افت تجارت بدون نفت

تعادل -  گروه تجارت |

رصد کارنامه تجارت خارجی ایران تا پایان مردادماه 1399 نشان می‌دهد که حجم تجارت کالایی بدون نفت حدود 24.6 میلیارد دلار بوده که در مقایسه با رقم 35.6 میلیارد دلاری مدت مشابه سال گذشته افت 31 درصدی را تجربه کرده است. میزان صادرات کالایی کشور بدون نفت خام در بازه زمانی یاد شده، حدود 10.9 میلیارد دلار بوده که در مقابل حدود 13.7 میلیارد دلار کالا به کشور وارد شده است. تحلیل این آمارها حکایت از این دارد که دو بال تجارت خارجی کشور در ماه میانی تابستان، نبست به مدت مشابه سال قبل افت را تجربه کرده است؛ یعنی از نظر ارزشی صادرات افت 39 درصدی و واردات با افت 23درصدی. این روند موجب شده تا تراز تجاری کشور در این مدت نیز تضعیف گزارش شود. همچنین آمارها نشانگر این است که «چین» با واردات حدود 3میلیارد دلاری از ایران، بزرگ‌ترین مقصد صادراتی ایران و با صادرات 3.6 میلیارد دلاری به ایران بزرگ‌ترین مبدا وارداتی ایران است. اما تحلیل کلی تجارت در مقاصد صادراتی و مبادی وارداتی کشور، بیانگر این است که در 5 ماه نخست سال 99 نسبت به مدت مشابه سال 98، تجارت کشور با شرکای تجاری‌اش افت محسوس داشته است. 

    جزییات تجارت کالایی در پنج ماه

ارزش تجارت کالای بدون نفت خام ایران با سایر کشورها در 5 ماهه نخست سال حدود 24.6 میلیارد دلار بوده که نسبت به ارزش 35.6 میلیارد دلاری تجارت ایران در 5 ماهه نخست سال 1398 حدود 31 درصد کاهش داشته است. در 5 ماهه نخست سال 1399 حدود 10.9 میلیارد دلار کالای بدون نفت خام از ایران به سایر کشورها صادر شده و در مقابل حدود 13.7 میلیارد دلار کالا به کشور وارد شده است؛ ارزش صادرات بدون نفت خام و واردات ایران در 5 ماهه نخست سال 1399 نسبت به 5 ماهه نخست سال 1398 به ترتیب 39 درصد و 23 درصد کاهش یافته است. مقدار وزنی صادرات و واردات ایران نیز در مدت مذکور به ترتیب با کاهش حدود 37 درصدی و 3 درصدی مواجه شده است. تراز تجاری ایران طی 5 ماهه نخست سال 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل به‌شدت تضعیف شده و از منفی 127 میلیون دلار به منفی 2.8 میلیارد دلار کاهش یافته که به علت افت شدیدتر صادرات ایران در مقابل کاهش واردات ایران بوده است. مقدار صادرات کالای بدون نفت خام ایران در فروردین تا مرداد ماه 1399 از ماه‌های متناظر سال ۱۳۹۸ کمتر بوده است. در مرداد 1399 صادرات بدون نفت خام ایران معادل 7.8 میلیون تن بوده که نسبت به مرداد ماه 98 حدود 30 درصد کاهش و در مقایسه با تیر ماه 1399، افت 7 درصدی داشته است. مقدار واردات هم در مرداد 99 نسبت به ماه مشابه سال قبل آن حدود 12 درصد و نسبت به ماه قبل، حدود 31 درصد کاهش یافته است. به‌طور کلی؛ روند کاهشی مقدار صادرات کالای بدون نفت خام ایران از آذر ماه سال 1398 آغاز شده و به رغم نوساناتی که در نیمه نخست 1399 داشته، همچنان تا مرداد 1399 به روند نزولی خود ادامه داده است. حداقل مقدار واردات ماهانه طی پنج ماهه نخست سال 1399، مربوط به مرداد ماه این سال است که از حداقل واردات ماهانه سال 1398 (2.1 میلیون در فروردین ۹۸) نیز کمتر است. طی 5 ماه ابتدایی سال 1399، ارزش واردات و صادرات کالای بدون نفت خام ایران علیرغم نوساناتی، از ماه‌های متناظر سال 1398 کمتر بوده است. ارزش صادرات در مرداد ماه 1399 حدود 2.2 میلیارد دلار بوده که نسبت به مرداد 1398 کاهش 33.3 درصدی و نسبت به تیرماه 1399، افت 4.3 درصدی داشته است. در مرداد ماه 1399، ارزش، واردات هم حدود 2.8 میلیارد دلار اعلام شده که نسبت به مرداد سال قبل، افت 20 درصدی و نسبت به تیر ماه 1399 افت 15 درصدی را تجربه کرده است. از فروردین تا مرداد سال 1399، ارزش صادرات ایران از ارزش واردات آن کمتر بوده و تراز تجاری ماهانه ایران با سایر کشورها منفی شده است. تراز تجاری ایران در مرداد ماه 1399 نسبت به تراز تجاری مرداد ماه 1398 حدود 395 میلیون دلار، تضعیف شده است.

