلوچ و تعیین قدمت تاریخی آن به راحتی امکان‌پذیر نیست. باوجود این، می‌توان گفت سوزن دوزی با صنعت تولید ابریشم رابطه‌ای مستقیم دارد و قراین تاریخی مبین آن است که در گذشته پرورش کرم ابریشم در بلوچستان معمول بوده و تجارت ابریشم بازار گرمی داشته است. در برخی از منابع زمان شروع این هنر ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال پیش از اسلام و شواهد موجود حاکی ازآن است که این شیوه دوخت از اوایل اسلام در میان قوم بلوچ رایج بوده و در دورة ایلخانی و به خصوص دور ه‌های تیموری و صفوی به اوج خود رسیده است. شاید نتوان سند دقیقی از تاریخچه هنر سوزن دوزی ارایه کرد، اما می‌توان در سنگ نگاره‌ها و سفال‌های پیش از تاریخ، اشکالی هندسی مشابه نقوش سوزن دوزی بلوچ مشاهده کرد. در حقیقت «هنرمندان بلوچ با ارایه طرح‌ها، نقش و نگارها، محیط، جامعه، باورها و رفتارها، خواست‌ها و آرزوهای خودشان را بازگو می‌کنند. همچنین به اعتقاد برخی پژوهشگران و بر اساس شواهد موجود نقوش سوزن دوزی بلوچ قرابت و نزدیکی خاصی با نقوش سنگ نگاره‌های پیش از تاریخ دارد که همین قدمت سوزن دوزی باعث شده بر جذابیت و اعتبار این هنر رازآلود افزون شود. به گفته برخی پژوهشگران تا سال‌های ۶۵ و۶۶ خرید محصولات سوزن‌دوزی و هنر دست زنان بلوچ در بازارهای جهانی از سطح قابل قبولی برخوردار بوده، به‌طوری که فرانسه با بیشترین خرید مقام اول، آلمان دوم، امریکا سوم و کشورهای ژاپن، سوییس، انگلیس و ایتالیا در رده‌های بعدی خرید محصولات سوزن دوزی بلوچ قرار داشته‌اند. اما حالا همه‌چیز فرق کرده، این هنر رو به زوال است. زنان بلوچ هنوز هم سوزن دوزی می‌کنند، اما دیگر بازار کارشان مثل سابق پر رونق نیست. خیلی از آنها عطای این شغل را به لقایش بخشیده‌اند و برخی دیگر که اصرار بر این کار دارند، از بی‌توجهی مردم و مسوولان به این هنر رو به فراموشی گله مند. سوزن دوزی بلوچ هنری نیست که زوالش را به تماشا بنشینیم. تا دیر نشده باید کاری کنیم.