«میدان شوش» در انتظار پرنده‌های خسته

مجید  اعزازی|

ایران‌ایر ۱۲ فروند هواپیمای اسقاطی و البته تاریخی خود را برای مزایده عمومی به فروش گذاشت. در پی اعلام این مزایده برخی از طرفداران صنعت هوایی این اقدام را به دلیل از میان رفتن میراث صنعت هوایی نکوهش کردند و از مدیران هما خواستند که به جای این کار، موزه‌ای راه‌اندازی کند و به این شیوه، هواپیماهای قدیمی و تاریخی یادشده را حفظ کند. مدیرعامل هما نیز دیروز در اجابت این خواسته، ‌اعلام کرد که یک فروند بویینگ تاریخی موسوم به «آلفا آلفا» را در اختیار نمایشگاه هوایی تهران قرار می‌دهد. علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگو با «تعادل»، ‌مزایده یا حفظ هواپیماهای قدیمی را مشروط به توان مالی و امکانات هما می‌داند. او همچنین بر این باور است که مساله فروش یا نگهداری هواپیماهای یادشده، فنی و تخصصی نیست. به گزارش «تعادل»، در جدولی که ایران ایر از تایپ (نوع) و محل استقرار هواپیماهای آماده فروش اعلام کرده، خبری از قیمت پایه هواپیماهای به مزایده گذاشته شده نیست، اما برای هریک از این هواپیماها رقمی به عنوان وجه تضمین فرآیند ارجاع کار درج شده است که بیشترین آنها 125 میلیون تومان و کمترینشان 41 میلیون تومان است. درج این مبالغ البته برخی از سایت‌های به اصطلاح خبری و غیرحرفه‌ای را به اشتباه انداخت و موجب شد آنها بنویسند، ‌«با 100 میلیون تومان به جای پراید، هواپیما بخرید».  ۵ فروند از این ۱۲ فروند هواپیمای آماده فروش، بوئینگ ۷۴۷، دو فروند ایرباس ۳۱۰ و ۳ فروند ایرباس ۳۰۰ و یک فروند بوئینگ ۷۲۷ هستند.

     هزینه -  فایده نگهداری هواپیماهای اسقاطی

علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگو با «تعادل» در پاسخ به اینکه آیا هواپیماهای به مزایده گذاشته شده «هما»، ‌از رده خارج بودند؟ می‌گوید: این هواپیماها طبیعتا از رده خارج هستند. به دلیل اینکه ایرلاین‌های داخلی نمی‌توانند قطعات هواپیماها را تامین کنند و در نتیجه عمر و استهلاک هواپیماها بیش از اندازه می‌شود و استانداردهای لازم برای حفظ و نگهداری آنها رعایت نمی‌شود، دیگر نمی‌توان از آن هواپیماها استفاده کرد. طبیعتا هواپیماهای هما نیز از رده خارج هستند و از آنها نمی‌توان استفاده کرد. منظری می‌افزاید: از سوی دیگر، وقتی هواپیماها از رده خارج می‌شوند، نمی‌توان آنها را در بیابان گذاشت، باید در فرودگاه پارک شوند. فرودگاه‌ها هم بابت توقف هواپیما از ایرلاین‌ها پول می‌گیرند، در نتیجه، هواپیمایی که کار نمی‌کند و هیچ منفعت مالی از آن حاصل نمی‌شود، به مصلحت نیست که ایرلاین مربوطه بابت آن، حق پارکینگ هم بپردازد. معاون اسبق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری اظهار می‌کند: 

آن چه عده‌ای از فروش و به مزایده گذاشتن هواپیماهای هما ایراد می‌گیرند، به قضیه از رده خارج بودن یا نبودن آنها نیست، ‌بلکه این بحث را دارند که آیا شرکت هما بهتر نیست موزه‌ای ایجاد کند و این هواپیماها را به عنوان یک سابقه تاریخی و پرنده‌های قدیمی نگه داری کند؟ یا اینکه نه، باید این هواپیماها به فروش رود؟ طبیعتا این دو دیدگاه است،  دیدگاه تخصصی و فنی هم نیست. طبیعی است، اگر شرکت هواپیمایی یادشده امکاناتی دارد، بهتر آن است که از هر کدام یا از هر نوع هواپیما یک تعدادی را در موزه‌ای برای آیندگان به عنوان میراث هوانوردی کشور نگهداری کند، ولی وقتی امکانش وجود ندارد، طبیعتا نمی‌تواند اینها را همین طوری رها کند و حق پارکینگ هم بابت آنها بدهد. 