    مقاصد صادراتی ایران 

به‌طور کلی، ارزش صادرات کالای بدون نفت خام ایران در 5 ماهه نخست 1399 به 5 مقصد عمده صادراتی خود نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 37 درصد کاهش داشته است. در 5 ماهه نخست 1399، چین با واردات حدود 3 میلیارد دلاری از ایران، بزرگ‌ترین مقصد صادرات کالای بدون نفت خام ایران بوده است، با وجود آنکه واردات کالایی چین از ایران در 5 ماهه نخست 1399 نسبت به 5 ماهه نخست 1398 حدود 31 درصد کاهش یافته اما سهم چین در میان مقاصد صادراتی ایران در 5 ماهه نخست 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته و از 25 درصد به 28 درصد رسیده است. علاوه بر این، کشور ترکیه که با حدود 2.5 میلیارد دلار واردات از ایران، مقصد صادراتی ایران در 5 ماهه ۹۸ بوده، در 5 ماهه 1399 با واردات تنها 513 میلیون دلار، به جایگاه پنجم رسیده است. ارزش 871 میلیون دلاری واردات افغانستان از ایران که در 5 ماهه 1399 به جایگاه چهارم مقاصدعمده صادراتی ایران رسیده، همچنان از ارزش واردات آن در ۵ ماه نخست سال ۱۳۹۸ معادل 898 میلیون دلار کمتر است. امارات متحده عربی نیز با حدود 1.6 میلیون دلا واردات از ایران سومین مقصد صادراتی ایران در 5 ماهه نخست سال 1399 است که ارزش واردات آن حدود 7 درصد نسبت به 5 ماهه 1398 کمتر شده است. 

    مبادی وارداتی 

واردات ایران از 5 مبدا عمده وارداتی در 5 ماهه نخست 1399 نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۸ با کاهش حدود 20 درصدی مواجه شده است. در مدت مذکور، سهم چین و امارات از کل واردات ایران افزایش و سهم ترکیه، هند و آلمان، کاهش یافته است. طی مدت مورد بررسی، چین به عنوان بزرگ‌ترین مبدا وارداتی ایران حدود ۳.۵ میلیارد دلار صادرات به ایران داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 17درصدی مواجه شده است. در این میان، ارزش واردات کالایی امارات به ایران، رشد 5 درصدی داشته است. همچنین در رابطه با کشورهای ترکیه، هند و آلمان نیز به ترتیب، کاهش 33 درصدی، 50 درصدی و 24 درصدی در ارزش واردات کالایی به ایران طی 5 ماهه ۱۳۹۹ نسبت به 5 ماهه 1398 اتفاق افتاده است.