    خارجی‌ها   هواپیماهای   اسقاطی   را   می‌فروشند

او در پاسخ به این که تجربه کشورهای دیگر در این زمینه چیست؟ می‌گوید: ایرلاین‌های خارجی هواپیماهای از رده خارج خود را می‌فروشند. حتی خیلی از آنها قبل از اینکه هواپیماها به زمان اوراق شدن برسند و اصطلاحا اسقاطی بشوند، می‌فروشند. منظری می‌افزاید: خریدارهای این نوع هواپیماها دو دسته هستند. اگر به اصطلاح هواپیما هنوز دارای امکان بهره‌برداری استاندارد را داشته باشند، آنها را مرتب می‌کنند و به شرکت‌های چارتری یا شرکت‌هایی که کمتر از هواپیما کار می‌کشند، با قیمتی ارزان‌تر می‌فروشند. اما اگر وضعیت هواپیما به گونه‌ای نباشد که برای پرواز صرفه اقتصادی داشته باشد، قطعات آن را جدا می‌کنند و به صورت جدا جدا می‌فروشند و در انتها هم خود بدنه را می‌فروشند. منظری در پاسخ به اینکه به نظر شما آیا هواپیماهای به مزایده گذاشته شده، در فضا و بازار ایران خریدار دارند؟ اظهار می‌کند: همانطور که می‌دانیم در مورد خودروها از اصطلاح اوراق فروشی استفاده می‌شود و مکانی هم در جنوب تهران در حوالی میدان شوش، مرکز ‌اوراق فروشی است و اوراق فروشان در آنجا فعالیت دارند. انتظار می‌رود، فعالان بازار اوراق فروشان که به خرده فروشی قطعات خودرو یا قطعات ماشین آلات آشنا هستند، این هواپیماها را بخرند و آهن و سایر فلزات آن را به مراکز ذوب فلزات بفروشند. می‌دانیم که هما قطعات اصلی هواپیماها را برداشته و روی هواپیماهای دیگر خود استفاده کرده است و هواپیماهای به مزایده گذاشته شده، بیشتر بدنه هواپیما هستند. منظری در پاسخ به اینکه ارزیابی کلی شما از این مزایده چیست، آیا کار درست و حساب شده‌ای است؟ می‌گوید: بله. کار خیلی بد یا دارای ایرادی نیست. بلکه دیدگاهی وجود دارد مبنی بر اینکه این پرنده‌ها برای حفظ میراث صنعت هوانورودی ایران در موزه قرار داده شود. خوب اگر هما امکان این کار را می‌داشت حتما انجام می‌داد. اما از آنجا که به نظر می‌آید هواپیماهای مزبور سال‌ها زیر باران و آفتاب بوده‌اند و در حال از بین رفتن بوده‌اند، چه بهتر که تعیین تکلیف شده و از صرف هزینه‌های اضافه جلوگیری شود. 

     صیانت از میراث هوانوردی با حفظ آلفا آلفا

در تحولی دیگر، کاپیتان علیرضا برخور، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، در پی درخواست انجمن‌ها و دغدغه‌مندان صنعت هوایی کشور و به منظور حفظ و صیانت از میراث هوانوردی کشور، هواپیمای بویینگ B۷۴۷SP با رجیستر EP-IAA مشهور به آلفا آلفا را به شرط جانمایی از سوی نمایشگاه هوایی ایران، در اختیار این نمایشگاه قرار خواهد داد. این هواپیما نخستین بویینگ ۷۴۷SP است که به سفارش ایران و PAN AM، به شرکت ایران ایر (هما) در سال ۱۳۵۴ فروخته شده است. با ورود این هواپیما به ناوگان ایران‌ایر، این شرکت توانست خط هوایی تهران به فرودگاه جان.اف.کندی نیویورک را در سال ۱۳۵۴ بدون توقف طی کرده و به این ترتیب، طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان در آن ایام را راه‌اندازی کند.

  یادآور  عصر طلایی صنعت هوانوردی 

عباس عطایی، عضو تحریریه انجمن هوانوردی و هوافضای پارسی در این باره توضیحات بیشتری را در اختیار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی قرار داد. وی درباره هواپیمای بوئینگ B۷۴۷SP گفت: این هواپیما، یکی از محبوب‌ترین هواپیماهای تاریخ هوانوردی دنیا است و به دلیل ویژگی‌هایی که در ساخت و طراحی‌های آن به کار رفته، توانسته مشتری‌های زیادی را به خود جلب کند.

عطایی با اشاره به فراخوان فروش ۱۲ هواپیمای فرسوده که از سوی سامانه تدارکات الکترونیک دولت به مزایده گذاشته شده است، اظهار کرد: پس از آگاهی انجمن‌ها و تشکل‌های هوانوردی از این مزایده، کارزاری به منظور حفظ و صیانت از تاریخ و فرهنگ صنعت هوانوردی شکل گرفت و متعاقب آن از مدیریت شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) درخواست شد تا از فروش هواپیمای بوئینگ B۷۴۷SP که یادگار عصر طلایی صنعت هوانوردی ایران است جلوگیری کنند.